Εμπειρική ανάλυση κλαδικών διαρθρωτικών μεταβολών σε οικονομικά μειονεκτικές περιοχές

Abstract

Economic structure refers to the composition and organization of productive activities and the interconnections between the productive sectors of an economy. The structure of the economy is not static but is subject to continuous structural transformation and is influenced by technological advancements, consumer patterns, investments, and international trends that lead to structural changes. Consequently, economic structure maps the distribution of productive resources and helps us understand the structural changes occurring in an economy. Furthermore, it indicates the dynamics of each sector and the effectiveness of the policies applied. This mapping is essential as the distribution of resources affects stability, growth, and competitiveness, while understanding sectoral interconnections is crucial for policy formulation. The aim of this doctoral dissertation is the empirical analysis of the sectoral structural changes that occurred in the region of Eastern Macedonia and Thrace (EMTh) during the period 2000-2020. Through the application of Leontief's Input-Output analysis method and the modified hybrid technique Generation of Regional Input-Output Tables (modified GRIT), we aim at investigating and documenting interconnections, measuring multiplicative effects, examining the economic contribution of sectors, and depicting the position of the Agri-food sector, which includes agriculture and food and beverages within the scope of this research. This research differentiates itself by examining a range of indicators that allow for the mapping of the economy through different approaches. This fact enables us to explore the sectoral dynamics and the structural changes that have occurred in the regional economy over the years, quantify the effects, identify strategic sectors, and examine the position of the Agri-food sector in the regional economy of EMTh. Based on the findings of the research, we found that the economy of EMTh is characterized by high sectoral concentration, making it vulnerable to external disturbances. Additionally, we recorded limited sectoral diversification and the ranking of the same sectors over time in the top positions of the indicators. Furthermore, we captured the significant contribution of traditional sectors, with the agri-food sector being a central pillar of economic activity, having significant multiplicative effects. The study of structural changes also indicates the need to enhance the resilience of the EMTh economy against external shocks, such as economic recession, changes in supply chains, technological advancements, and the COVID-19 pandemic.

Η οικονομική διάρθρωση αναφέρεται στη σύνθεση και την οργάνωση των παραγωγικών δραστηριοτήτων και στις διασυνδέσεις μεταξύ των κλάδων μιας οικονομίας. Η διάρθρωση της οικονομίας δεν είναι στατική αλλά υπόκειται σε συνεχή διαρθρωτικό μετασχηματισμό και επηρεάζεται από τις τεχνολογικές εξελίξεις, τα καταναλωτικά πρότυπα, τις επενδύσεις και τις διεθνείς τάσεις που οδηγούν στις διαρθρωτικές μεταβολές. Κατά συνέπεια, η οικονομική διάρθρωση χαρτογραφεί την κατανομή των παραγωγικών πόρων και μας βοηθάει να κατανοήσουμε τις διαρθρωτικές μεταβολές που συντελούνται σε μια οικονομία. Επιπλέον, υποδεικνύει τη δυναμική του κάθε κλάδου και την αποτελεσματικότητα των πολιτικών που εφαρμόζονται. Η αποτύπωση αυτή είναι απαραίτητη καθώς, η κατανομή των πόρων επηρεάζει τη σταθερότητα, την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα, ενώ η κατανόηση των κλαδικών διασυνδέσεων είναι απαραίτητη για την χάραξη πολιτικών. Στόχος της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η εμπειρική ανάλυση των κλαδικών διαρθρωτικών μεταβολών που σημειώθηκαν στην περιφέρεια της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (ΑΜΘ) κατά την περίοδο 2000-2020. Μέσω της εφαρμογής της μεθόδου ανάλυσης Εισροών-Εκροών του Leontief και της τροποποιημένης υβριδικής τεχνικής Generation of Regional Input-Output Tables (modified GRIT) στοχεύουμε στη διερεύνηση και την καταγραφή των διασυνδέσεων, στη μέτρηση των πολλαπλασιαστικών επιδράσεων, στην εξέταση της οικονομικής συμβολής των κλάδων και στην αποτύπωση της θέσης του Αγροδιατροφικού κλάδου, στον οποίο στο πλαίσιο της παρούσας έρευνας εντάξαμε τη γεωργία και τα τρόφιμα και ποτά. Η παρούσα έρευνα διαφοροποιείται καθώς εξετάζει πλήθος δεικτών που επιτρέπουν τη χαρτογράφηση της οικονομίας μέσω διαφορετικών προσεγγίσεων. Το γεγονός αυτό μας επιτρέπει τη διερεύνηση των κλαδικών δυναμικών και των διαρθρωτικών μεταβολών που επήλθαν στην περιφερειακή οικονομία με την πάροδο των ετών, την ποσοτικοποίηση των επιδράσεων, τον εντοπισμό των στρατηγικών κλάδων και την εξέταση της θέσης του Αγροδιατροφικού κλάδου στην περιφερειακή οικονομία της ΑΜΘ. Βάσει των ευρημάτων της έρευνας διαπιστώσαμε ότι η οικονομία της ΑΜΘ χαρακτηρίζεται από υψηλή κλαδική συγκέντρωση, γεγονός που την καθιστά ευάλωτη σε εξωγενείς διαταραχές. Επιπρόσθετα, καταγράψαμε την περιορισμένη διαφοροποίηση των κλάδων και την κατάταξη των ίδιων κλάδων διαχρονικά στις πρώτες θέσεις κατάταξης των δεικτών. Επιπλέον, αποτυπώσαμε τη σημαντική συμβολή παραδοσιακών κλάδων, με τον αγροδιατροφικό να αποτελεί κεντρικό πυλώνα της οικονομικής δραστηριότητας, με σημαντικές πολλαπλασιαστικές επιδράσεις. Τέλος, η εξέταση των διαρθρωτικών μεταβολών υποδεικνύει την ανάγκη ενίσχυσης της ανθεκτικότητας της οικονομίας της ΑΜΘ έναντι εξωγενών κλυδωνισμών, όπως η οικονομική ύφεση, οι μεταβολές στις εφοδιαστικές αλυσίδες, οι τεχνολογικές εξελίξεις και η πανδημία COVID-19.