Πολιτισμός και τοπική κοινωνία: η τοπική πολιτιστική ανάπτυξη στην Ελλάδα και ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. 1980-2000

Abstract

Ο πολιτισμός ως τρόπος ζωής, όπου οι ανθρώπινες αξίες θα είναι οι ρυθμιστές του κοινωνικού και οικονομικού συστήματος, προϋποθέτει τη λειτουργία και ενός τρόπου διακυβέρνησης καθαρά δημοκρατικού, που να καλύπτει τις υλικές και πνευματικές ανάγκες όλου του πληθυσμού. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι αυτός ο θεσμός που αντιπροσωπεύει και εκφράζει μια τοπική λαϊκή εξουσία, γνήσια δημοκρατική, προορισμένη να εξυπηρετεί ισότιμα όλους τους δημότες σε όλες τις τοπικές τους ανάγκες. Κατά συνέπεια η τοπική αυτοδιοίκηση, που από τη φύση της βρίσκεται πολύ πιο κοντά στη λαϊκή βάση, είναι ο φυσικός υποδοχέας των πολιτιστικών δραστηριοτήτων μιας εξελισσόμενης κοινωνίας κι ο καταλληλότερος φορέας άσκησης πολιτιστικής πολιτικής. Γι’ αυτό οφείλει να συνδέεται με την τοπική κοινωνία, ν’ ακούει τις ανάγκες της και να εκφράζει τις αντιλήψεις της. Η πολιτιστική δράση μαζί με τους κανόνες, τους θεσμούς, τα πλαίσια και τους πόρους αποτελεί υπόθεση της τοπικής κοινωνίας με πρωταρχικό μέλημα την ενεργοποίηση και συμμετοχή του πολίτη. Είναι γεγονός ότι κατά την τελευταία δεκαπενταετία η πρωτοβάθμια Τοπική Αυτοδιοίκηση ανέλαβε πρωτοβουλίες σε θέματα πολιτισμού, στα πλαίσια της γενικότερης επιχειρηματικής δραστηριοποίησής της με αποτελέσματα θετικά και αρνητικά αλλά το κυριότερο επίτευγμα όλου αυτού του εγχειρήματος, συνίσταται στην ανεύρεση πολύτιμης εμπειρίας όσον αφορά τα προβλήματα που αναδύθηκαν στην πορεία. Στην παρούσα εργασία θα επιχειρηθεί η αποτίμηση αυτής της πορείας καθώς και η διερεύνηση και ανάλυση των συνθηκών που διαμορφώθηκαν στην περίοδο 1980-2000 όσον αφορά τις προοπτικές και τα προβλήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στα ζητήματα του πολιτισμού. Επίσης θ’ αναδειχθεί ο ρυθμιστικός ρόλος του πολιτισμού στην ανάπτυξη ενός τόπου ο οποίος αξιοποιείται ταυτόχρονα για την ενίσχυση τόσο των οικονομιών τοπικής κλίμακας όσο και της Εθνικής Οικονομίας. Στα δύο πρώτα κεφάλαια, ξεκινώντας από την άποψη ότι αφ’ ενός μεν ο πολιτισμός είναι πολύ πλατιά έννοια, στηριζόμενοι σ’ ένα ευρύ ορισμό του πολιτισμού ως τρόπου ζωής που περιλαμβάνει ακόμα και τις συνήθειες της καθημερινής ζωής στην πόλη, η οποία απλώνεται σ’ ένα ευρύτατο φάσμα δραστηριοτήτων, αντικατοπτρίζοντας έτσι την πολυπλοκότητα της κοινωνίας, αφ’ ετέρου δε ότι δεν έχει νόημα όταν κρίνεται και λειτουργεί ξεκομμένα θα επιχειρηθεί μέσω της παρούσας εργασίας ν’ αποδειχθεί πως η πολιτιστική διάσταση της ανάπτυξης μιας τοπικής κοινωνίας συμβάλλει στην κοινωνικοπολιτική ενσωμάτωση και αναβάθμιση των κατοίκων, στην ποιοτική βελτίωση των συνθηκών ζωής τους και στην επίτευξη της μέγιστης δυνατής συμμετοχής τους στις διαδικασίες ανάπτυξης του τόπου τους. Επίσης θα επιχειρηθεί σ’ αυτά τα κεφάλαια η θεωρητική προσέγγιση του πολιτισμού ως μέσο για τοπική ανάπτυξη, ως μέσο κοινωνικών αλλαγών, ως παράγοντα τοπικού δυναμισμού (dynamisme locale), ως στοιχείο για τη χάραξη χωροταξικής πολιτικής και τέλος ως στοιχείο πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. […]