Αδιάκοπη διήγηση της ομορφιάς της φύσης, αγάπης και φροντίδας της από τον άνθρωπο, πηγή καρποφορίας και διατήρησης της βιοποικιλότητας, στα σχολικά ανθολόγια, καταφύγια παιδικής λογοτεχνίας, μέσα δημιουργίας μαζικής οικολογικής συνείδησης και πνευματικής καθοδήγησης των μαθητών της ελληνικής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (1975-2023)

Abstract

This thesis studies representations of nature in Greek elementary school anthologies from 1975 to the present day, and is structured around three essential axes: methodological, structural and thematic. a) With regard to the methodological path followed, this concerns the choice of subject, the delimitation of the corpus and the chosen method. From the point of view of the chosen theme, the three main thematic elements of the thesis are 1) representations of nature, which are discussed on a daily basis because of the dangers it faces, 2) the importance of Greek elementary school textbooks, which are mirrors of the exercise of power and whose uniqueness makes it possible to note the emphasis on cultural values selected and transmitted to pupils, and 3) the importance of the year 1975, which is a constructed place of memory of current Greek society. As far as the corpus is concerned, it consists of all the school Anthologies used from 1975 to 2023.As for the chosen method, it is based on thematic categorizations, thematic groupings, of all information related to the main theme of the thesis. These thematic categories, arranged vertically in columnar tables, were then analyzed horizontally, through seven successive levels of thematic synthesis, which enabled the quasi-final articulation of the thesis to emerge. Quasi-final because it was the commentary on the discoveries, accompanied by bibliographical support, that led to the construction of the final thematic architecture of the thesis, as it appears in its final title. b) As far as the structure of the thesis is concerned, the main objective was to focus from the outset on the study of the theme selected in the Anthologies, avoiding, from the outset, bibliographical research and the creation of a theoretical overview. The reason for this is simple: to avoid creating a theoretical framework before analyzing the content and highlighting the thematic architecture of the thesis, which would inevitably lead to the reproduction of positions already adopted. Thus, once the thematic architecture had been constructed, the theoretical overview was built on the discoveries made through content analysis, and comprises three parts devoted to 1) the exercise of power: from disorder to order and from order to disorder, 2) to domination and the imposition of ruling-class decisions, in education, in the control of school curricula and textbooks, (re)constructing Places of Memory and collective and cultural representations, as well as a refuge for children's literature, 3) to man's perpetual search for and expression of nature, the nourishment of its belated protection, a source of education, but also of potential violence? For this reason, the main body of the thesis is devoted exclusively to the aforementioned discoveries, to their presentation from a quantitative and qualitative point of view, and to their commentary, supported and enlightened by the bibliography. c) As far as the thematic architecture of the thesis is concerned, it is discovered that the editors of the School Anthologies, in an uninterrupted manner from 1975 to 2023, attempt, through the instrumentalization of the protection of nature and biodiversity, to create a mass ecological consciousness and to provide spiritual guidance to Greek elementary school pupils. The representations of nature thus revolve around two essential themes: 1) the beauty of nature as recounted, an appeal to emotion, the cultivation of aesthetics and the expression of a scientific reality; and 2) the care for nature embodied in the coexistence of the ephemeral and the timeless, encyclopedic and scientific knowledge, and the mutual protection between nature and its human protectors. Table of contents A non-stop narration of the beauty of nature, of love and its protection by man, sources of fertility and preservation of biodiversity in Literature textbooks, refuges of children's literature, means of creating mass ecological awareness and spiritual guidanceto Greek primary school pupils (1975-2023)Introduction (Page 25)First introductory part: basic, necessary and systematic structural information relating to the presentation and justification of the central theme, the corpus, the method of content analysis, the problematic and the thematic architecture (Page 27).Second Introductory Part: selected elaboration of the Thesis with the principal aim of facilitating understanding of the structural and thematic significance of its various parts. (Page 34)A) Choice of an inevitably general central theme, a defined corpus and a selected methodological content analysis. (Page 35)B) Categorization in the corpus of all passages referring to the central theme selected (Page 35)C) Presentation and commentary of the findings made thanks to the previous categorization. (Page 36)D) Translation into Greek of bibliographic extracts in foreign languages (Page 37)E) Introduction in an appendix, placed immediately after the general conclusion of the Thesis, of elements to enrich the presentation and commentary of the data. (Page 39)F) Incorporation of 13 research guides, deemed necessary to facilitate organized and systematic research of the contents of the Thesis by future researchers. (Page 41)G) Creating a beautiful interface (Page 42)H) Orientation of all the thematic units of the Thesis, which led to the final selection of the central theme (the final title), as stated on the front cover of the Thesis. (Page 47)Third introductory part: presentation and study of the historical, institutional, political, social, economic and cultural conditions in which the present research work takes place, as well as introduction of a theoretical overview which explains and grounds the theoretical choices which appear in the commentary on each thematic section of the Thesis. (Page 50)A) Exercise of power: from disorder to order and from order to disorder (Page 57)a) From disorder to order (Page 67)1) An end (Page 67) 2) A beginning (Page 70)b) Economic crises and bankruptcies (Page 72)c) Covid-19: A pandemic that reflects the power of the State, but is also a lever for rediscovering nature (Page 74)B) Domination and imposition of the decisions of the ruling class, in education, in the control of the creation and publication of School Curricula, as well as school textbooks, sources of construction and maintenance of Places of Memory, of collective and cultural representations, as well as refuge for children's and teenage literature in primary school. (Page 77)a) The institution of education: action by the adult generations on those not yet ready for social life (Page 80)b) Education in the Greek constitutions (1844 - 2019): 175 years of caring for a public good (Page 87) 1) The Pædeia "is placed under the strict supervision of the State". (Page 89)2) The Pædeia "is financed exclusively by the State". (Page 90)3) School attendance is compulsory, but the duration of this obligation is different. (Page 91)4) The Pædeia constitutes a fundamental mission of the State, delimiting and maintaining the space for introducing pupils to the knowledge and values that underpin the national identity of the Greeks and contribute to the "making" of future citizens. (Page 92) c) School curricula as compass for daily teaching practice. (Page 97) d) The school textbook, a unique teaching tool and the undisputed creator of places of memory of the Greek nation, of collective and cultural representations of Greek society, as well as a nest of children's and teenage literature. (Page 103)1) An important means of transmitting knowledge and interpreting events and phenomena (Page 105) 2) Chisels of places of memory and of collective and social representations (Page 109) 3) Home to literature for children and teenagers (Page 118) 3.1) Attempts at periodization and acquisition of a pedagogical interest (Page 118)3.2) From the introversion of 1975 to the extraversion of 2003, a source of numerical reduction (Page 124)3.3) The 1975 Anthologies contain more children's literature on representations of nature... or perhaps not? (Page 149)C) Man's perpetual search for and expression of nature, the nourishment of its belated protection, consist a source of education, but also of potential violence? (Page 163)a) Uninterrupted philosophical thoughts and artistic preoccupations (Page 167)b) Belated protection of an endangered natural environment, but also a source of renewable and non-renewable energy (Page 173)1) Continuous but incomplete protection of nature (Page 174)2) Key supplier of energy sources (Page 177) c) Environmental education in primary schools, a tool for acquiring knowledge, skills and initiatives to solve and prevent environmental problems (Page 182)1) International decisions founders of environmental education in Greece (Page 182)2) The Greek reality, an expression of awareness, activation and efforts made by students to stand up to environmental problems. (Page 186)2.1) Defining the cognition of an incomplete but optimistic framework (Page 186)2.2) Anthologies with random and thematically targeted references, contributing to an interdisciplinary approach to environmental education (Page 190) 2.2.1) Random interpolated references (Page 190) 2.2.2) Targeted thematic references (Page 193)d) Nature protection as a purpose and/or as a means (Page 194)1) Protecting nature is a long-term goal, linking the present and the future. (Page 201)2) Men play an important role by participating freely in decision-making and are not oppressed by political and economic groups. (Page 205)2.1) Declaring the need to protect nature and sustainable development through the dialectic between a powerful state and "weak citizens". (Page 206)2.2) Proclaiming the need to protect nature and sustainable development in school textbooks through the sovereignty of "Pædeia" over "weak pupils". (Page 216)Conclusion of the third introductory section (Page 219)Part 1Beauty: from an appeal to emotion and cultivating aesthetic culture to the expression of a scientific reality (Page 223)Introduction to Part One (Page 224)Chapter 1: The beauty of nature through the alternation of the seasons: from their uniqueness to the division of time into two and the dominance of winter and summer (Page 225)A) Spring, joyous, festive, decorated, praised and sung (Page 226)B) Summer, beautiful, fragrant and fertile (Page 241) C) The two dominant seasons of the year (Page 248)Chapter 2: The beauty of nature: its splendor illuminated by the sun and the stars, perfumed by flowers, painted by poets and writers, is demonstrated by the richness of its flora and fauna, on land, in the sky and in the sea (Page 259). A) Magnificent, majestic (Page 261) B) The sun, its beacon of light (Page 270) C) The sky, vast and full of brightly colored celestial bodies (Page 287) D) The fragrance of flowers in full bloom (Page 297) E) Bright colors (page 305) F) Enchanting flora, fauna and subsoil (Page 318) G) Ornate, fragrant and melodious earth (Page 345) H) Infinite crystalline sea (Page 370)Conclusion of Part One (Page 381) Part 2 Care: Coexistence of the ephemeral and the timeless, encyclopedic knowledge and mutual protection (Page 393)Introduction to second part (Page 394)Chapter 1: Man constantly loves and cares for nature, which rewards him with its fruits. (Page 395)A) Love, care, maintenance of nature and enjoyment of its fruits are timeless. (Page 396) B) Vegetables that still thrive, sources of gustatory pleasure (Page 434)Chapter 2: Nature and man: harmonious cohabitants and eternal defenders of biodiversity and ecosystems (Page 445) A) Nature constantly protects and protects itself (Page 446)B) Perpetual biodiversity and timeless ecosystems (Page 465) a) Biodiversity: admirable long-term cooperation, a driving force for balance (Page 467) 1) Birds: complementing and protecting each other and craftiness to achieve balance in nature (Page 481) 2) Marine mammals or cetaceans: adaptability, the result of long evolution or accident (Page 493) b) Ecosystems: synergy, a factor in fructification and local characteristics (Page 496)1) Land habitats: interaction, mutual accommodation, mutual respect (Page 509) 2) Aquatic habitats: serenity, magic, beauty accompanied by man, who both disturbs it and receives its fruits (Page 526) 3) "Hybrid" habitats: wealth, euphoria, identity (Page 530)3. 1) Beauty and fruitfulness, cooperation and enjoyment of goods (Page 533) 3.2) Admirable Greek land, an element of national and local identity (Page 535)Conclusion of the second part (Page 543)Conclusion of the Thesis (Page 544) Chapter 1: First part of the conclusion: Thematic review (Page 544)Chapter 2: Second part of the conclusion: a contribution to science. A mine of information for teachers and a life lesson for everyone. (Page 559) Chapter 3: Third part of the conclusion: "window" to the future. Continuation of the research along the thematic and methodological path mapped out (Page 561) Appendices (Page 567)Chapter 1 of the appendices: methodological itinerary (Page 567)A) First stage of categorization: linear annotation of data. (Page 572) B) Second stage of categorization: start of thematic categorization and emergence of the thematic structure (Page 574) c) Third stage of categorization: improving thematic categorization through horizontal synthesis and the emergence of a thematic architecture (Page 581) D) Fourth stage of categorization: evolution and improvement of the thematic orientation of the different sections of the thesis. (Page 590) E) Fifth categorization stage: synthetic refinement of the thematic architecture (Page 602) F) Sixth categorization stage: further compositional refinement of the thematic architecture when the table contains a large amount of data requiring further thematic synthesis. (Page 602) G) Seventh categorization stage: if necessary, additional synthetic categorization, due to the large amount of data. (Page 621) Chapter 2: auxiliaries, which complement, extend, enrich and are added to the basic positions and interpretations of the commentary (Page 637) A) Anthology covers (Page 637) B) Official documents (Page 643) a) Digital archives of analytical programmes 1899 - 1999 (Page 643) b) Environmental education (Page 661) c) Cover of the Environmental Education Teacher's Manual (Page 672) d) COP (Conference of the Parties) (Page 673)e) Low Emission Zones | Montpellier Méditerranée Métropole. (Page 675) C) Works of visual art, manuscripts, translations, paintings, musical works, photographs, posters, literary works, etc., which, in the present scientific work, have been used both as bibliographical support and as a means of giving an account of aesthetics (Page 683) a) Photograph from the archives of Rimbaud's poem Le Dormeur du val. (Page 683) b) Translation of Arthur Rimbaud's poem Le Dormeur du val by St. G. Cloris. (Page 683) c) Baudelaire Charles, IV. - Correspondences (Page 684) d) Beethoven, Symphony No. 6, Pastoral (Page 685) e) Letter to Theo Van Gogh (Page 685) f) La Mer - Charles Trenet (Page 686) g) Photograph of the cover of Jules Verne's book 20,000 Leagues Under the Sea (page 688) h) "La Madeleine" by Marcel Proust (Page 689) i) Francis Jammes' Cherries (Page 690) j) Poets inspired by the beauty of the sea (Page 690)1) Konstantinos P. Cavafy: The voice of the sea (extract) (Page 690) 2) Odysseus Elytis: Little green sea (Page 691)3) Kostas Karyotakis: Praise for the sea (Page 692)4) Katerina Vergetaki: Eternal lovers (Page 693)5) Ioannis Polemis: The Wood of the Cross (Page 694) k) Fontana di Trevi (Page 695) D) The earth is our home. How young people are protecting our planet (Page 696) Ε) The Anguilla flag (Page 704) Chapter 3: Translations of bibliographical references (Page 705) Chapter 4: Children's literature on the theme of nature (Page 745) Chapter 5: Search guides (Page 766) A) Index of authors of extracts in anthologies (Page 766)B) Wildlife index (Page 777) C) Flora index (Page 783) D) Natural phenomena index (Page 791) E) Nature sounds index (Page 801) F) Index to natural colors (Page 803) G) Index to nature's fragrances (Page 806) H) Index to the beauty of nature (Page 808) I) Index of concepts and notions (Page 813) J) Qualitative content analysis tables (Page 827) K) Statistical tables for quantitative content analysis (Page 829) L) Bar charts (Page 831) M) Photographs, paintings (Page 837)Corpus (Page 839) Bibliography Chapter 1: In Greek (Page 841)Chapter 2: In a foreign language (Page 869)Chapter 3: Webography (Page 889)Glossary of unknown words (Page 906)Summaries (Page 909) Chapter 1: in Greek (Περίληψη) (Page 909) Chapter 2: in French (Résumé) (Page 958) Chapter 3: in English (Abstract) (Page 1016) Chapter 4: in Italian (Sommario) (Page 1026)

Η παρούσα διατριβή μελετά τις αναπαραστάσεις της φύσης στα ελληνικά ανθολόγια του δημοτικού σχολείου από το 1975 έως σήμερα και δομείται γύρω από τρεις βασικούς άξονες: μεθοδολογικό, δομικό και θεματικό. α) Όσον αφορά τη μεθοδολογική πορεία που ακολουθήθηκε, αυτή αφορά την επιλογή του θέματος, την οριοθέτηση του σώματος και τη μέθοδο που επιλέχθηκε.Από την άποψη του επιλεγμένου θέματος, τα τρία βασικά θεματικά στοιχεία της διατριβής είναι: 1) οι αναπαραστάσεις της φύσης, οι οποίες συζητούνται καθημερινά λόγω των κινδύνων που αντιμετωπίζει, 2) η σημασία των ελληνικών σχολικών εγχειριδίων του δημοτικού σχολείου, τα οποία αποτελούν καθρέφτη της άσκησης της εξουσίας και η μοναδικότητα, των οποίων επιτρέπει να σημειωθεί η έμφαση που δίνεται στις πολιτισμικές αξίες που επιλέγονται και μεταδίδονται στους μαθητές, και 3) η σημασία του έτους 1975, το οποίο αποτελεί κατασκευασμένο τόπο μνήμης της σημερινής ελληνικής κοινωνίας. Όσον αφορά το σώμα κειμένων, αποτελείται από όλα τα σχολικά ανθολόγια που χρησιμοποιήθηκαν από το 1975 και μέχρι σήμερα, εν έτη 2023. Όσον αφορά την επιλεγείσα μέθοδο, αυτή βασίζεται σε θεματικές κατηγοριοποιήσεις, θεματικές ομαδοποιήσεις, όλων των πληροφοριών που συνδέονται με το κύριο θέμα της διατριβής. Αυτές οι θεματικές κατηγορίες, τοποθετημένες κάθετα σε πίνακες με στήλες, αναλύθηκαν στη συνέχεια οριζόντια, μέσω επτά διαδοχικών επιπέδων θεματικής σύνθεσης, τα οποία επέτρεψαν τον προσδιορισμό της οιονεί τελικής άρθρωσης της διατριβής. Οιονεί-τελική, διότι ήταν ο σχολιασμός των ευρημάτων, συνοδευόμενος από βιβλιογραφική υποστήριξη, που οδήγησε στην κατασκευή της τελικής θεματικής αρχιτεκτονικής της διατριβής, όπως αυτή εμφανίζεται στον τελικό τίτλο της. β) Σε ό,τι αφορά τη δομή της διατριβής, βασικός στόχος ήταν να επικεντρωθεί εξαρχής στη μελέτη του θέματος που επιλέχθηκε στα Ανθολόγια, αποφεύγοντας εξαρχής τη βιβλιογραφική έρευνα και τη δημιουργία μιας θεωρητικής επισκόπησης. Ο λόγος είναι απλός: να αποφευχθεί η δημιουργία ενός θεωρητικού πλαισίου πριν από την ανάλυση του περιεχομένου και την ανάδειξη της θεματικής αρχιτεκτονικής της διατριβής, η οποία θα οδηγούσε αναπόφευκτα στην αναπαραγωγή ήδη υιοθετημένων θέσεων. Έτσι, αφού κατασκευάστηκε η θεματική αρχιτεκτονική, η θεωρητική επισκόπηση οικοδομήθηκε με βάση τις ανακαλύψεις που έγιναν μέσω της ανάλυσης περιεχομένου και περιλαμβάνει τρία μέρη αφιερωμένα σε, 1) την άσκηση της εξουσίας : από την αταξία στην τάξη και από την τάξη στην αταξία, 2) στην κυριαρχία και την επιβολή των αποφάσεων της άρχουσας τάξης, στην εκπαίδευση, στον έλεγχο των σχολικών προγραμμάτων και των σχολικών βιβλίων, στην (ανα)κατασκευή Τόπων Μνήμης και συλλογικών και πολιτισμικών αναπαραστάσεων, καθώς και καταφύγιο για την παιδική λογοτεχνία, 3) στην αέναη αναζήτηση και έκφραση της φύσης από τον άνθρωπο, την τροφή της καθυστερημένης προστασίας της, πηγή παιδείας, αλλά και δυνητικής βίας;Για το λόγο αυτό, το κύριο μέρος της διατριβής αφιερώνεται αποκλειστικά στις ανακαλύψεις αυτές, στην παρουσίασή τους από ποσοτική και ποιοτική άποψη και στον σχολιασμό τους, υποστηριζόμενο και διαφωτιζόμενο από τη βιβλιογραφία. γ) Όσον αφορά τη θεματική αρχιτεκτονική της διατριβής, ανακαλύφθηκε ότι οι συγγραφείς των Σχολικών Ανθολογίων, αδιάλειπτα από το 1975 έως το 2023, επιχειρούν, μέσω της εργαλειοποίησης της προστασίας της φύσης και της βιοποικιλότητας, να δημιουργήσουν μια μαζική οικολογική συνείδηση και να προσφέρουν πνευματική καθοδήγηση στους μαθητές των ελληνικών δημοτικών σχολείων. Οι αναπαραστάσεις της φύσης περιστρέφονται έτσι γύρω από δύο βασικά θέματα: 1) την ομορφιά της φύσης που αφηγείται με τρόπο που απευθύνεται στο συναίσθημα, στην καλλιέργεια της αισθητικής και στην έκφραση μιας επιστημονικής πραγματικότητας και 2) τη φροντίδα που δίνεται στη φύση και που ενσαρκώνεται από τη συνύπαρξη του εφήμερου και του διαχρονικού, από την εγκυκλοπαιδική και επιστημονική γνώση και από την αμοιβαία προστασία μεταξύ της φύσης και των ανθρώπινων προστατών της.

Cette thèse étudie les représentations de la nature dans les anthologies de l’école primaire grecque de 1975 à nos jours et s’articule autour de trois axes essentiels, méthodologique, structurel et thématique. a) En ce qui concerne le parcours méthodologique suivi, il s’agit du choix du sujet, de la délimitation du corpus et de la méthode choisie. Du point de vue du thème choisi, les trois principaux éléments thématiques de la thèse sont 1) les représentations de la nature, qui sont discutées quotidiennement en raison des dangers auxquels elle est confrontée, 2) l’importance des manuels scolaires grecs de l’école primaire, qui sont des miroirs de l’exercice du pouvoir et dont l’unicité permet de constater la mise en exergue des valeurs culturelles sélectionnées et transmises aux élèves ainsi que 3) l’importance de l’année 1975 qui est un lieux de mémoire construit de la société grecque actuelle. Pour ce qui est du corpus délimité, il s’agit de la totalité des Anthologies scolaires utilisées de 1975 à 2023. Quant à la méthode choisie, elle est fondée sur des catégorisations thématiques, des regroupements thématiques, de toutes les informations liées au thème principal de la thèse. Ces catégories thématiques, disposées verticalement dans des tableaux à colonnes, ont ensuite été analysées horizontalement, à travers sept niveaux successifs de synthèse thématique, qui ont permis de dégager l’articulation quasi-finale de la thèse. Quasi-finale parce que c’est le commentaire des découvertes, accompagné de soutiens bibliographiques, qui a conduit à la construction de l’architecture thématique finale de la thèse, telle qu’elle apparait sur son intitulé final. b) En ce qui concerne la structure de la thèse, l’objectif principal était de privilégier d’emblée l’étude du thème sélectionné dans les Anthologies, en évitant, dès le départ, d’effectuer des recherches bibliographiques et de créer une vue d’ensemble théorique. La raison en est simple : éviter de créer un cadre théorique avant l’analyse de contenu et la mise en évidence de l’architecture thématique de la thèse, ce qui conduirait inévitablement à la reproduction des positions déjà adoptées. Ainsi, après la construction de l’architecture thématique, le panorama théorique a été construit sur les découvertes effectuées grâce à l’analyse de contenu et comporte trois parties consacrées, 1) à l’exercice du pouvoir : du désordre à l’ordre et de l’ordre au désordre, 2) à la domination et l’imposition des décisions de la classe dominante, dans l’éducation, dans le contrôle des Programmes et des manuels scolaires, (re)constructeurs des Lieux de Mémoire et des représentations collectives et culturelles ainsi que refuge pour la littérature de jeunesse, 3) à la perpétuelle recherche et expression de la nature par l’homme, nourriture de sa protection tardive, source d’éducation, mais aussi de violence potentielle ? De ce fait, le corps principal de la thèse est dédié exclusivement auxdites découvertes, à leur présentation du point de vue quantitatif et qualitatif ainsi qu’à leur commentaire, soutenu et éclairé par la bibliographie. c) Pour ce qui est de l’architecture thématique de la thèse, il est découvert que les rédacteurs des Anthologies scolaires, d’une manière ininterrompue de 1975 en 2023, tentent, à travers l’instrumentalisation de la protection de la nature et de la biodiversité, de créer une conscience écologique de masse et d’assurer un accompagnement spirituel aux élèves de l’école primaire grecque. Les représentations de la nature, s’articulent, ainsi, autour de deux thèmes essentiels suivants : 1) la beauté de la nature racontée qui constitue un appel à l’émotion, à la culture de l’esthétique et à l’expression d’une réalité scientifique ainsi que 2) les soins apportés à la nature incarnés par la coexistence de l’éphémère et de l’intemporel, par la connaissance encyclopédique et scientifique ainsi que par la protection mutuelle entre la nature et ses hommes protecteurs.