Η νεομαρτυρική ιδέα και πράξη από τον 15ο έως τον 19ο αιωνα

Abstract

The present doctoral thesis focuses on the study of the Greek Neo-martyrs of the Orthodox Church, who were martyred for their faith during the period of Ottoman rule (15th-19th centuries). It focuses on the recording, categorization, and analysis of these persons, investigating the factors that led them to martyrdom and their impact on Greek society and the Church of the time. The Neomartyrs are considered fundamental for the spiritual and national rebirth of enslaved Hellenism, as they were symbols of faith and resistance.The thesis approaches the subject interdisciplinary, combining historical, theological, and sociological approaches. Through a Bibliographic Review and analysis of primary and secondary sources, such as Synaxaria and diocesan archives, the various categories of Neomartyr are examined. Special emphasis is placed on the Islamized, clergy, youth and children, as well as islanders and female Neomartyrs. The connection of their martyrdom with their national identity, their geographical and social distribution and the theological significance of their martyrdom are highlighted.The thesis also demonstrates the attitude of the Church, which strengthened the popular faith and recorded their work, as well as their wider social contribution. The Neomartyrs are presented as bearers of intellectual endurance and national self-consciousness, strengthening the morale of the people and preparing for the revolution of 1821.At the same time, it contributes significantly to scientific research, as it adds new data on aspects of the phenomenon of Neomartyr that had not previously been adequately studied. Since, it examines and highlights the causes and reasons for accusations that led the New Martyrs to martyrdom, the ways of torture and death, as well as the answers of the Neomartyrs to their judges. This information reveals deeper dimensions of the phenomenon, illuminating its theological, social and psychological dimensions, while at the same time broadening the understanding of the role of the neo-martyrs as pillars of faith and resistance.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή επικεντρώνεται στη μελέτη των Ελλήνων Νεομαρτύρων της Ορθόδοξης Εκκλησίας, οι οποίοι μαρτύρησαν για την πίστη τους κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας (15ος-19ος αιώνας). Εστιάζει στην καταγραφή, κατηγοριοποίηση και ανάλυση των ηρωικών προσώπων αυτών, διερευνώντας τους παράγοντες που τους οδήγησαν στο μαρτύριο και τον αντίκτυπό τους στην ελληνική κοινωνία και την Εκκλησία της εποχής. Οι Νεομάρτυρες θεωρούνται θεμελιώδεις για την πνευματική και εθνική αναγέννηση του υπόδουλου ελληνισμού, αφού αποτέλεσαν ισχυρά σύμβολα πίστης και αντίστασης στον οθωμανικό ζυγό.Η διατριβή συνδυάζοντας ιστορικές, θεολογικές και κοινωνιολογικές πτυχές προσεγγίζει διεπιστημονικά το θέμα. Μέσω βιβλιογραφικής ανασκόπησης και ανάλυσης πρωτογενών και δευτερογενών πηγών, όπως τα Συναξάρια και τα αρχεία μητροπόλεων, μελετώνται οι διάφορες κατηγορίες Νεομαρτύρων. Έμφαση επίσης αποδίδεται στους εξισλαμισμένους, τους κληρικούς, τους νέους και τα παιδιά, καθώς και στους νησιώτες και τις γυναίκες Νεομάρτυρες. Αναδεικνύεται επιπλέον η σύνδεση του μαρτυρίου τους με την εθνική ταυτότητα, η γεωγραφική και κοινωνική κατανομή τους, καθώς και η θεολογική σημασία του μαρτυρίου τους.Ακόμη η διατριβή μελετά τη στάση της Εκκλησίας, η οποία ενίσχυσε ιδιαιτέρως τη λαϊκή πίστη και καταγράφει το έργο, καθώς και την ευρύτερη κοινωνική συνεισφορά των Νεομαρτύρων, παρουσιάζοντάς τους ως φορείς πνευματικής αντοχής και εθνικής αυτοσυνειδησίας, ενισχύοντας το ηθικό του λαού και προετοιμάζοντας την Επανάσταση του 1821. Παράλληλα συνεισφέρει στην επιστημονική έρευνα, καθώς προσθέτει νέα δεδομένα για πτυχές του φαινομένου των Νεομαρτύρων που δεν είχαν προηγουμένως μελετηθεί επαρκώς. Αφού, εξετάζει και αναδεικνύει τις αιτίες και τους λόγους κατηγοριών που οδήγησαν τους Νεομάρτυρες στο μαρτύριο, τους τρόπους βασανισμού και θανάτου, καθώς και τις απαντήσεις των Νεομαρτύρων στους κριτές τους. Αυτές οι πληροφορίες αποκαλύπτουν βαθύτερες διαστάσεις του φαινομένου, φωτίζοντας τη θεολογική, κοινωνική και ψυχολογική του διάσταση, ενώ ταυτόχρονα διευρύνουν την κατανόηση του ρόλου των Νεομαρτύρων ως πυλώνων πίστης και αντίστασης.