Διερεύνηση των μοτίβων δεσμού παιδιών με διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ΔΑΦ) με τη μητέρα και τον πατέρα τους και εφαρμογή μιας συμπεριφορικής - αναλυτικής παρέμβασης για τη βελτίωση του δεσμού

Abstract

Attachment experiences are the foundation of socioemotional human development. Children’s with Autism Spectrum Disorder (ASD) social and emotional impairments are likely to pose a challenge for children and parents alike to develop a relationship based on secure attachment. The purpose of the present study was to investigate the attachment patterns of both mothers and fathers with their children with ASD and identify factors that hinder or affect the development of secure attachment. In addition, the aim of the study was to suggest a parent training program based on behavior analytic strategies which focuses on improving attachment by strengthening the quality of parent-child-with-autism interactions. The sample of the present study included four families that have a boy with ASD. The children’s age ranged from two to four years. The quality of the parent-child relationship was assessed using the Strange Situation Procedure (SSP). A multiple-baseline-across- response categories experimental design was used. The results of the intervention contribute to the growing literature regarding the ability of children with ASD to develop secure attachment with their caregivers. In addition, the advantages of the intervention were associated with child-related, parent-related and child-parent related variables. Treatment benefits generalized to response categories to which training was not conducted and to new settings. The results highlight the importance of designing early and effective parent- training interventions in order to ameliorate the quality of attachment.

Ο συναισθηματικός δεσμός βρέφους-γονιού αποτελεί μέρος της εξελικτικής διαδικασίας του ατόμου και αναπτύσσεται από τη βρεφική ηλικία, ακολουθώντας συγκεκριμένες ηλικιακές φάσεις ανάπτυξης. Παλαιότερες έρευνες, υποστήριζαν ότι οι ελλειμματικές κοινωνικές, επικοινωνιακές και συναισθηματικές δεξιότητες των παιδιών με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ) εμποδίζουν την ικανότητα τους να συνάψουν δεσμό με τα πρόσωπα φροντίδας (American Psychiatric Association, 1980 • Kanner, 1943). Πλήθος σύγχρονων ερευνών καταδεικνύουν τόσο την ικανότητα των παιδιών με ΔΑΦ να αναπτύσσουν δεσμό με τους γονείς τους όσο και τις δυσκολίες αξιολόγησης της ποιότητας δεσμού αυτών των παιδιών. Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η ποιοτική διερεύνηση των μοτίβων δεσμού τεσσάρων αγοριών με ΔΑΦ, ηλικίας 2 έως 4 ετών, με τη μητέρα και τον πατέρα τους και η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας ενός Νατουραλιστικού Συμπεριφορικού-Αναλυτικού μοντέλου εκπαίδευσης γονέων, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας δεσμού των παιδιών με ΔΑΦ με τους γονείς τους. Οι στόχοι της έρευνας αποσκοπούσαν στη βελτίωση και την ενδυνάμωση τριών κατηγοριών αντιδράσεων: α) των ατομικών χαρακτηριστικών των παιδιών με ΔΑΦ, που δυσχεραίνουν τη σύναψη ασφαλούς δεσμού, β) των γονικών συμπεριφορών που διευκολύνουν τη σύναψη ασφαλούς δεσμού και γ) των συμπεριφορών αλληλεπίδρασης παιδιού με ΔΑΦ-γονιού, με σκοπό την ποιοτική αναβάθμιση της σχέσης τους. Στη συγκεκριμένη έρευνα, αξιοποιήθηκε ο πειραματικός σχεδιασμός με πολλαπλές γραμμές βάσης ανά κατηγορία αντιδράσεων ως καταλληλότερος για τη μέτρηση των συμπεριφορών ανά δυάδα παιδιού με ΔΑΦ-γονιού. Η ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνας επιβεβαίωσε, αφενός τα ευρήματα προηγούμενων ερευνών σχετικά με την ικανότητα των παιδιών με ΔΑΦ να συνάπτουν οργανωμένα μοτίβα δεσμού με τα πρόσωπα φορντίδας του και συγκεκριμένα να κατηγοριοποιούνται στον ασφαλή τύπο δεσμού-Β και αφετέρου, κατέδειξε σημαντικά οφέλη και στα τρία επίπεδα των στοχεύσεων της έρευνας. Επιπλέον, τα αποτελέσματα γενικεύτηκαν σε νέα ερεθίσματα και σε νέες κατηγορίες αντιδράσεων και διατηρήθηκαν σε βάθος χρόνου. Τα ευρήματα της συγκεκριμένης έρευνας τονίζουν την ανάγκη και τη σπουδαιότητα σχεδιασμού μοντέλων εκπαίδευσης γονέων πρώιμης παρέμβασης, με πυρήνα τον συναισθηματικό δεσμό και απώτερο στόχο τη συστηματική και συστημική προσέγγιση των αναγκών των παιδιών με ΔΑΦ και των οικογενειών τους.