Διδασκαλία ρυθμικής και χορού σε κωφά παιδιά: επίδραση στην κίνηση και τη συμπεριφορά

Abstract

Children who have permanent hearing impairment are afflicted with handicaps that often have an impact on their total development, adjustment and personality. Impairment of the semicircular canals, vestibule of the inner ear and /or vestibular portion of the VIII nerve has a negative effect on balance. A great difficulty deals with the disability to perceive time intervals and rhythm, consequently. The purpose of this study was to examine the effect of an adapted rhythmic gymnastic and dance programme on the behaviour and motor ability of a group of hearing impaired children, especially on dynamic balance ability and rhythm perception. Twenty nine children with sensorineural hearing loss > 70 dB, 7-9 years old participated in the study. They were assigned to two groups - experiment and control of 17 (7,94 ± 0,89 years) and 12 (8 ± 0,85) children of the same age, respectively. Both groups adhered to their regular school schedule, which included participation in physical education activity. The experiment group received a 16week rhythmic gymnastic and dance programme at a frequency of 3 lessons per week, for 40 minutes. Instructional procedures were based on demonstration and a total communication approach. The methods of data collection included pre/post test measurements for all participants of both groups in: a) dynamic balance b) rhythm ability and c) behaviour evaluation. The dynamic balance ability was measured by means of a balance deck (Lafayette) in duration of 30, 45, and 60 s intervals. The reproduction of five rhythmic patterns in 3 speeds (allegro, moderato and andante), was used for evaluation of rhythm. For analysis of sound data the Sound Forge 4.5 programme in PC was used. The Rutter teachers' questionnaire scale was used for estimation of behavioural problems. The programme was designed according to certain basic movements drawn from classical ballet technique, rhythmic gymnastics apparatus technique, rhythm and dance elements. The whole programme was designed with no inclusion of sharp activities of competitive rhythmic gymnastics that could generate side effects. A slow, safe, rhythm-inhibiting, non-threatening approach was used during the whole programme, so no side ν effects (dizziness or vertigo) could be observed. During the whole exercise period, the programme seemed to be attractive by the children, who were enthusiastic and creative. No statistical differences were found in terms of dynamic balance ability and perception of rhythm prior to programme between the control and the experiment group, while significant differences (p< 0.001) for both variables, were observed after the application of the programme. Comparing the pre/post exercise values, the data revealed that there was a significant improvement (p< 0.001) in terms of dynamic balance of the experiment group in all three intervals (30, 45, and 60 s duration), while less significant difference was found in the control group. The same was found for the evaluation of rhythm. A general improvement in behaviour, for the experiment group, was observed. The rate of psychiatric problems was declined from 71 to 53% and from 67 to 59%, for the experiment and control group respectively. To the best of the knowledge, this is the first attempt of application of rhythmic gymnastics in educating hearing impaired children. Also the objective evaluation of rhythm by reproduction of 5 rhythmic patterns and the specific way of data analysis is original for the same group of patients. In conclusion, the findings of this study clearly indicate that the adapted rhythmic gymnastics combined with dance has an important contribution to make for the most benefit of children with deafness in terms of dynamic balance activity as well as perception and reproduction of rhythm. It also affects positively their personality and behaviour. It is suggested the introduction of adapted rhythmic gymnastics in special physical education curricula for hearing impaired children.

Τα κυριότερα προβλήματα που παρουσιάζουν τα κωφά παιδιά σχετίζονται με δυσκολία στην επικοινωνία λόγω μειωμένης ακουστικής και λεκτικής ικανότητας. Συγχρόνως παρουσιάζουν συχνότερα προβλήματα συμπεριφοράς. Τα προβλήματα στην κίνηση σχετίζονται με μειωμένη ικανότητα ισορροπίας από προσβολή του αιθουσαίου συστήματος και μειωμένη ικανότητα αντίληψης του ρυθμού. Σκοπός αυτής της έρευνας ήταν η μελέτη της επίδρασης προσαρμοσμένου προγράμματος Ρυθμικής Γυμναστικής και χορού στη συμπεριφορά και τις κινητικές δεξιότητες παιδιών με κώφωση, ειδικά την αντίληψη του ρυθμού και την ανάπτυξη της ισορροπίας. Στην έρευνα συμμετείχαν 29 κωφά παιδιά ηλικίας 7-9 ετών με νευροαισθητηριακή απώλεια ακοή >70 dB, που φοιτούσαν στο Σχολείο Κωφών Θεσσαλονίκης και διέμεναν στο οικοτροφείο του Εθνικού Ιδρύματος Προστασίας Κωφαλάλων Θεσσαλονίκης (ΕΙΠΚΘ). Τα 29 κωφά παιδιά χωρίστηκαν σε δύο ομάδες. Η πρώτη ομάδα (παρέμβασης) περιελάμβανε 17 παιδιά ηλικίας 7-9 ετών (7,94 ± 0,89) και η δεύτερη (ομάδα ελέγχου) 12 παιδιά ίδιας ηλικίας (8 ± 0,85 ετών). Και οι δύο ομάδες συμμετείχαν στα μαθήματα φυσικής αγωγής του σχολείου τους. Στην πειραματική ομάδα εφαρμόσθηκε πρόγραμμα Ρυθμικής Γυμναστικής το οποίο διήρκεσε 16 εβδομάδες. Η εφαρμογή του προγράμματος γινόταν 3 φορές την εβδομάδα και η κάθε διδακτική μονάδα διαρκούσε 40 λεπτά. Για την προσέγγιση και διδασκαλία χρησιμοποιήθηκε ο ολιστικός τρόπος επικοινωνίας. Τα παιδιά υποβλήθηκαν πριν και μετά την εφαρμογή του προγράμματος Ρυθμικής Γυμναστικής και χορού σε: 1) μέτρηση της δυναμικής ισορροπίας 2) μέτρηση του ρυθμού και 3) εκτίμηση της συμπεριφοράς. Για τη μέτρηση της ικανότητας της δυναμικής ισορροπίας χρησιμοποιήθηκε το όργανο ισορροπίας της Lafayette σε χρονικά διαστήματα 30, 45, και 60 δευτερολέπτων. Η αντικειμενική μέτρηση του ρυθμού έγινε με την αναπαραγωγή πέντε ρυθμικών σχημάτων σε 3 ταχύτητες (γρήγορη, II μέση και αργή), με κτύπημα της παλάμης σε ξύλινη επιφάνεια. Η επεξεργασία, καταγραφή και ταξινόμηση των ηχητικών δεδομένων έγινε σε Η/Υ με το πρόγραμμα Sound Forge 4.5. Η εκτίμηση της συμπεριφοράς έγινε με παρατήρηση και καταγραφή των στοιχείων που παρουσίαζαν τα παιδιά σύμφωνα με τη δοκιμασία Rutter. Ο σχεδιασμός του προγράμματος περιελάμβανε ασκήσεις από τη βασική τεχνική οργάνων και τη βασική τεχνική ασκήσεων σώματος της Ρυθμικής Γυμναστικής και στοιχεία ρυθμικής αγωγής από συστήματα μουσικό κινητικής αγωγής. Για την ασφαλή και επιτυχή διδασκαλία της ρυθμικής γυμναστικής έγιναν ειδικές προσαρμογές του αθλήματος. Κρίθηκε απαραίτητο να χρησιμοποιηθούν ήπιες ασκήσεις που περιελάμβαναν περιστροφή ή στιγμιαία απώλεια της ισορροπίας και όχι γρήγορες και επαναλαμβανόμενες κινήσεις με στροφές και κάμψεις του κορμού, οι οποίες περιέχουν τον κίνδυνο απώλειας του προσανατολισμού και προκαλούν παρενέργειες από τον ερεθισμό του λαβυρίνθου (ίλιγγο, ναυτία ή ζάλη). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι δυο ομάδες δεν διέφεραν στατιστικά σημαντικά μεταξύ τους πριν από την εφαρμογή του προγράμματος. Μετά την εφαρμογή του προγράμματος της Ρυθμικής Γυμναστικής παρατηρήθηκε βελτίωση στατιστικά σημαντική στην ισορροπία και την ικανότητα αντίληψης του ρυθμού των κωφών παιδιών της πειραματικής ομάδας (p<0.001) καθώς και της ομάδας ελέγχου, σε μικρότερο όμως βαθμό. Η μετά την εφαρμογή του προγράμματος σύγκριση μεταξύ των δυο ομάδων έδειξε στατιστικά σημαντική διαφορά και για την ισορροπία και για το ρυθμό (p<0.001). Επίσης υπήρξε γενική βελτίωση της συμπεριφοράς μεγαλύτερη για την πειραματική ομάδα. Το ποσοστό των ψυχικά διαταραγμένων παιδιών της πειραματικής ομάδας μειώθηκε από 71 σε 53%, ενώ της ομάδας ελέγχου από 67 σε 59%. Καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος, φάνηκε ότι το πρόγραμμα όπως εφαρμόσθηκε και εκτελέσθηκε, ήταν ιδιαίτερα ελκυστικό για τα παιδιά, τα οποία συμμετείχαν με μεγάλη ευχαρίστηση. Δεν παρατηρήθηκαν δυσάρεστες επιπτώσεις από τη διέγερση του λαβυρίνθου. Η αντικειμενική εκτίμηση του ρυθμού με τα 5 επιλεγμένα ρυθμικά σχήματα και η επεξεργασία των αποτελεσμάτων καθώς και η εφαρμογή της Ρυθμικής Γυμναστικής δεν έχουν δημοσιευθεί σε άλλες έρευνες, που αφορούν πληθυσμούς κωφών ατόμων. Συμπερασματικά, η προσαρμογή του αθλήματος της Ρυθμικής Γυμναστικής βελτιώνει τις κινητικές δραστηριότητες (ισορροπία και ρυθμό) των κωφών παιδιών και επιδρά θετικά στη συμπεριφορά τους. Προτείνεται η εισαγωγή της προσαρμοσμένης ΠΙ Ρυθμικής Γυμναστικής στο αναλυτικό πρόγραμμα Ειδικής Φυσικής Αγωγής για κωφά παιδιά.