Περίληψη
Η ενδομητρίωση , με τον πιο δόκιμο ορισμό, είναι μία νόσος που χαρακτηρίζεται από την παρουσία έκτοπου ενδομήτριου με συνύπαρξη κυτταρικής δραστηριότητας στις έκτοπες ενδομητριωσικές εστίες και με εξέλιξη που χαρακτηρίζεται από τη δημιουργία συμφύσεων και από την παρέμβαση στις κανονικές φυσιολογικές λειτουργίες. Η ενδομητρίωση είναι μια αινιγματική νόσος παρά την εκτεταμένη κλινική έρευνα και την αποκτηθείσα εμπειρία. Η παθογένεση της ενδομητρίωσης και η σύνδεση της με την υπογονιμότητα είναι υπό συζήτηση. Σύμφωνα με την ανοσολογική θεωρία της ενδομητρίωσης, το περιτοναϊκό υγρό (Π.Υ.), εκτός από τα μακροφάγα κύτταρα, τα μεσοθηλιακά κύτταρα και τα λεμφοκύτταρα, περιέχει ωοθηκικές ορμόνες, ένζυμα και αναστολείς, αυξητικούς παράγοντες, τροποποιητές της φλεγμονώδους αντίδρασης, aντιενδομήτρια αντισώματα και διάφορες πρωτεΐνες. Οι ανωτέρω ουσίες παράγονται από τα μακροφάγα, τα μεσοθηλιακά και τα υπορογόνια κύτταρα, καθώς και από τα αδενικά και στρωματικά κύτταρα του έκτοπου ενδομητριωσικού ...
|
Όλα τα τεκμήρια στο ΕΑΔΔ προστατεύονται από πνευματικά δικαιώματα.
Η ενδομητρίωση , με τον πιο δόκιμο ορισμό, είναι μία νόσος που χαρακτηρίζεται από την παρουσία έκτοπου ενδομήτριου με συνύπαρξη κυτταρικής δραστηριότητας στις έκτοπες ενδομητριωσικές εστίες και με εξέλιξη που χαρακτηρίζεται από τη δημιουργία συμφύσεων και από την παρέμβαση στις κανονικές φυσιολογικές λειτουργίες. Η ενδομητρίωση είναι μια αινιγματική νόσος παρά την εκτεταμένη κλινική έρευνα και την αποκτηθείσα εμπειρία. Η παθογένεση της ενδομητρίωσης και η σύνδεση της με την υπογονιμότητα είναι υπό συζήτηση. Σύμφωνα με την ανοσολογική θεωρία της ενδομητρίωσης, το περιτοναϊκό υγρό (Π.Υ.), εκτός από τα μακροφάγα κύτταρα, τα μεσοθηλιακά κύτταρα και τα λεμφοκύτταρα, περιέχει ωοθηκικές ορμόνες, ένζυμα και αναστολείς, αυξητικούς παράγοντες, τροποποιητές της φλεγμονώδους αντίδρασης, aντιενδομήτρια αντισώματα και διάφορες πρωτεΐνες. Οι ανωτέρω ουσίες παράγονται από τα μακροφάγα, τα μεσοθηλιακά και τα υπορογόνια κύτταρα, καθώς και από τα αδενικά και στρωματικά κύτταρα του έκτοπου ενδομητριωσικού ιστού και επηρεάζουν τη συμπεριφορά του. Σκοπός της μελέτης: Η μέτρηση ορισμένων από τους ανωτέρω παράγοντες και η αξιολόγηση τους σε σχέση με την ύπαρξη και τη βαρύτητα της ενδομητρίωσης, καθώς επίσης και η αξιολόγηση της προγνωστικής τους αξίας όσον αφορά την παράμετρο γονιμότητα. Υλικό: Μελετήθηκαν 90 ασθενείς που υποβλήθηκαν σε χειρουργική λαπαροσκόπηση για υπογονιμότητα, κύστεις και άλλα αίτια στη Β! Μ-Γ Κλινική του Α.Π.Θ. και στο τμήμα ενδοσκοπικής χειρουργικής της «Γεν. Κλινικής» Θεσσαλονίκης, τα έτη 1997-99. 51 από τις ανωτέρω ασθενείς, που αποτέλεσαν την κύρια ομάδα μελέτης βρέθηκαν να πάσχουν από ενδομητρίωση και 39 όχι. 15 από τις ασθενείς χωρίς ενδομητρίωση δεν εμφάνιζαν κάποια ενδοπυελική πάθηση (κύρια ομάδα ελέγχου), ενώ 15 ασθενείς, από τις 39, εμφάνισαν απόφραξη των σαλπίγγων. Οι 51 ασθενείς με ενδομητρίωση κατά στάδιο ήταν: Στάδιο 1 (5), στάδιο II (20), στάδιο III (18), στάδιο IV (8). Οι ασθενείς με ενδομητρίωση και υπογονιμότητα ήταν 35. Από τις ασθενείς αυτές οι 21 συνέλαβαν μετεγχειρητικά και οι 14 όχι. Η διάγνωση της ενδομητρίωσης έγινε με βάση την ενδοσκοπική εικόνα, τη μελέτη της βιντεοταινίας και την ιστολογική εξέταση. Η σταδιοποίηση της νόσου έγινε με την αναθεωρημένη κατάταξη της Αμερικανικής Εταιρίας Γονιμότητας (r- A.F.S.). Μετρήθηκαν τα καρκινικά αντιγόνα CA-19-9, CEA, CA-125 και CA-15-3 στον ορό και στο Π.Υ.. Επίσης μετρήθηκαν τα μακροφάγα κύτταρα, ο παράγοντας που διεγείρει τα κοκκώδη μακροφάγα κύτταρα (GM-CSF), η ιντερλευκίνη -6 (IL-6), και ο παράγοντας νέκρωσης όγκου-α ( TNF-a ) στο Π.Υ. Μέθοδοι: Η μέτρηση των καρκινικών αντιγόνων έγινε με την ανοσοενζυμική μέθοδο της Abbot (Ι.Μ.Χ. και AXSYM). Η μέτρηση των μακροφάγων κυττάρων έγινε με μικροσκοπική μέτρηση σε αιμοκυττό μέτρο (πλακίδιο του Neubauer). Τέλος η μέτρηση του GM-CSF, της IL-6 και του TNF-a έγινε με ποσοτική ανοσοενζυμική μέθοδο ( R & D systems U.S.A. ). Η στατιστική ανάλυση των μετρήσεων έγινε με το t-student test και, όπου χρειάστηκε, με την Correlation analysis και το chi-square test. Αποτελέσματα: Ι.Τα καρκινικά αντιγόνα CEA, CA-15-3 ήταν σε χαμηλά φυσιολογικά επίπεδα τόσο στον ορό, όσο και στο Π.Υ. στην ενδομητρίωση και στις άλλες ασθενείς. 2.Το αντιγόνο CA-19-9 στον ορό παρουσίασε μικρή αύξηση στην ενδομητρίωση και ιδιαίτερα στα στάδια III-IV, όχι στατιστικά σημαντική, ενώ στο Π.Υ. το αντιγόνο ήταν επίσης αυξημένο με τη μεγαλύτερη αύξηση στα στάδια Ι—II, όχι στατιστικά σημαντική. Δεν υπήρχε σημαντική διαφορά στις συγκεντρώσεις του αντιγόνου στις ασθενείς που συνέλαβαν, σε σχέση με εκείνες που δε συνέλαβαν μετεγχειρητικά. 3.Το αντιγόνο CA-125 στον ορό στις ασθενείς με ενδομητρίωση ήταν σχετικά αυξημένο, σε σχέση με την ομάδα ελέγχου, όχι στατιστικά σημαντικά (Ρ=0,09). Σημαντική ήταν η συγκέντρωση του αντιγόνου στον ορό στα στάδια III-IV, σε σχέση με τα στάδια Ι-ΙΙ (Ρ<0,001). Η ευαισθησία του αντιγόνου στη διάγνωση της ενδομητρίωσης είναι μικρή (ευαισθησία 21% & 42% και ειδικότητα 92% & 95% για τα στάδια I-IV και III-IV αντίστοιχα). Το καρκινικό αντιγόνο CA-125 στο Π.Υ. ήταν αυξημένο στην ενδομητρίωση και ιδιαίτερα στα στάδια Ι-ΙΙ. Η συγκέντρωση του αντιγόνου στο Π.Υ. ήταν σημαντικά μεγαλύτερη στις ασθενείς που δε συνέλαβαν, σε σχέση με τις ασθενείς που συνέλαβαν (Ρ=0,02). Όταν οι συγκεντρώσεις του αντιγόνου στο Π.Υ. ήταν >2000 U/ml το ποσοστό κυήσεων ήταν 40%, ενώ όταν οι συγκεντρώσεις του αντιγόνου ήταν <1000 U/ml το ποσοστό κυήσεων ήταν 80%. 4.Τα μακροφάγα κύτταρα στο Π.Υ. ήταν αυξημένα στην ενδομητρίωση και ιδιαίτερα στα στάδια Ι-ΙΙ, σε σχέση με την κύρια ομάδα ελέγχου και τις άλλες ασθενείς . Σημαντικά μεγαλύτερες ήταν οι συγκεντρώσεις των μακροφάγων κυττάρων στο Π.Υ. σε ασθενείς με ενδομητρίωση χωρίς μετεγχειρητική σύλληψη, σε σχέση με τις ασθενείς που συνέλαβαν (Ρ= 0,01). Έτσι για συγκεντρώσεις μακροφάγων >3. ΙΟ6 / ml το ποσοστό κυήσεων ήταν 25% , ενώ για συγκεντρώσεις <1,4 . ΙΟ6 / ml το ποσοστό κυήσεων ήταν 82%. Ρ<0,05. 5.0 παράγοντας GM-CSF παρουσίασε μικρά αύξηση στο Π.Υ. στις ασθενείς με ενδομητρίωση, ενώ στατιστικά σημαντική ήταν η αυξημένη συγκέντρωση του παράγοντα στα στάδια III- IV σε σχέση με τα στάδια Ι-ΙΙ (Ρ=0,05). 6.Η IL-6 ήταν σημαντικά αυξημένη στο Π.Υ. στις ασθενείς με ενδομητρίωση σε σχέση με την ομάδα ελέγχου (Ρ=0,03 ). Ακόμη σημαντική ήταν η συγκέντρωση της IL-6 στα στάδια III-IV της ενδομητρίωσης , σε σχέση με τα στάδια Ι-ΙΙ (Ρ=0,01). 7.0 παράγοντας TNF-a παρουσίασε μικρά αύξηση στο Π.Υ. στις ασθενείς με ενδομητρίωση, σε σχέση με την κύρια ομάδα ελέγχου. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης 1. Τα καρκινικά αντιγόνα CA-15-3, CEA και ο παράγοντας GM-CSF δε θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στη διάγνωση, σταδιοποίηση και πρόγνωση της ενδομητρίωσης. 2. Το καρκινικό αντιγόνο CA-19-9 ίσως θα μπορούσε να έχει θέση στη διάγνωση της ενδομητρίωσης. Χρειάζονται όμως και άλλες μελέτες για να εξαχθούν πιο συγκεκριμένα συμπεράσματα. 3. Το καρκινικό αντιγόνο CA-125 στον ορό έχει σχετική διαγνωστική αξία, θα μπορούσε να αποτελέσει όμως μια νέα παράμετρο στη σταδιοποίηση και την πρόγνωση της ενδομητρίωσης σχετικά με τη μετεγχειρητική γονιμότητα. 4. Τα μακροφάγα στο Π.Υ. θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στη διάγνωση, σταδιοποίηση και πρόγνωση της ενδομητρίωσης. 5. Ο παράγοντας GM-CSF στο Π.Υ. ίσως είναι ενδεικτικός της προχωρημένης ενδομητρίωσης και χρήσιμος στη σταδιοποίηση της νόσου και 6. Η IL-6 στο Π.Υ. θα μπορούσε να χρησιμεύσει στη διάγνωση και σταδιοποίηση της ενδομητρίωσης. Η αναθεωρημένη κατάταξη της ενδομητρίωσης χρησιμοποιείται ευρύτατα στη σταδιοποίηση της νόσου, όμως δέχεται κριτική από πολλούς ερευνητές, γιατί η ταξινόμηση αυτή δεν εκφράζει την δραστηριότητα της νόσου που είναι εξελικτική και έχει μια δυναμική, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει αντιστοιχία με το στάδιο της νόσου και τα ποσοστά γονιμότητας. Τα αποτελέσματα της μελέτης μας θα μπορούσαν να οδηγήσουν στη πρόταση: στην ήδη υπάρχουσα ταξινόμηση να περιλαμβάνονται και νέες παράμετροι, όπως τα αντιγόνα CA-19-9, CA-125, τα μακροφάγα κύτταρα, ο παράγοντας GM-CSF και η IL-6 για την καλύτερη αξιολόγηση της δυναμικής των ενδομητριωσικών βλαβών.