The concept of affect through the lens of intensity and becoming: a philosophical inquiry in Spinoza, Deleuze and Guattari

Abstract

In the current dissertation, I analyze the concept of affect as it appears in the philosophies of Baruch Spinoza and Gilles Deleuze and Félix Guattari. After putting forward the Spinozian conception of affect as a modification of immanent substance, I explore the repercussions of affect being a variation of intensity in Deleuze and Guattari’s work. Intensity, or difference according to Deleuze and Guattari, is a metaphysical element that appears in a triadic scheme along the virtual and the actual. Intensity denotes a power producing novelty by virtue of disjunctively synthesizing heterogeneities under its characteristic of tending towards a limit. In aesthetics, intensity characterizes the ever-receding shared genetic moment of sensibility and ideality as the limit of both. Following the above, affect denotes a variation of the genetic limit of sensibility and ideality under sensibility’s creative function. It is analyzed as being defined in reference to an intensive zero point in which the repetition of habit is conditioned by the novelty of Deleuze’s third synthesis of time, Death, where the unity of actual, extended entities appears dissolved into the singularities from which it arises. Affect is thus understood as a primary novelty or difference that conditions the appearance of repetitive, habitual ways of being. The ethical significance of affect is subsequently considered as related to what Deleuze and Guattari name becoming-minor. This correlation follows directly by the metaphysics of intensity as an exposition of the genetic preconditions of actual unified entities and that exposes the dynamism underlying seemingly unified objects and subjects by connecting them to the genetic processes by which they came to be. Finally, I analyze the synthesizing function of affect as combining the in-itself-ness of difference and the Humean principle of the externality of relations. Neither interior nor exterior affect exists at the middle point, where novelty produces new relations and their corresponding terms. The association of affect and emotions is evaluated as relating to their joint de-subjectifying function, which is best exemplified in the affirmative functions of pain and defacialization. Passing from its immanent function in Spinoza to its metahuman function in Deleuze and Guattari affect denotes the function of dynamism, novelty and creation.

Στην παρούσα διατριβή, μελετώ την έννοια του συναισθήματος-επίδρασης (affect) στις φιλοσοφίες των Baruch Spinoza και των Gilles Deleuze και Félix Guattari. Εκκινώντας από τη Σπινοζική αντίληψη του συναισθήματος ως τροποποίηση της εμμενούς υπόστασης, στη συνέχεια διερευνώ τις συνέπειες της σύλληψης του συναισθήματος ως διακύμανση της έντασης στο έργο των Deleuze και Guattari. Σύμφωνα με αυτούς, η ένταση, ή διαφορά καθαυτή, αποτελεί μέρος ενός τριαδικού μεταφυσικού σχήματος που περιλαμβάνει ακόμα το δυνητικό και το εν ενεργεία (ενεργό, actual). Αποτελεί μια δύναμη παραγωγής καινοτομίας την οποία επιτυγχάνει μέσω της διαζευκτικής σύνθεσης ετεροτήτων υπό το χαρακτηριστικό της τάσης προς ένα όριο. Η ένταση χαρακτηρίζει την κοινή στιγμή γένεσης της αισθητικότητας και της ιδεατότητας και αποτελεί όρο δυνατότητας και των δύο. Ακολούθως, το συναίσθημα δηλώνει τη διακύμανση αυτής της γενεσιουργού δύναμης του αισθητού και της ιδεατότητας και τη δημιουργική λειτουργία της αισθητικότητας. Χαρακτηριστικό το συναισθήματος είναι ότι προσδιορίζεται σε σχέση με ένα εντατικό οριακό σημείο μηδέν. Σε αυτό το οριακό σημείο συνυπάρχουν η φαινομενική ακύρωση της έντασης στην επανάληψη της συνήθειας, και η καινοτόμος δημιουργική δύναμη του χρόνου ή αλλιώς Θανάτου κατά Deleuze. Η ενότητα των εμπειρικών, εκτεταμένων οντοτήτων προϋποθέτει και εμπεριέχει τις προ-εμπειρικές μοναδικότητες (singularities) από τις οποίες προκύπτει. Το συναίσθημα νοείται έτσι ως μια πρωταρχική καινοτομία ή διαφορά που αποτελεί όρο δυνατότητας της εμφάνισης επαναλαμβανόμενων, συνηθισμένων τρόπων ύπαρξης. Στη συνέχεια αναλύεται η ηθική σημασία του συναισθήματος σε συμπλοκή με αυτό που οι Deleuze και Guattari ονομάζουν γίγνεσθαι-μειονότητα. Αυτή η συσχέτιση προκύπτει άμεσα από τη μεταφυσική της έντασης ως περάσματος στο γενετικό σημείο μηδέν το οποίο αποκαλύπτει τον δυναμισμό που προϋποτίθεται στα φαινομενικά ενοποιημένα αντικείμενα και από τον οποίον προκύπτουν τα τελευταία. Τέλος, αναλύεται η συνθετική λειτουργία του συναισθήματος ως συνδυασμού της διαφοράς καθ' εαυτής και της Χιουμιανής αρχής της εξωτερικότητας των σχέσεων. Ούτε εσωτερικό, ούτε εξωτερικό, το συναίσθημα αναδύεται στο ενδιάμεσο όριο δημιουργώντας νέες σχέσεις και τους αντίστοιχους όρους τους. Η συσχέτιση του συναισθήματος-επίδρασης με τα κοινώς εννοούμενα συναισθήματα (emotions) αξιολογείται σε σχέση με την απο-υποκειμενοποιητική τους λειτουργία, η οποία αναδεικνύεται στις καταφατικές λειτουργίες του πόνου και της από-προσωποποίησης. Περνώντας από την εμμενή του λειτουργία στον Σπινόζα στη μετα-ανθρώπινη λειτουργία του κατά Ντελέζ και Γκουαταρί, το συναίσθημα δηλώνει μια δημιουργική δύναμη παραγωγής του νέου.