Αναπτυξιακά σχήματα ύπνου σε παιδιά νηπιακής ηλικίας και ο ρόλος της μητέρας

Abstract

The present study is interested in investigating the sleep conditions of preschool children, to record the mother’s part in duties of care provision and to point out differentiation in sleep conditions which depend on the sex, the age and the existence or not of brothers or sisters. The sample consisted of 182 children between the age of four and six, who attend nineteen (19) public infant schools in the city of Thessaloniki and the wider urban group. The mothers were interviewed. The families are classified in the intermediate and low social strata, while this fact is characteristic: mothers work only as housewives in a percentage of 82.9 %. The statistical process and presentation of the data led to the following conclusions: o The sleep conditions are dictated by the mother’s upbringing practices. o Two features of the children, being the age and the existence of brothers or sisters, affect the differentiation. o The children’s sex does not differentiate their habits and their mother’s attitude towards them. o Younger children and only children accept in more cases and for a longer period of time the natural presence of their mother, and in some cases of their father. o In more than half of the families mothers exclusively take care of children during sleep.

Η παρούσα ερευνητική πρόταση αναφέρεται στα αναπτυξιακά σχήματα ύπνου παιδιών νηπιακής ηλικίας και στο ρόλο της μητέρας. Διακρίνεται σε δύο τμήματα, το θεωρητικό που αποτελείται από τρία κεφάλαια και το ερευνητικό στο οποίο αφιερώνονται πέντε κεφάλαια. Στην εισαγωγή δηλώνεται το πρόβλημα που συνδέει τη θεωρητική αναζήτηση με τον ερευνητικό σχεδιασμό. Η οργάνωση του ύπνου στα νήπια θεωρείται ένα βασικό αναπτυξιακό καθήκον κοινωνικοποίησης. Σύμφωνα με τον Bandura (1977), οι πρακτικές ανατροφής που εφαρμόζουν οι γονείς σε καθήκοντα της καθημερινής ζωής (ύπνος, φαγητό, κανόνες υγιεινής) στοχεύουν στη μεταβολή των συμπεριφορών η οποία θα βοηθήσει τα παιδιά τους να αποκτήσουν αυτονομία και να ενταχθούν στο οικογενειακό σχήμα (Maccoby & Levin, 1957 Στο Θεωρητικό Τμήμα το Πρώτο Κεφάλαιο αναφέρεται στα αναπτυξιακά χαρακτηριστικά νηπίων. Η κοινωνική ανάπτυξη και η απόκτηση κοινωνικής ταυτότητας συντελoύνται μέσα από την πορεία της κοινωνικοποιήσεως καθώς το παιδί μαθαίνει να συμμορφώνεται και να αυτορρυθμίζει τη συμπεριφορά του με την εσωτερικευμένη αποδοχή κανόνων της οικογένιας (Bandura, 1977, Perry & Byssey, 1984). Οι συμπεριφορές αυτορρύθμισης συναντώνται σε καθημερινές δραστηριότητες -ύπνος, φαγητό, εκπαίδευση στην τουαλέτα (Patterson, 1982). Το Δεύτερο Κεφάλαιο αναφέρεται στις Πρακτικές ανατροφής που εφαρμόζουν γονείς με παιδιά νηπιακής ηλικίας. Οι οικογένειες διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το είδος και τον αριθμό των καθηκόντων των μελών τους, καθώς και ως προς τα σχήματα αλληλεπίδρασης μεταξύ των μελών τους. Διακρίσεις σημειώνονται επίσης ως προς τις αρμοδιότητες που αναλαμβάνουν και οι οποίες εντάσσονται στους σκοπούς ανατροφής των παιδιών. Το Τρίτο Κεφάλαιο αναφέρεται στη Λειτουργία του Ύπνου. O ύπνος αποτελεί λειτουργία δυναμική που εξαρτάται από ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Η ‘’κατασκευή’’ του ύπνου περιλαμβάνει ποικίλες μεταβολές του ΚΝΣ., ενώ η κατανόηση των ψυχολογικών λειτουργιών του προϋποθέτει την περιγραφή των σταδίων οργάνωσής του. Η οργάνωση της συνθήκης του ύπνου αποτελεί μια διαδικασία πολύπλοκη και απαιτεί τη συνδρομή βιολογικών παραγόντων, περιβαλλοντικών μεταβλητών και κοινωνικών αλληλεπιδράσεων Ο ύπνος στα πρώιμα χρόνια της ανάπτυξης αποτελεί ένα πολύπλοκο γνώρισμα αγωγής που περιλαμβάνει αξίες της ευρύτερης κοινότητας και της οικογένειας στην οποία το βρέφος, νήπιο ανήκει. Στο Δεύτερο Μέρος, το Ερευνητικό Τμήμα, το 1ο Κεφάλαιο αναφέρεται στις ερευνητικές υποθέσεις και τους στόχους της έρευνας που ήταν οι ακόλουθοι: α) Κατανόηση της συνθήκης του ύπνου στη συγκεκριμένη ηλικιακή περίοδο. β) Αναζήτηση της συμμετοχής της μητέρας μέσα από συγκεκριμένα καθήκοντα. γ) Καταγραφή των διαφοροποιήσεων στη συνθήκη του ύπνου νηπίων με κριτήριο την ηλικία, το φύλο τους και την ύπαρξη ή μη αδελφών. Το 2ο Κεφάλαιο αναφέρεται στον Ερευνητικό Σχεδιασμό. Η ερευνητική πρόταση ανήκει στις Περιγραφικές Έρευνες (Miller, 1986) οι οποίες αποτελούν βασική δραστηριότητα των επιστημών που ασχολούνται με θέματα οικογένειας. Η Μέθοδος Ανάλυσης των Δεδομένων αναφέρεται στη στατιστική ανάλυση κι επεξεργασία των δεδομένων που έγινε με το στατιστικό πρόγραμμα S.P.S.S. Για κάθε ερώτημα σχεδιάστηκε περιγραφική ανάλυση. Τα δεδομένα, ποιοτικά, παρουσιάστηκαν σε πίνακες συχνοτήτων. Η εξέταση της ύπαρξης ή μη σχέσεων των χαρακτηριστικών που καταγράφηκαν στο δείγμα διακρίθηκε ως προς το φύλο, την ηλικία, την ύπαρξη ή μη αδελφών. Η συλλογή των δεδομένων έγινε με τη μορφή ημιδομημένων συνεντεύξεων οι οποίες περιελάμβαναν τριάντα επτά (37) ερωτήματα από τα οποία αξιοποιήθηκαν στατιστικά τα τριάντα επτά. Η μελέτη αναφέρεται σε παιδιά ηλικίας τεσσάρων έως έξι ετών που φοιτούν σε δεκαεννέα (19) δημόσια νηπιαγωγεία της πόλεως Θεσσαλονίκης και του πολεοδομικού συγκροτήματος. Λήφθηκαν συνεντεύξεις από 182 μητέρες. Οι οικογένειες κατατάσσονται στα μεσαία και χαμηλά κοινωνικά στρώματα σε σχέση με το επάγγελμα του πατέρα, ενώ χαρακτηριστικό για την εγκυρότητα των αποτελεσμάτων είναι το γεγονός πως οι μητέρες σε ποσοστό 82,9% δεν εργάζονται εκτός σπιτιού. Το 3ο Κεφάλαιο αναφέρεται στην εφαρμογή του ερευνητικού σχεδιασμού. Η δομή της συνεντεύξεως αναφέρεται στους άξονες: Χρόνος, Χώρος, Συμπεριφορές. Το 4ο Κεφάλαιο περιλαμβάνει παρουσίαση των αποτελεσμάτων. Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται αναλυτικά τα αποτελέσματα με βάση τη στατιστική επεξεργασία. διαδικασία του ύπνου.