Μουσειολογική θεωρία και ιδεολογική της χρήση σε αφηγήματα μουσείων: εφαρμογή σε τρία παραδείγματα

Abstract

The thesis falls within the field of cultural management. It moves between a missing museological theory in cultural management issues and a redundant museum practice. The research object of the thesis is the structuring of a museological theoretical reflection and its holistic application to the museum, from the design of the museological narrative to the organization and management of the institution. In other words the effort is put on the ideological application of the museological theory while interpreting narrations that are presented by material culture. The specific theory applies on both the social role of museums and their institutional political status and the museological discourse that is expressed through activities, mostly exhibitional, and of the museological conceptual design, as well as on their participation in social contexts, ideological attitudes and theoretical approaches. Moreover, within the framework of the specific thesis a methodological model is developed regarding the process of the museological conceptual design. Given that the museological narrative is composed by groups of objects and the relation between them, the accompanying explanatory material, the texts and most importantly the architectural museological discourse, which is the museological conceptual framework and the museological architectural context, the model examines three examples of exhibitions in museums, where the theoretical approaches that were used/applied could be detected, and where possible, the ideological concepts of the contributors to the exhibition, (curators, museologists, architects-museologists, museum educators, etc) in the interpretation of material culture. For this specific model χρησιμοποιήθηκαν ως πεδίο εφαρμογής three examples of museum exhibitions with completely different objects of display were used as applied field: the Folk Museum of Velvento, the Museum of the Holy Metropolis of Thessaloniki and the Wine Museum of Gerovasiliou. The extensive and detailed development of the specific model aims at filling a gap in the field of applied museology, not only in Greece but also internationally.

Η διατριβή εμπίπτει στον τομέα της πολιτιστικής διαχείρισης. Κινείται μεταξύ μιας ελλείπουσας μουσειολογικής θεωρίας σε θέματα διαχείρισης πολιτισμού και μιας πλεονάζουσας μουσειακής πρακτικής. Ερευνητικό αντικείμενο της διατριβής αποτελεί η δόμηση ενός μουσειολογικού θεωρητικού προβληματισμού και την εφαρμογή του ολιστικά στον θεσμό του μουσείου, από τον σχεδιασμό του μουσειολογικού αφηγήματος μέχρι την οργάνωση και τη διοίκηση του οργανισμού. Η θεωρία αυτή αφορά τόσο τον κοινωνικό ρόλο των μουσείων και τη θεσμική πολιτική τους υπόσταση, όσο και τον μουσειολογικό λόγο που διατυπώνεται, μέσω των δράσεων, και κυρίως των εκθεσιακών, και του μουσειολογικού-νοηματικού σχεδιασμού, καθώς και τη συμμετοχή τους σε και την αφόρμησή τους από κοσμοαντιληπτικά περιβάλλοντα, ιδεολογικές στάσεις και θεωρητικές προσεγγίσεις. Επιπλέον, στο πλαίσιο της διατριβής αναπτύσσεται ένα μοντέλο μεθόδου για τη διαδικασία μουσειολογικού-νοηματικού προγραμματισμού και σχεδιασμού. Με δεδομένο ότι το μουσειολογικό αφήγημα συγκροτείται από τις ομάδες των αντικειμένων και τις μεταξύ τους σχέσεις, το συνοδευτικό ερμηνευτικό υλικό, τα κείμενα και βέβαια τον αρχιτεκτονικό μουσειολογικό λόγο, δηλαδή το μουσειολογικό-νοηματικό πλαίσιο και το μουσειολογικό-αρχιτεκτονικό περιβάλλον, το μοντέλο διερευνά τρία παραδείγματα εκθέσεων σε μουσεία, όπου μπορούν να εντοπιστούν οι θεωρητικές ερμηνευτικές προσεγγίσεις που χρησιμοποιήθηκαν και να ανιχνευθούν, κατά το δυνατόν, τα ιδεολογικά προστάγματα των συντελεστών της έκθεσης, (επιμελητές, μουσειολόγοι, αρχιτέκτονες-μουσειολόγοι, κύριος του έργου, μουσειοπαιδαγωγοί, κ.ά.) στην ερμηνεία του υλικού πολιτισμού. Για το μοντέλο αυτό χρησιμοποιήθηκαν ως πεδίο εφαρμογής τρία παραδείγματα μουσειακών εκθέσεων με απολύτως διαφορετικό περιεχόμενο: Το Λαογραφικό Μουσείο Βελβεντού, το Μουσείο της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης και το Μουσείο Οίνου Γεροβασιλείου. Η εκτεταμένη και αναλυτική ανάπτυξη αυτού του μοντέλου, στοχεύει στην κάλυψη ενός σοβαρού κενού που υπάρχει στο πεδίο της εφαρμοσμένης μουσειολογίας, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς.