Η συμβολή του εκπαιδευτικού δράματος στην ανάπτυξη δεξιοτήτων λήψης αποφάσεων και αυτοαποτελεσματικότητας στη σταδιοδρομία: μεικτή έρευνα σε μαθήτριες και μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

Abstract

The present mixed methods research study aimed at investigating how the Drama in Education experiential method enhanced the development of teenagers’ career decision-making self-efficacy and career decision-making competences. Following a sequential exploratory design with three consecutive phases, the research started with an assessment of teenagers’ needs for career guidance services. Questionnaires measuring the two main variables were completed by 237 students in the 9th, 10th, and 11th grades. In the second phase action-research included a quasi-experiment with two groups and a career guidance intervention based on Social Cognitive Career Theory; the experimental group both experienced and used Drama in Education whereas the control group did not. In the third phase the experimental group evaluated the intervention in focus groups interviews; one year later, in follow-up communication they also provided feedback on their career skills development and perceived longitudinal impact of the intervention. The quantitative data were analyzed through open-source software implementing both statistical methods and multivariate analysis methods. The qualitative material was gathered in the drama workshops, through the researcher’s diary, observation sheets, interviews, and evaluation forms; it was codified through appropriate open-source software and analyzed through inductive reasoning based on Grounded Theory. Multiple Correspondence Analysis and Hierarchical Cluster Analysis offered visual representations that enhanced interpretation of the relationships among subjects, variables, and factors, confirmed assumptions expressed in the previous phases and contributed to the design of the research phases that followed. The integrated results of the mixed methods research indicated that the experimental group significantly increased the total score of the career decision-making self-efficacy scale (CDMSE) by 6% on average as well as the scores of four out of five main scale factors by 5.4% to 10.2% on average; namely, goal setting, problem solving, self-appraisal and career scheduling. The experimental group teenagers also significantly decreased the total score of the career decision-making difficulties scale (CDDQ) as well as the score of the two out of three main categories: difficulty due to “lack of readiness” and due to “lack of information”. The respective scores of the control group were less optimized in both scales. The qualitative material gathered in the 2nd and 3rd phases and in the follow-up communication both complemented and confirmed the quantitative findings: the experimental group teenagers obtained more self-awareness, a stronger incentive to make career decisions, reduced their career indecision, restrained their dysfunctional beliefs, learned the informed decision-making process by experiencing it multiple times, and discovered new ways of obtaining additional information. During the intervention the teenagers of the experimental group took on roles of participants, researchers, evaluators, and facilitators; thus, thanks to their personal involvement and active engagement in the process they developed key career skills and transferable competences on the personal, social, and professional levels. This result was also supported by the joint display of the mixed methods integrated results and agrees with previous research. Finally, the introduction of Drama in Education as a career guidance method for teenagers and as an appropriate context for Social Cognitive Career Theory applications is discussed.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή διερεύνησε τη συμβολή της βιωματικής μεθόδου του Εκπαιδευτικού Δράματος στην ανάπτυξη δεξιοτήτων λήψης αποφάσεων και αυτοαποτελεσματικότητας στη σταδιοδρομία. Πληθυσμός-στόχος ήταν έφηβοι, μαθητές και μαθήτριες, της γενικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η μεικτή εμπειρική έρευνα υλοποιήθηκε σε τρεις διαδοχικές φάσεις: α) διερεύνηση αναγκών για υπηρεσίες Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού με δείγμα 237 εφήβων και δύο ποσοτικά ερωτηματολόγια• β) Έρευνα Δράσης με εκπαιδευτική παρέμβαση βασισμένη στην Κοινωνική-Γνωστική Θεωρία Σταδιοδρομίας και οιονεί πείραμα με χρήση Εκπαιδευτικού Δράματος για την Πειραματική Ομάδα και χωρίς για την Ομάδα Ελέγχου• γ) αξιολόγηση και ανατροφοδότηση με συνεντεύξεις σε ομάδες εστίασης. Ένα χρόνο μετά τη λήξη της παρέμβασης έγινε μελέτη παρακολούθησης. Τα δεδομένα των ποσοτικών εργαλείων αναλύθηκαν με στατιστικές μεθόδους και πολυμεταβλητές μεθόδους ανοιχτού λογισμικού. Το ποιοτικό υλικό από τα εργαστήρια δράματος – φύλλα παρατήρησης, ημερολόγιο ερευνήτριας, συνεντεύξεις και αξιολογήσεις – κωδικοποιήθηκε με τη βοήθεια κατάλληλου λογισμικού και αναλύθηκε με επαγωγική μέθοδο βασισμένη στη Θεμελιωμένη Θεωρία. Οι οπτικές αναπαραστάσεις – μέσω Πολλαπλής Παραγοντικής Ανάλυσης και Ιεραρχικής Ταξινόμησης – βοήθησαν στην ερμηνεία των σχέσεων μεταξύ υποκειμένων, μεταβλητών και παραγόντων, επιβεβαίωσαν εικασίες των προηγούμενων φάσεων και συνέβαλαν στον σχεδιασμό των επόμενων. Για τη μεικτή έρευνα, έγινε ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων όλων των φάσεων και από κοινού παρουσίαση. Από την ανάλυση του πρώτου ερωτηματολογίου βρέθηκε ότι τα μέλη της Πειραματικής Ομάδας αύξησαν κατά μέσο όρο στατιστικά σημαντικά τον γενικό βαθμό αυτοαποτελεσματικότητας στη λήψη αποφάσεων για τη σταδιοδρομία σε ποσοστό 6%. Επίσης, αύξησαν τη βαθμολογία σε ποσοστό από 5,4% έως 10,2% των τεσσάρων από τους πέντε παράγοντες της κλίμακας: στοχοθεσίας, επίλυσης προβλημάτων, αντικειμενικής αυτοεκτίμησης ικανοτήτων και σχεδιασμού σταδιοδρομίας. Από την ανάλυση του δεύτερου ερωτηματολογίου βρέθηκε ότι μείωσαν κατά μέσο όρο στατιστικά σημαντικά τον γενικό βαθμό δυσκολίας λήψης αποφάσεων για τη σταδιοδρομία. Η ανάλυση του ποιοτικού υλικού συμπλήρωσε και επιβεβαίωσε τα ποσοτικά ευρήματα. Συγκεκριμένα, οι έφηβες/οι απέκτησαν μεγαλύτερη αυτογνωσία, έμαθαν να θέτουν στόχους, να επιλύουν προβλήματα, να λαμβάνουν αποφάσεις που αφορούν εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές, να σχεδιάζουν μελλοντικά βήματα στη σταδιοδρομία τους, απέκτησαν ισχυρότερα κίνητρα για λήψη αποφάσεων, μετρίασαν την αναποφασιστικότητα και τις δυσλειτουργικές πεποιθήσεις τους, διευκρίνισαν μέσω πρακτικής εξάσκησης τα βήματα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και ανακάλυψαν εναλλακτικές διαδρομές συλλογής πληροφοριών. Παράλληλα, οι μετρήσεις για τα μέλη της Ομάδας Ελέγχου έδειξαν μικρότερες βελτιώσεις στους αντίστοιχους παράγοντες των δύο κλιμάκων. Κατά τη διάρκεια της παρέμβασης με χρήση Εκπαιδευτικού Δράματος, τα μέλη της Πειραματικής Ομάδας πέρασαν από τρεις διακριτούς ρόλους: του επιμορφούμενου, του ερευνητή-αξιολογητή και του εμψυχωτή. Λόγω αυτενέργειας και ουσιαστικής εμπλοκής σε όλα τα στάδια της παρέμβασης, οι έφηβοι/ες ανέπτυξαν βασικές μεταβιβάσιμες δεξιότητες σε προσωπικό, κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο. Αυτό το αποτέλεσμα επιβεβαιώνεται στην από κοινού παρουσίαση των αποτελεσμάτων της μεικτής έρευνας και συμφωνεί με προηγούμενες σχετικές έρευνες. Τέλος, τεκμηριώνεται η χρήση του Εκπαιδευτικού Δράματος ως κατάλληλου πλαισίου για εφαρμογές της Κοινωνικής-Γνωστικής Θεωρίας Σταδιοδρομίας και συζητείται η υιοθέτησή του ως βιωματικής μεθόδου συμβουλευτικής σταδιοδρομίας.