Βιώσιμη κατανάλωση τροφίμων - αντιλήψεις, πρακτικές και συμπεριφορές: μια ανάλυση στην Περιφέρεια Αττικής

Abstract

This doctoral dissertation focuses on sustainable food consumption in the Attica region, investigating in depth the attitudes, perceptions, and practices of consumers within a context of ongoing socio-economic and environmental challenges. The research aims to unravel the complexity of the relationship between personal values, social expectations, and everyday consumption choices, with a particular emphasis on understanding how the concept of sustainability is interpreted and integrated into dietary practices. The methodological approach combined quantitative and qualitative tools to provide a multifaceted depiction of the phenomenon. The quantitative study highlighted distinctions in consumer preferences, revealing profiles that range from environmentally conscious consumers to more traditional and pragmatic attitudes. The qualitative analysis revealed sustainability as a dynamic and multidimensional concept, where environmental, social, and cultural factors are intertwined, shaping purchasing behavior. Findings indicate that, despite economic constraints, many consumers demonstrate tendencies aligned with the principles of sustainable diets, particularly in their preference for local, seasonal, and organic products. However, a lack of information, financial barriers, and skepticism toward institutional measures and certifications pose significant challenges. The dissertation underscores the need for comprehensive policies and strategies that promote consumer awareness and empowerment, thereby advancing the transition toward a sustainable food production and consumption system. This study contributes to the international discourse on sustainable diets by providing empirical data and policy recommendations that can be applied both within the Greek context and more broadly in the Mediterranean region, enhancing understanding of the factors that influence sustainable purchasing behavior.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή εστιάζει στη βιώσιμη κατανάλωση τροφίμων στην περιφέρεια Αττικής, διερευνώντας σε βάθος τις στάσεις, αντιλήψεις και πρακτικές των καταναλωτών μέσα σε ένα πλαίσιο διαρκών κοινωνικοοικονομικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων. Η έρευνα αποσκοπεί στην αποκάλυψη της πολυπλοκότητας που διέπει τη σχέση μεταξύ προσωπικών αξιών, κοινωνικών προσδοκιών και καθημερινών καταναλωτικών επιλογών, με ιδιαίτερη έμφαση στην κατανόηση των τρόπων με τους οποίους η έννοια της βιωσιμότητας νοηματοδοτείται και ενσωματώνεται στις διατροφικές πρακτικές. Η μεθοδολογική προσέγγιση συνδύασε ποσοτικά και ποιοτικά εργαλεία, με στόχο την πολύπλευρη αποτύπωση του φαινομένου. Η ποσοτική έρευνα ανέδειξε διαφοροποιήσεις στις καταναλωτικές προτιμήσεις, αποτυπώνοντας προφίλ που κυμαίνονται από περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένους καταναλωτές έως πιο παραδοσιακές στάσεις. Η ποιοτική ανάλυση ανέδειξε τη βιωσιμότητα ως μια δυναμική και πολυδιάστατη έννοια, όπου περιβαλλοντικές, κοινωνικές και πολιτισμικές παράμετροι συνυφαίνονται, επηρεάζοντας την αγοραστική συμπεριφορά. Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν ότι, παρά τους οικονομικούς περιορισμούς, πολλοί καταναλωτές εμφανίζουν τάσεις ευθυγράμμισης με τις αρχές της βιώσιμης διατροφής, ιδιαίτερα όσον αφορά την προτίμηση τοπικών, εποχικών και βιολογικών προϊόντων. Ωστόσο, η έλλειψη πληροφόρησης, η οικονομική επιβάρυνση και η δυσπιστία απέναντι σε θεσμικά μέτρα και πιστοποιήσεις αποτελούν σημαντικά εμπόδια. Η διατριβή υπογραμμίζει την ανάγκη σχεδιασμού ολοκληρωμένων πολιτικών και στρατηγικών που να προάγουν την ενημέρωση και την ενδυνάμωση των καταναλωτών, ενισχύοντας έτσι την πορεία προς ένα βιώσιμο σύστημα παραγωγής και κατανάλωσης τροφίμων. Η μελέτη συμβάλλει στη διεθνή συζήτηση γύρω από τη βιώσιμη διατροφή, παρέχοντας εμπειρικά δεδομένα και προτάσεις πολιτικής που μπορούν να αξιοποιηθούν τόσο στο ελληνικό όσο και στο ευρύτερο μεσογειακό πλαίσιο, ενισχύοντας την κατανόηση των παραγόντων που καθορίζουν τη βιώσιμη αγοραστική συμπεριφορά.