Οι συμβάσεις προσωπικής διασφάλισης στο δίκαιο της κλασικής Αθήνας με αφετηρία το δημοσθενικό corpus

Abstract

This thesis studies the types and legal nature of personal surety contracts in Attic Law as well as their legal consequences. This is in particular the contracts of ἐγγύη and the like, which ensure the fulfillment of contractual obligations both those arising from a contractual cause between private individuals or between a private individual and the State, as well as those arising from the exercise of state sovereignty. The research is based in particular on the Demosthenic corpus and the treatment of collateral contracts from it, however, the other sources, the texts of other orators and writers and epigraphic elements, could not be disregarded, in order to make the conclusions of the research more safe. As a consequence of the legal nature of the various categories of collateral contracts, their function within the economic and social reality of classical Athens is also investigated. Thus the thesis attempts to answer the questions of the object of suretyship, guarantee and bail contracts between private individuals and between a private individual and the Athenian State, the conditions for the appointment of guarantors, the extent of their liability, the origin and fulfillment of the guarantee obligation. It also tries to diagnose whether similar issues are treated in a similar way in the modern era and to identify the differences.

Η διατριβή αυτή μελετά τα είδη και τη νομική φύση των προσωπικών εξασφαλιστικών συμβάσεων στο αττικό δίκαιο καθώς και τις έννομες συνέπειές τους. Πρόκειται ιδίως για τις συμβάσεις ἐγγύης και τις παρεμφερείς, οι οποίες εξασφαλίζουν την εκπλήρωση ενοχικών υποχρεώσεων τόσο αυτών που απορρέουν από συμβατική αιτία μεταξύ ιδιωτών ή μεταξύ ιδιώτη και δημοσίου όσο και αυτών που γεννώνται από την άσκηση της κρατικής κυριαρχίας. Η έρευνα εδράζεται ιδίως στο Δημοσθενικό corpus και την αντιμετώπιση των εξασφαλιστικών συμβάσεων απ’ αυτό, ωστόσο δεν θα μπορούσαν να μη ληφθούν υπόψη και οι λοιπές πηγές, τα κείμενα των άλλων ρητόρων και λογοτεχνών και τα επιγραφικά στοιχεία, προκειμένου τα συμπεράσματα της έρευνας να καθίστανται πιο ασφαλή. Ως απότοκος της νομικής φύσης των διαφόρων κατηγοριών εξασφαλιστικών συμβάσεων ερευνάται και η λειτουργία τους μέσα στην οικονομική και κοινωνική πραγματικότητα της κλασικής Αθήνας. Έτσι η εργασία αυτή επιχειρεί να απαντήσει στα ζητήματα του αντικειμένου των εγγυητικών συμβάσεων μεταξύ ιδιωτών και μεταξύ ιδιώτη και αθηναϊκού δημοσίου, των προϋποθέσεων για τον διορισμό εγγυητών, της έκτασης ευθύνης τους, της γένεσης και της απόσβεσης της εγγυητικής ενοχής. Επιχειρεί, επίσης, να διαγνώσει αν στη σύγχρονη εποχή αντιμετωπίζονται ομοειδή ζητήματα με παρόμοιο τρόπο και να εντοπίσει τις διαφορές.

Diese Dissertation untersucht die Arten und die rechtliche Natur der persönlichen Sicherungsverträge im attischen Recht sowie deren rechtliche Folgen. Dabei handelt es sich insbesondere um Bürgschaftsverträge (ἐγγύη) und ähnliche Vereinbarungen, welche die Erfüllung schuldrechtlicher Verpflichtungen absichern – sei es aus vertraglichem Rechtsgrund zwischen Privaten oder zwischen einer Privatperson und dem Staat, sei es aus der Ausübung staatlicher Hoheitsgewalt. Die Untersuchung stützt sich vor allem auf das demosthenische Corpus und dessen Behandlung solcher Sicherungsverträge, wobei jedoch auch andere Quellen – die Texte der übrigen Redner und Literaten sowie epigraphisches Material – berücksichtigt werden, um belastbarere Schlussfolgerungen zu ermöglichen. Als Folge der rechtlichen Natur der verschiedenen Kategorien von Sicherungsverträgen wird auch ihre Funktion innerhalb der wirtschaftlichen und sozialen Realität des klassischen Athen untersucht. Ziel der Arbeit ist es daher, Fragen zu klären wie: welchen Gegenstand Bürgschaftsverträge zwischen Privaten bzw. zwischen einer Privatperson und dem athenischen Staat hatten, unter welchen Voraussetzungen Bürgen bestellt wurden, wie weit ihre Haftung reichte, wie Bürgschaftsverhältnisse entstanden und erloschen. Die Arbeit versucht zudem festzustellen, ob in der heutigen Zeit vergleichbare Fragen in ähnlicher Weise behandelt werden, und analysiert etwaige Unterschiede.