Augmented cultural user experience - ΑCUX

Abstract

For more than a decade, user experience has grown into a core concept of human computer interaction and has been widely disseminated and accepted in these communities. At the same time, cultural heritage has been a favoured domain for user experience research since the visitor is able to exploit cultural heritage material before, during, and after the visit, having different goals and requirements at each phase. Thus, cultural organisations need to carefully explore the potential of investing in user experience, as visitor satisfaction and the intention to return and spread positive word-of-mouth are closely linked to the destination's overall success.To that end, the modern cultural industry and the related academic sectors have shown an increased interest in cultural user experience research since it constitutes a critical factor to examine when presenting cultural content. Recent cultural studies show that visitors tend to carry their own cultural characteristics and preferences when visiting destinations of cultural interest, thus obtaining a virtually unique experience. To cope with this tendency, various research efforts have been made to identify different profiles of cultural visitors based on their backgrounds and preferences and classify them into distinct visitor types.Also, recent developments in digital technologies regarding the cultural domain have driven technological trends in comfortable and convenient travel by offering interactive and personalised user experiences. The emergence of big data analytics, recommendation systems, and personalization techniques has created a smart research field, augmenting cultural visitors' experiences.This thesis develops and evaluates the ACUX (Augmented Cultural User eXperience) typology for classifying visitors to cultural destinations and the ACUX Recommender (ACUX-R), a mobile recommendation system for suggesting personalised cultural destinations to visitors based on their visiting preferences.

Η εμπειρία χρήστη (user experience, UX) έχει να κάνει με τη συνολική λειτουργικότητα και ευχρηστία μιας διαδραστικής ψηφιακής εφαρμογής. Τα τελευταία χρόνια η εμπειρία χρήστη έχει αναγνωριστεί ως ένας κρίσιμος παράγοντας για την αποδοχή όχι μόνο διαδραστικών συστημάτων, αλλά κάθε βιομηχανικού προϊόντος και υπηρεσίας. Στο πλαίσιο της ανάπτυξης διαδραστικών ψηφιακών εφαρμογών, ο όρος καλύπτει όλες τις επιμέρους πτυχές της εμπειρίας ενός χρήστη με ένα υπολογιστικό σύστημα, όπως η σχεδίαση των γραφικών, η διεπαφή χρήσης, η φυσική αλληλεπίδραση και τα εγχειρίδια χρήσης. Αναμφίβολα, η έρευνα γύρω από την εμπειρία του χρήστη μπορεί να χαρακτηριστεί ως πολύπλοκη, εμπλέκοντας πολλές και διαφορετικές παραμέτρους, όπως η ευχρηστία (usability), η αξιοπιστία (credibility), η ευκολία εύρεσης πληροφορίας (findability), ο βαθμός αρέσκειας (desirability) κ.α. Όπως γίνεται αντιληπτό, η εμπειρία χρήστη είναι μια γενική έννοια που εμπεριέχει και επεκτείνει τις έννοιες της ευχρηστίας και της προσβασιμότητας, αλλά και άλλες πτυχές της αποδοχής ενός διαδραστικού συστήματος από τους χρήστες, συμπεριλαμβάνοντας και τον συναισθηματικό παράγοντα.Η αλληλεπίδραση μεταξύ διαφορετικών πολιτισμικών στοιχείων και διαφορετικού πολιτισμικού υπόβαθρου των χρηστών ορίζει την πολιτισμική εμπειρία του χρήστη (Cultural User Experience - CUX) ως τη “μοναδική παραγόμενη γνώση και εμπειρία από διαφορετικές πολιτισμικές ταυτότητες”.Η πολιτισμική εμπειρία είναι μια κατεξοχήν εκπαιδευτική εμπειρία. Οι πολιτιστικοί χώροι είναι κατεξοχήν ανοιχτοί χώροι, όπου κάποιος μπορεί να μάθει ανεξάρτητα από την ηλικία του, τη μορφωτική, κοινωνική ή οικονομική του θέση. Με άλλα λόγια, οι πολιτιστικοί χώροι εκφράζουν το ιδεώδες της ανοικτής εκπαίδευσης, γιατί μέσα σε αυτούς η μόρφωση είναι δικαίωμα όλων των ανθρώπων και μπορούν να την απολαμβάνουν σ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους, χωρίς κανέναν περιορισμό και ανάλογα με τις προσωπικές επιλογές τους. Συνεπώς, οι χώροι αυτοί ως θεσμοί δια βίου εκπαίδευσης μπορούν να θεωρηθούν εκφραστές της μάθησης που βασίζεται στην ελεύθερη επιλογή.Οι πιο πρόσφατες μελέτες σχετικά με την πολιτισμική εμπειρία του χρήστη (Stylianou, 2011; Cooper, 2004; Grün, 2017; Chen, 2018; Raptis, 2019; Sertkan, 2019) δείχνουν ότι οι χρήστες εφαρμογών και υπηρεσιών πολιτιστικού περιεχομένου τείνουν να έχουν τα δικά τους πολιτιστικά χαρακτηριστικά και προτιμήσεις όταν επισκέπτονται προορισμούς πολιτιστικού ενδιαφέροντος, μαθαίνουν και αλληλεπιδρούν διαφορετικά με το πολιτιστικό περιεχόμενο, αποκτώντας έτσι μια ουσιαστικά μοναδική πολιτιστική εμπειρία. Για να ακολουθήσουν αυτή την τάση, οι πολιτιστικοί χώροι πρέπει να αναζητήσουν νέους τρόπους παροχής πιο εξατομικευμένων εμπειριών στους επισκέπτες τους. Για το σκοπό αυτό, έχουν γίνει διάφορες ερευνητικές προσπάθειες για τον εντοπισμό διαφορετικών προφίλ πολιτιστικών επισκεπτών με βάση το υπόβαθρο και τις προτιμήσεις τους και την ταξινόμησή τους σε διαφορετικούς τύπους επισκεπτών (Seaton, 2002; Smith, 2003; Özel, 2012).Η κατηγοριοποίηση των πολιτιστικών επισκεπτών βάσει των κινήτρων, των επιλογών και της συμπεριφοράς τους στον τόπο προορισμού αποδεικνύεται στην πράξη ιδιαιτέρως δύσκολη, όπως φαίνεται και από τον μεγάλο αριθμό τυπολογιών που εμφανίστηκαν, κυρίως μετά το 1970, από ψυχολόγους, κοινωνιολόγους και ανθρωπολόγους που προσπάθησαν να συσχετίσουν τους τύπους των πολιτιστικών επισκεπτών, τα κίνητρα που τους ωθούν να ταξιδέψουν και τους τύπους πολιτιστικής επίσκεψης που τελικά επιλέγουν. Οι συσχετίσεις όμως είναι πολλαπλές και σύνθετες, ενώ το κίνητρο σπάνια είναι «ένα και μοναδικό», καθώς συνήθως αποτελεί αμάλγαμα αναγκών και επιθυμιών με αποτέλεσμα, ειδικά την τελευταία δεκαετία, να γίνεται λόγος για «πολυκινητικούς» και «πολυκινητρικούς» πολιτιστικούς επισκέπτες (Grün, 2017; Chen, 2018).Με δεδομένο ότι ποτέ δεν θα υπάρξει μια τυπολογία που να αντανακλά τη συμπεριφορά όλων των πολιτιστικών επισκεπτών, αυτό που μας ενδιαφέρει να επισημάνουμε είναι ότι, γενικά, οι ερμηνείες που έχουν κατά καιρούς προταθεί για τα κίνητρα τους, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι επισκέψεις σε χώρους πολιτιστικού ενδιαφέροντος επιτρέπουν την απόδραση από μια υφιστάμενη κατάσταση ή διευκολύνουν την αναζήτηση μιας άλλης πραγματικότητας. Επιπλέον, τις τελευταίες δεκαετίες, η αφθονία διαδικτυακών πόρων και δεδομένων έχει ενθαρρύνει την ταχεία διάδοση της γνώσης, αλλά είναι επίσης υπεύθυνη για την υπερφόρτωση πληροφοριών. Τα συστήματα συστάσεων (Recommendation Systems) αποτελούν ένα προηγμένο εργαλείο αναζήτησης που μειώνει αυτήν την υπερφόρτωση πληροφοριών, προτείνοντας απευθείας περιεχόμενο που είναι πιθανό να ανταποκρίνεται στις προτιμήσεις και τις ανάγκες των πιθανών χρηστών (Nguyen, 2018; Ricci, 2015; Alexandridis, 2019). Τα συστήματα συστάσεων έχουν κερδίσει δημοτικότητα σε πολλά επιστημονικά πεδία μέσω της δημιουργίας (κυρίως φορητών) εφαρμογών που παρέχουν εξατομικευμένες υπηρεσίες. Σε αυτό το πλαίσιο, έχουν γίνει επίσης ερευνητικές προσπάθειες στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς για τον εντοπισμό διαφορετικών προφίλ πολιτιστικών επισκεπτών, την ταξινόμηση τους σε διαφορετικού τύπους και την εκμετάλλευση αυτών των ταξινομήσεων προκειμένου να παρέχονται εξατομικευμένες προτάσεις πιθανών πολιτιστικών προορισμών μέσω συστημάτων συστάσεων (Missaoui , 2019; Gavalas, 2011). Σε μια εποχή όπου ένας αυξανόμενος αριθμός πολιτιστικών επισκεπτών κρατούν και χρησιμοποιούν κινητές συσκευές και χρησιμοποιούν ψηφιακές τεχνολογίες για να διευκολύνουν το ταξίδι τους, αναμένουν να λαμβάνουν εξατομικευμένες προτάσεις όταν και όπου τις χρειάζονται. Σε αυτό το πανταχού παρόν υπολογιστικό περιβάλλον όπου οι διαφορετικές προτιμήσεις και ανάγκες των πολιτιστικών επισκεπτών μπορεί να αντιστοιχούν σε πολλαπλά προφίλ επισκεπτών, η χρήση ενός συστήματος κινητών συστάσεων (Mobile Recommendation System) για να τους βοηθήσει να προγραμματίσουν το ταξίδι τους θα μπορούσε να λειτουργήσει ως μεσολαβητής μεταξύ του επισκέπτη και των πολιτιστικών προορισμών (Konstantakis, 2022).Για το σκοπό αυτό, σύμφωνα με διάφορους ερευνητές στο χώρο της πολιτιστικής κληρονομιάς, η ανάπτυξη εφαρμογών για κινητές συσκευές και η ταξινόμηση των πολιτιστικών επισκεπτών σε πολλαπλά προφίλ, χρησιμοποιώντας τις προτιμήσεις επισκεψιμότητας ως κύριο κριτήριο ταξινόμησης, έχει αποδειχθεί ως ένας σημαντικός συνδυασμός για την ικανοποίηση των προτιμήσεων του επισκέπτη που οδηγεί τελικά σε μια πιο ευχάριστη και αποτελεσματική πολιτιστική εμπειρία (Boulaalam, 2019; Aksenov, 2016). Ωστόσο, για να αξιοποιηθούν οι γνώσεις σχετικά με τις προτιμήσεις επισκεψιμότητας, πρέπει να παρέχονται οι κατάλληλες πληροφορίες στο σύστημα. Έτσι, όταν ξεκινάει να αναπτύσσεται ένα κινητό σύστημα συστάσεων, το κύριο ερώτημα που τίθεται θα ήταν: «Ποιες πληροφορίες απαιτούνται και πώς να τις αντλήσουμε από τους πολιτιστικούς επισκέπτες;».Όσον αφορά το πρώτο μέρος της ερώτησης, ένα σημαντικό ζήτημα που πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την παροχή των εν λόγω πληροφοριών είναι ότι, ειδικά σε μια πρώιμη φάση μιας επίσκεψης, οι πολιτιστικοί επισκέπτες μπορεί ούτε να έχουν συνειδητή επίγνωση των επιθυμιών τους ούτε να μπορούν να τις δηλώσουν ρητά (Zins, 2007). Στο ίδιο πλαίσιο, οι υπάρχουσες τυπολογίες πολιτιστικών επισκεπτών επικεντρώνονται κυρίως σε αυτό που οι επισκέπτες πιστεύουν ότι επιθυμούν παρά σε αυτό που θα απολάμβαναν δυνητικά ανεξάρτητα (Sertkan, 2019). Ορισμένοι ερευνητές (Walsh, 2016) ταξινομούν τους πολιτιστικούς επισκέπτες σύμφωνα με τα κίνητρά τους, τα δημογραφικά στοιχεία ή τα χαρακτηριστικά ταξιδιωτικής συμπεριφοράς τους. Άλλοι τονίζουν τη σημασία του πολιτιστικού τουρισμού και το βάθος της πολιτιστικής εμπειρίας (McKercher, 2002). Ωστόσο, οι περισσότεροι ερευνητές συμφωνούν ότι η αποτελεσματικότητα και η αξιοπιστία μιας τυπολογίας πολιτιστικών επισκεπτών θα πρέπει να βασίζεται στις προτιμήσεις επίσκεψης ως το κύριο κριτήριο ταξινόμησης (Konstantakis, 2022; Grün, 2017; Smith, 2003; Seaton, 2002; Gibson, 2002).Για να απαντηθεί το δεύτερο μέρος της ερώτησης, χρησιμοποιούνται ποικίλες προσεγγίσεις ανατροφοδότησης προκειμένου να αντληθούν οι σχετικές πληροφορίες από τον πολιτιστικό επισκέπτη (Antoniou, 2017). Αυτές οι προσεγγίσεις μπορεί να είναι ρητές (που απαιτούν ενέργειες επισκέπτη) όταν ένας επισκέπτης αξιολογεί ενεργά έναν προορισμό ή άρρητες (δεν απαιτούν ενέργειες επισκέπτη). Οι ρητές προσεγγίσεις μπορεί να είναι άμεσες (π.χ. ερωτήσεις στον επισκέπτη, μέσω αξιολόγησης ή σχολίων μέσω κειμένου) ή έμμεσες (π.χ. εμπλοκή του επισκέπτη σε μια δραστηριότητα που δεν φαίνεται να σχετίζεται άμεσα με τη δημιουργία προφίλ, όπως ένα παιχνίδι). Σε έμμεσες προσεγγίσεις, οι προτιμήσεις επίσκεψης συνάγονται από το σύστημα παρακολουθώντας τη διαδικτυακή δραστηριότητα του επισκέπτη. π.χ., "check-in" ενός μέρους, χρήση κοινωνικών δικτύων ή λήψη και μεταφόρτωση φωτογραφιών. Σύμφωνα με διάφορους ερευνητές (Antoniou, 2017; Kanoje, 2015), ένας συνδυασμός και των δύο προσεγγίσεων είναι γνωστός ως υβριδική ανατροφοδότηση και συνιστάται ιδιαίτερα καθώς σχετίζεται στενότερα με το πραγματικό γούστο του επισκέπτη. Ωστόσο, απαιτεί υψηλό επίπεδο αφοσίωσης των επισκεπτών προκειμένου να είναι αποτελεσματική και επομένως δεν μπορεί να είναι εγγυημένη για κανέναν επισκέπτη (Ricci, 2011; Neidhardt, 2014).Με κίνητρο αυτά τα ευρήματα, σε αυτή την διδακτορική διατριβή παρουσιάζουμε την τυπολογία ACUX (Augmented Cultural User Experience) για την ταξινόμηση των επισκεπτών πολιτιστικών προορισμών. Το ACUX παρέχει μια ταξινόμηση πολλαπλών προφίλ των πολιτιστικών επισκεπτών με βάση τις προτιμήσεις και τις ανάγκες επισκεπτών τους. Μεθοδολογικά, το ACUX είναι το προϊόν μιας διαδικασίας εναρμόνισης επιλεγμένων τυπολογιών πολιτιστικών επισκεπτών που βασίζουν την ταξινόμησή τους στις προτιμήσεις επισκεπτών. Ειδικότερα, η ανάπτυξη της τυπολογίας ACUX πραγματοποιήθηκε στα ακόλουθα στάδια:● Στάδιο ΕΠΙΛΟΓΗΣ: Επιλογή τυπολογιών πολιτιστικών επισκεπτών που βασίζουν την ταξινόμηση των επισκεπτών στις προτιμήσεις επισκεπτών.● Στάδιο ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΙΣΗΣ: Ευθυγράμμιση των προφίλ των επιλεγμένωντυπολογιών σύμφωνα με τους όρους του Θησαυρού της UNESCO για τηνπεριγραφή των πολιτιστικών πόρων.● Στάδιο ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗΣ: Ομαδοποίηση των προφίλ των επιλεγμένωντυπολογιών μέσω μιας διαδικασίας ομαδοποίησης τριών βημάτων.Σε επόμενο στάδιο, ακολουθώντας την τυπολογία ACUX, παρουσιάζουμε σε αυτή τη διατριβή τον ACUX Recommender (ACUX-R), ένα κινητό σύστημα συστάσεων για την πρόταση εξατομικευμένων πολιτιστικών προορισμών στους επισκέπτες με βάση τις επισκεπτικές προτιμήσεις τους. Πιο συγκεκριμένα, παρουσιάζουμε τα ακόλουθα χαρακτηριστικά του ACUX-R:● Εκμεταλλεύεται την τυπολογία ACUX (Konstantakis, 2022) για την ανάθεση προφίλ σε πολιτιστικούς επισκέπτες. Η τυπολογία ACUX είναι το αποτέλεσμα μιας εναρμόνισης των υφιστάμενων τυπολογιών πολιτιστικών επισκεπτών που βασίζουν την ταξινόμησή τους στις προτιμήσεις επισκεπτών. Ως εκ τούτου, ο ACUX-R καθορίζει τα πολιτιστικά προφίλ των επισκεπτών σύμφωνα με τις δικές τους πολιτιστικές προτιμήσεις, αντί για τα χαρακτηριστικά του πολιτιστικού περιεχομένου καθεαυτού ή άλλους παράγοντες που δεν σχετίζονται με το περιεχόμενο, όπως η διαθεσιμότητα χρόνου, το επίπεδο εισοδήματος, οι οικογενειακές υποχρεώσεις ή οι συνήθειες των χρηστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.● Η ταξινόμηση των πολιτιστικών επισκεπτών που εφαρμόζεται στον ACUX-R δεν είναι αμοιβαία αποκλειόμενη. Το συναγόμενο προφίλ ενός πολιτιστικού επισκέπτη μπορεί ενδεχομένως να είναι κάποια σύνθεση των οκτώ προφίλ ACUX.● Μέσω του ACUX-R δίνεται η δυνατότητα στον χρήστη να προσαρμόζει εκ νέου το προφίλ του προσαρμόζοντας τις οκτώ τιμές των προφίλ της τυπολογίας ACUX, χρησιμοποιώντας ρυθμιστικές μπάρες.● Ο ACUX-R παρέχει μια διεπαφή βασισμένη σε εικονίδια για γρήγορη και διαισθητική εισαγωγή των προτιμήσεων και των ενδιαφερόντων του χρήστη.Τέλος, αφού υλοποιήσουμε το κινητό σύστημα συστάσεων, θα αξιολογήσουμε την τυπολογία ACUX μέσω του ACUX MRS σε δύο μελέτες περίπτωσης, σε σημεία ενδιαφέροντος στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής και σε σημεία ενδιαφέροντος στο ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.Σκοπός της αξιολόγησης είναι να εστιάσουμε στην αλληλεπίδραση των πολιτιστικών επισκεπτών με την εφαρμογή και να μετρήσουμε τη συνολική ικανοποίησή τους από τις συστάσεις οι οποίες τους παρέχονται μέσω του ACUX-R.