Η επίδραση ενός προγράμματος ενδυνάμωσης στα κίνητρα, την αυτοεκτίμηση και την πρόθεση για εξωσχολική φυσική δραστηριότητα μαθητών/τριών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης

Abstract

Recent research data reveal a significant decline in muscle strength of youth, while at the same time adolescent students show alarmingly low levels of physical activity, constituting a high-risk group. Suspension training is an innovative and attractive exercise recommendation in extracurricular sports, with advantages such as safety during execution and improvement of strength in a short period of time. The purpose of the present research was to create and implement an attractive suspension training program, based on the principles of Self-Determination Theory, to increase autonomy, motivation, self-esteem and intention for leisure time physical activity in adolescent students at school. Specifically, the effect of a muscle strengthening program with suspension training equipment on a) motivation, b) self-esteem, c) intention for leisure-time physical activity and d) strength of adolescent students was investigated, as well as possible differences due to gender and age. Questionnaires and strength tests were used to evaluate the effectiveness of the intervention, which were administered/performed at three different time points: before the intervention, immediately after the intervention and one month later. Questionnaires assessing variables from Self-Determination Theory (perceived autonomy support, motivation), self-esteem, the Hierarchical Model of intrinsic and extrinsic motivation, and variables from the Theory of Planned Behavior (intention, attitudes, perceived behavioral control, subjective norm) were utilized for intervention evaluation. Strength was assessed with the following tests: a) standing long jump, b) sit-ups for 30 seconds, c) push-ups and d) handgrip strength. The sample consisted of 321 adolescent students of senior high schools. The intervention group (N = 154) received a supplementary muscle strengthening program using suspension training twice a week for eight weeks during the first 25 minutes of Physical Education class. The control group (N = 167) attended the traditional Physical Education class, as provided by the curriculum. Analysis of variance with repeated measures was used for statistical analysis. According to the results, the theoretical models used (Self-Determination Theory, Hierarchical model of intrinsic and extrinsic motivation, Theory of Planned Behavior) were confirmed. In the intervention group, in contrast to the control group, perceived autonomy, motivation for Physical Education and for leisure time physical activity, intention for leisure time physical activity, attitudes, perceived behavioral control, self-esteem and strength measurements improved. No improvement was observed in subjective norm, possibly because resistance training as a training method is not yet widely accepted by significant others (parents), which may have affected the students. Post intervention, no differences were observed between boys and girls regarding interest in participation, with girls finding the strength training program equally attractive, despite the fact that such programs are traditionally addressed to boys. Additionally, no differences were observed among the three grades regarding motivation for Physical Education in the intervention group, whereas previous research reports a decline in interest from grade to grade as students grow older. In conclusion, a muscle strengthening program with suspension training equipment seems to improve motivation, self-esteem, and intention for leisure time physical activity in adolescent students. It maintains high levels of interest in Physical Education for both boys and girls, even among students in the third grade, a grade where previous research reports that the interest in physical activity is particularly low. The findings of the present study may contribute to the improvement of daily educational practice in Physical Education by providing important information for the implementation of muscle strengthening interventions in the school setting, especially during adolescence when both physical activity and motivation for physical activity are especially low.

Πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα φανερώνουν σημαντική πτώση της μυϊκής δύναμης των νέων ενώ ταυτόχρονα οι έφηβοι μαθητές/τριες παρουσιάζουν ανησυχητικά χαμηλά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας αποτελώντας ομάδα υψηλού κινδύνου. Η προπόνηση με ιμάντες αιώρησης αποτελεί μια καινοτόμα και ελκυστική πρόταση άσκησης στον εξωσχολικό αθλητισμό, με πλεονεκτήματα την ασφάλεια κατά την εκτέλεση και τη βελτίωση της δύναμης σε σύντομο χρονικό διάστημα. Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η δημιουργία και εφαρμογή ενός ελκυστικού προγράμματος ενδυνάμωσης με ιμάντες αιώρησης, βασισμένο στις αρχές της θεωρίας του Αυτοπροσδιορισμού, για την αύξηση της αυτονομίας, των κινήτρων, της αυτοεκτίμησης και της πρόθεσης για εξωσχολική φυσική δραστηριότητα σε έφηβους μαθητές/τριες στο σχολείο. Συγκεκριμένα, διερευνήθηκε η επίδραση ενός προγράμματος ενδυνάμωσης με ιμάντες αιώρησης α) στα κίνητρα, β) την αυτοεκτίμηση, γ) την πρόθεση για εξωσχολική φυσική δραστηριότητα και δ) τη δύναμη έφηβων μαθητών/τριών, καθώς και πιθανές διαφορές λόγω φύλου και ηλικίας. Για τον έλεγχο της αποτελεσματικότητας της παρέμβασης χρησιμοποιήθηκαν ερωτηματολόγια και δοκιμασίες/τεστ δύναμης, τα οποία διανεμήθηκαν/πραγματοποιήθηκαν σε τρεις διαφορετικές χρονικές στιγμές: πριν την παρέμβαση, αμέσως μετά την παρέμβαση και μετά από ένα μήνα. Για την αξιολόγηση της παρέμβασης, αξιοποιήθηκαν ερωτηματολόγια που εξετάζουν τις μεταβλητές της θεωρίας του Αυτοπροσδιορισμού (αντιληπτή παροχής αυτονομίας, κίνητρα), την αυτοεκτίμηση, του Ιεραρχικού μοντέλου κινήτρων και τις μεταβλητές της θεωρίας της Σχεδιασμένης Συμπεριφοράς (πρόθεση, στάσεις, αντιληπτός έλεγχος της συμπεριφοράς, υποκειμενική νόρμα). Η δύναμη αξιολογήθηκε με τις δοκιμασίες: α) οριζόντιο άλμα χωρίς φόρα, β) άρσεις κορμού από την ύπτια κατάκλιση για 30 δευτερόλεπτα, γ) κάμψεις – εκτάσεις αγκώνων από πρηνή θέση και δ) δύναμη χειρολαβής. Το δείγμα αποτελούνταν από 321 έφηβους μαθητές/τριες Λυκείου. Στην ομάδα παρέμβασης (Ν = 154) εφαρμόστηκε συμπληρωματικά δυο φορές εβδομαδιαίως ένα πρόγραμμα μυϊκής ενδυνάμωσης με ιμάντες αιώρησης για οχτώ εβδομάδες στα πρώτα 25 λεπτά του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής. Η ομάδα ελέγχου (Ν = 167) παρακολούθησε το παραδοσιακό μάθημα της Φυσικής Αγωγής, όπως προβλέπεται από το αναλυτικό πρόγραμμα. Για τη στατιστική ανάλυση χρησιμοποιήθηκε ανάλυση διακύμανσης με επαναλαμβανόμενες μετρήσεις. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, επιβεβαιώθηκαν τα θεωρητικά μοντέλα που χρησιμοποιήθηκαν (θεωρία του Αυτοπροσδιορισμού, Ιεραρχικού μοντέλου κινήτρων, θεωρίας της Σχεδιασμένης Συμπεριφοράς). Στην ομάδα παρέμβασης, σε αντίθεση με την ομάδα ελέγχου, βελτιώθηκαν η αντιληπτή παροχή αυτονομίας, τα κίνητρα για το μάθημα της Φυσικής Αγωγής και για εξωσχολική φυσική δραστηριότητα, η πρόθεση για εξωσχολική φυσική δραστηριότητα, οι στάσεις, ο αντιληπτός έλεγχος της συμπεριφοράς, η αυτοεκτίμηση καθώς και οι μετρήσεις δύναμης. Δεν παρατηρήθηκε βελτίωση στην υποκειμενική νόρμα, ενδεχομένως γιατί η ενδυνάμωση ως μέθοδος εξάσκησης δεν είναι ακόμα ευρέως αποδεκτή από τους σημαντικούς άλλους (γονείς) και αυτό να επηρέασε τους μαθητές/τριες. Μετά την παρέμβαση δεν παρατηρήθηκαν διαφορές μεταξύ αγοριών και κοριτσιών όσον αφορά το ενδιαφέρον για συμμετοχή, με τα κορίτσια να βρίσκουν το ίδιο ελκυστικό το πρόγραμμα ενδυνάμωσης, παρά το γεγονός ότι τέτοιου είδους προγράμματα παραδοσιακά απευθύνονται σε αγόρια. Επίσης, στην ομάδα παρέμβασης δεν παρατηρήθηκαν διαφορές μεταξύ των τριών τάξεων όσον αφορά τα κίνητρα για συμμετοχή στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής, ενώ σε προηγούμενες έρευνες αναφέρεται ότι το ενδιαφέρον μειώνεται από τάξη σε τάξη καθώς μεγαλώνουν. Συνοψίζοντας, ένα πρόγραμμα ενδυνάμωσης με ιμάντες φαίνεται πως βελτιώνει τα κίνητρα, την αυτοεκτίμηση και την πρόθεση για εξωσχολική φυσική δραστηριότητα σε έφηβους μαθητές/τριες. Διατηρεί το ενδιαφέρον για συμμετοχή στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής σε υψηλά επίπεδα το ίδιο σε αγόρια και κορίτσια, ακόμη και των παιδιών της Γ΄ Λυκείου, μια τάξη όπου προηγούμενες έρευνες αναφέρουν ότι το ενδιαφέρον για φυσική δραστηριότητα είναι ιδιαίτερα χαμηλό. Τα ευρήματα της παρούσας έρευνας δύναται να συμβάλλουν στη βελτίωση της καθημερινής εκπαιδευτικής πράξης στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής παρέχοντας σημαντικές πληροφορίες για την εφαρμογή παρεμβάσεων ενδυνάμωσης στο σχολικό περιβάλλον, ειδικότερα για την περίοδο της εφηβείας όπου τόσο η φυσική δραστηριότητα όσο και τα κίνητρα για φυσική δραστηριότητα είναι ιδιαίτερα χαμηλά.