Η ενεργειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ο ρόλος των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου

Abstract

This thesis intends to gain an in-depth understanding of the structure and the evolution of the EU energy policy. Energy has been one of the cornerstones of European integration. The need for a coherent EU energy policy emerges, though, when the EU energy system becomes dependent on the energy sources of third countries. Using the Copenhagen School’s securitization theory, this Thesis emphasizes the political and economic implications of energy related issues and tries to define the concept of energy security. The securitization of energy policies involves international and regional regulatory implications and obstacles. The EU’s unsteady energy security implies the development of alternative security logic and provisions in the EU’s regional and international politics agenda. We make a critical assessment of the EU energy policy’s historical and institutional framework. A definition of the main components shaping the EU energy policy goals and priorities is, also, attempted. The external energy relations are a core area for the EU energy policy which is characterized, to a large extent, by disunity and the convergent national competences between the EU member states. This Thesis will try to evaluate the strategy implemented on the aim of strengthening the EU’s energy security. The physical security of supply is a key component of the EU external energy policy. We attempt a thorough study of the instruments used – Southern Gas Corridor- for securing natural gas supply to the EU and with a view to diversifying sources and supply routes.The case-study of the East –Mediterranean, examines the region’s contribution to the EU goals of sources and supply routes diversification and the expansion of the EU energy acquis communautaire.The East –Mediterranean region offers an interesting regional energy complex for the EU energy perspectives in terms of security of supply including alternative supply routes, infrastructure projects and energy sources (given the newly discovered natural gas deposits in the area). We observe in the area East – Mediterranean traditional and long standing security issues and the energy add a new driver in these security concerns. This Thesis intent to study the institutional responses of the EU in order to secure its energy interests in the region and to transfer the EU energy acquis communautaire to the concerned countries arguing the reciprocal advantages of the cooperation.

Στόχος της παρούσας Διατριβής αποτελεί η εις βάθος κατανόηση της δομής και της εξέλιξης της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ. Η ενέργεια υπήρξε ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η ανάγκη για μια συνεκτική ενεργειακή πολιτική της ΕΕ γίνεται, όμως, πιο επιτακτική όταν το ενεργειακό σύστημα της ΕΕ αρχίζει να εξαρτάται από ενεργειακές πηγές τρίτων χωρών.Με βάση τη θεωρία περί ασφάλειας της Σχολής της Κοπεγχάγης, που κινείται σε ένα ευρύτερο διεπιστημονικό πλαίσιο και αναλύει την έννοια της ασφάλειας υπό το πρίσμα όχι μόνο στρατιωτικών αλλά, και οικονομικών, πολιτικών και περιβαλλοντικών ζητημάτων, η Διατριβή αυτή αναδεικνύει την πολυπλοκότητα των θεμάτων που σχετίζονται με την ενέργεια, ορίζει την έννοια της ενεργειακής ασφάλειας και πως αυτή αναπτύσσεται στα πλαίσια της ΕΕ. Γίνεται, επίσης, κριτική αξιολόγηση του ιστορικού και θεσμικού πλαισίου της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ και ορίζονται οι κύριες συνιστώσες διαμόρφωσης των στόχων και των προτεραιοτήτων της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ.Οι εξωτερικές ενεργειακές σχέσεις αποτελούν βασικό τομέα της ενεργειακής πολιτικής της ΕΕ και χαρακτηρίζονται , σε μεγάλο βαθμό, από τις διαφορές και τις αποκλίνουσες εθνικές ενεργειακές επιδιώξεις μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. Αυτή η Διατριβή αξιολογεί τη στρατηγική που εφαρμόζεται για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της ΕΕ μέσω της διεξοδικής μελέτης και ανάλυσης των μέσων που χρησιμοποιούνται (Νότιος Διάδρομος ΦΑ) για τη διασφάλιση του εφοδιασμού της ΕΕ σε Φυσικό Αέριο, με απώτερο στόχο τη διαφοροποίηση των πηγών και των οδών εφοδιασμού.Εντάσσεται στο πλαίσιο αυτό, η περιπτωσιολογική μελέτη (case study) της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου και εξετάζεται η συμβολή της στους στόχους της διαφοροποίησης των πηγών και των οδών ανεφοδιασμού της ΕΕ με ΦΑ και της επέκτασης του ευρωπαϊκού ενεργειακού κεκτημένου. Η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις επιδιώξεις της ΕΕ που σχετίζονται με την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού ,συμπεριλαμβανομένων των εναλλακτικών οδών και πηγών εφοδιασμού και των έργων υποδομής. Στην περιοχή αυτή , όμως, υπάρχουν μακροχρόνια ζητήματα ασφάλειας και η ενέργεια προσθέτει ένα νέο παράγοντα. Η Διατριβή μελετά τις αντιδράσεις της ΕΕ προκειμένου να εξασφαλίσει τα ενεργειακά της συμφέροντα στην περιοχή και να προωθήσει τα αμοιβαία πλεονεκτήματα μιας περιφερειακής ενεργειακής συνεργασίας.