The impact of the EU climate policy on its neighbourhood

Abstract

The thesis in hand occupies itself with the external action of the EU in the climate change and energy sectors, focusing on the EU’s relations with the states of the ENP. It particularly examines the interlinkages between two aspirations of the EU, that of leading by example in the international climate change arena and of shaping the ring of states around it; in other words, whether the EU acts as a leader in climate change in its periphery and towards the sixteen ENP countries. Especially following the European Green Deal and the Fit for 55 and REPowerEU packages, the interplay between the internal and external aspects of the EU’s climate policy as well as between them and its partners (e.g., through CBAM that the EU will employ) have become increasingly relevant. The thesis finds that despite the fact that the ENP was devised as a policy to serve specific interests, such as the democratisation and stabilisation of the EU’s partners, climate and energy issues were incorporated in the ENP edifice relatively early, actually in both of its branches, the Union for the Mediterranean and the Eastern Partnership. More specifically, three phases can be discerned; they coincide with the creation, evolution and consolidation of the EU’s climate change policy, thus presenting a gradually increasing inclination to green matters. Furthermore, it finds that in its relation with the ENP states, the EU wears three different hats: it acts as an exporter of its own climate and energy norms and strategies, as a mediator between its sixteen partners and the international climate change regime and/or as an enabler for no or low-ambition climate and energy targets. The latter is particularly relevant in cases of states that play a (significant) role in the EU achieving its energy security interests. Importantly, while wearing these three hats, the EU employs all the instruments and mechanisms available in its arsenal for external action in the form of a nexus in both regions. However, some of its traditional ENP tools widely used in other policy sectors are not used in this case. By contrast, particular emphasis is given on the most efficient tool, that of conditionality. This attests to the fact that the EU is mainly driven by its interest in its relation with the ENP states in the climate and energy sectors and that, at the same time, that is tries to influence more their cost-benefit calculations, drawing less attention to legitimacy issues. This has brought mixed results which depend both on what the EU has to offer and on the aspirations of each partner. Thus, overall, the effectiveness of the EU’s action in the specific sectors can be assessed as medium.

Η παρούσα διατριβή ασχολείται με την εξωτερική δράση της ΕΕ στους τομείς της κλιματικής αλλαγής και της ενέργειας, εστιάζοντας στις σχέσεις της με τα κράτη της ΕΠΓ. Εξετάζει, συγκεκριμένα, τις διασυνδέσεις μεταξύ δύο φιλοδοξιών της ΕΕ, του να αποτελεί το παράδειγμα στα κλιματικά ζητήματα διεθνώς και του να διαμορφώσει τον κύκλο των κρατών πέριξ της. Με άλλα λόγια, το εάν η ΕΕ ενεργεί ως ηγέτης στην κλιματική αλλαγή στην περιφέρειά της και προς τις δεκαέξι χώρες της ΕΠΓ. Ειδικά μετά την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και τα πακέτα Fit for 55 και REPowerEU, η αλληλεπίδραση μεταξύ των εσωτερικών και εξωτερικών πτυχών της κλιματικής πολιτικής της Ένωσης καθώς και μεταξύ αυτών και των εταίρων της (π.χ. μέσω του CBAM που θα εφαρμοστεί) έχει γίνει σταδιακά όλο και πιο σημαντική. Η διατριβή διαπιστώνει ότι, παρά το γεγονός πως η ΕΠΓ επινοήθηκε ως πολιτική για να εξυπηρετήσει συγκεκριμένα συμφέροντα, όπως ο εκδημοκρατισμός και η σταθεροποίηση των εταίρων της ΕΕ, τα ζητήματα του κλίματος και της ενέργειας ενσωματώθηκαν στο οικοδόμημα της ΕΠΓ σχετικά νωρίς. Μάλιστα, αυτό έγινε σε αμφότερες της συνιστώσες της, την Ένωση για τη Μεσόγειο και την Ανατολική Εταιρική Σχέση. Πιο συγκεκριμένα, μπορούν να διακριθούν τρεις φάσεις, οι οποίες συμπίπτουν με τη δημιουργία, την εξέλιξη και την εδραίωση της πολιτικής της ΕΕ για την κλιματική αλλαγή, παρουσιάζοντας έτσι μια σταδιακά αυξανόμενη κλίση προς τα πράσινα θέματα. Επιπλέον, διαπιστώνεται ότι στη σχέση της με τα κράτη της ΕΠΓ, η ΕΕ δρα με τρεις διαφορετικούς τρόπους: ως εξαγωγός των δικών της κανόνων και στρατηγικών για το κλίμα και την ενέργεια, ως διαμεσολαβητής μεταξύ των δεκαέξι εταίρων της και του διεθνούς καθεστώτος για την κλιματική αλλαγή ή/και ως «συνεργός» σε ανύπαρκτους στόχους για το κλίμα και την ενέργεια ή σε άλλους χαμηλής φιλοδοξίας. Το τελευταίο παρατηρείται ιδιαίτερα σε περιπτώσεις κρατών που διαδραματίζουν (σημαντικό) ρόλο στην επίτευξη των συμφερόντων της ΕΕ για την ενεργειακή της ασφάλεια. Επιπρόσθετα, η ΕΕ χρησιμοποιεί όλα τα μέσα και τους μηχανισμούς που διαθέτει στο οπλοστάσιο για την εξωτερική της δράση με τη μορφή πλέγματος σε αμφότερες τις περιοχές ενδιαφέροντος. Ωστόσο, ορισμένα από τα παραδοσιακά εργαλεία της ΕΠΓ που χρησιμοποιούνται ευρέως σε άλλους τομείς πολιτικής δεν χρησιμοποιούνται σε αυτήν την περίπτωση. Αντίθετα, δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο πιο αποτελεσματικό εργαλείο, αυτό της αιρεσιμότητας. Τούτο επιβεβαιώνει το γεγονός πως η ΕΕ καθοδηγείται κυρίως από τα συμφέροντά της στη σχέση της με τα κράτη της ΕΠΓ στους τομείς του κλίματος και της ενέργειας και ότι, ταυτόχρονα, προσπαθεί να επηρεάσει τους υπολογισμούς κόστους-οφέλους τους, δίνοντας λιγότερη σημασία σε ζητήματα νομιμοποίησης. Αυτό έχει φέρει ανάμεικτα αποτελέσματα μέχρι στιγμής, τα οποία εξαρτώνται τόσο από το τι έχει να προσφέρει η ΕΕ όσο και από τις φιλοδοξίες του κάθε εταίρου. Έτσι, συνολικά, η αποτελεσματικότητα της δράσης της ΕΕ στους συγκεκριμένους τομείς μπορεί να αξιολογηθεί ως μέτρια.