Socio-psychological processes involved in bullying interpretation: Analyzing the construction of social networks, social hierarchy and social identities in adolescents’ discourse

Abstract

The purpose of the current study is to analyze how young adolescents construct bullying and youth violence in the context of focus groups. The theoretical background of the study discusses critically existing psychological and social-psychological approaches that consider groups that engage in conflicts as static and predefined entities (e.g., perpetrator, victim). The present analysis follows a rhetorical psychological approach to flexibly analyze social categories as mobilized in the discursive context of violence. Beyond that, ideological dilemmas of liberalism in talk on victimhood are analyzed. Emphasis is laid on the historical and cultural context informing constructions of youth violence and bullying. For the purposes of the main study, 27 focus groups were undertaken involving 125 young adolescents, aged between 12 and 15 years old. With regards to the analysis, the study drew on tools and concepts from critical discursive social psychology, focusing on the micro- and macro-levels of interaction. The analysis highlighted four themes concerning: 1. emotion as a means to identify with the victim; 2. the weak victims and their mild provocation; 3. majority vs. minority group’s aggressiveness; 4. safety of youth associations vs. adults’ rationality. The discussion focuses on the ways in which young people position themselves or their ingroup (often their intimate friend networks) and also their emphasis on a dynamic identity, thus avoiding being positioned as victims.

Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι να διερευνήσει πώς νεαροί/-ές έφηβοι κατασκευάζουν τον εκφοβισμό και την νεανική βία στις αλληλεπιδράσεις τους σε ομάδες εστίασης. Στο θεωρητικό μέρος της μελέτης ασκείται κριτική σε υπάρχουσες ψυχολογικές και κοινωνιο-ψυχολογικές προσεγγίσεις που τείνουν να αντιμετωπίζουν με στατικό τρόπο τις ομάδες που εμπλέκονται σε βίαιες αλληλεπιδράσεις (π.χ., θύτης, θύμα). Η παρούσα ανάλυση προτείνει την χρήση της ρητορικής ψυχολογικής προσέγγισης για τη μελέτη της ευέλικτης κατασκευής κοινωνικών κατηγοριών όπως κινητοποιούνται στον λόγο περί βίας. Πέραν τούτου, αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο ιδεολογικά διλήμματα του φιλελευθερισμού μπορεί να γίνονται εμφανή όταν οι κοινωνικοί δράστες μιλούν για την κατάσταση της θυματοποίησης, ζήτημα το οποίο αναδεικνύεται από την υπάρχουσα βιβλιογραφία. Έμφαση δίνεται επίσης στο ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο που μπορεί να σχετίζεται με την κοινωνική κατασκευή της νεανικής βίας. Για την διεξαγωγή της έρευνας πραγματοποιήθηκαν 27 ομάδες εστίασης στις οποίες συμμετείχαν 125 νεαροί/-ές έφηβοι, ηλικίας 12-15 ετών. Για την διεξαγωγή της κύριας ανάλυσης, χρησιμοποιήθηκαν έννοιες και εργαλεία της κριτικής κοινωνικής λογοψυχολογίας που εστίαζαν στο μικρο- και μακρο-επίπεδο της αλληλεπίδρασης. Από την ανάλυση προέκυψαν τέσσερα θέματα που αφορούν: 1. Το συναίσθημα ως μέσο ταύτισης με το θύμα 2. Το αδύναμο θύμα και η ήπια προκλητικότητά του 3. Η εχθρότητα της πλειονότητας έναντι της μειονότητας 4. Οι σχέσεις των νέων ως ασφαλείς έναντι των λογικών ενηλίκων. Η συζήτηση εστιάζει στους τρόπους με τους οποίους οι συμμετέχοντες-ουσες τοποθετούν τον εαυτό τους ή την ενδο-ομάδα τους (συνήθως στενά δίκτυα φίλων) και την έμφασή τους στην εδραίωση μίας δυναμικής ταυτότητας, ώστε να αποφύγουν την τοποθέτησή τους ως θύματα.