Λογοτεχνία και σκηνή: οι σκηνικές μεταγραφές του λογοτεχνικού έργου του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι και η πρόσληψή τους στην Ελλάδα

Abstract

This thesis dissertation focuses on the diachronic reception of Fyodor Dostoevsky's oeuvre in Greek theatre during the 20th and the early 21st centuries. Through the analysis of stage adaptations of his prose works, the dissertation investigates the dramaturgical, translational, directorial, and interpretative choices, as well as the reception of these performances by audiences and critics. The research highlights the enduring influence of the Russian author on the Greek stage, the challenges inherent in adapting a multifaceted work for the theatre, and the diverse strategies employed by Greek creators. It is argued that theatrical adaptation constitutes an intertextual and interartistic creation, wherein translation plays a pivotal role. The dissertation's methodology combines historical, textual, comparative, and performance-centered analysis, utilizing archival material and theoretical approaches such as Gérard Genette's narratology. Despite the inherent research challenges, the study sheds light on the dynamic relationship between literature and the stage, as well as the modes of appropriation of the Dostoevskian world by Greek artists.

H παρούσα διδακτορική διατριβή εστιάζει στη διαχρονική πρόσληψη του έργου του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι στο ελληνικό θέατρο κατά τον 20ό και τις αρχές του 21ου αιώνα. Μέσα από την ανάλυση των σκηνικών μεταγραφών των πεζογραφημάτων του, διερευνώνται οι δραματουργικές, μεταφραστικές, σκηνοθετικές και ερμηνευτικές επιλογές, καθώς και η υποδοχή των παραστάσεων από κοινό και κριτικούς. Η έρευνα αναδεικνύει τη διαρκή επιρροή του Ρώσου συγγραφέα στην ελληνική σκηνή, τις προκλήσεις της θεατρικής μεταφοράς ενός πολυεπίπεδου έργου και τις ποικίλες στρατηγικές που υιοθετούν οι Έλληνες δημιουργοί. Υποστηρίζεται ότι η θεατρική διασκευή αποτελεί μια διακειμενική και διακαλλιτεχνική δημιουργία, όπου η μετάφραση διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο. Η μεθοδολογία της διατριβής συνδυάζει ιστορική, κειμενική, συγκριτική και παραστασιοκεντρική ανάλυση, αξιοποιώντας αρχειακό υλικό και θεωρητικές προσεγγίσεις όπως η αφηγηματολογία του Gérard Genette. Παρά τις ερευνητικές δυσκολίες, η μελέτη επιχειρεί να φωτίσει τη δυναμική σχέση λογοτεχνίας και σκηνής, καθώς και τους τρόπους οικειοποίησης του ντοστογιεφσκικού κόσμου από τους Έλληνες καλλιτέχνες.