Η καλλιέργεια της δημιουργικότητας μέσω της θεατρικής αγωγής με τη χρήση του κωμικού στοιχείου: μια πειραματική έρευνα σε μαθητές Δημοτικού

Abstract

The scientific field of the doctoral dissertation falls into the category of humanities and specifically in the fields of social and pedagogical sciences. The object of study and research of this doctoral dissertation is the educational dimensions of the use and perception of the «comic». We attempt the correlation of creativity, «comic» and theatrical education in our effort to approach and highlight new teaching/didactic perspectives harmonized with modern teaching methods that can effectively enhance modern study curricula, which aim at the comprehensive development of student’s personality (cultivation of cognitive, emotional, social skills). The theoretical demarcation and analysis of the field in parts A and B of the dissertation is based on the method of bibliographic review and documentation of the intersecting sub-topics. The purpose of the theoretical part is to investigate the pedagogical dimensions of the «comic» and its didactic abilities, both as a tool in the teaching of other courses and as a teaching material of a -potentially- autonomous didactic topic, combined in both cases with the utilization of the techniques of Theatrical Education, and aiming at enhancing students' creative, communicative and humorous skills. After the demarcation of the theoretical framework, the practical application and investigation of the results of the planned objectives were analyzed in the third part of the dissertation. In the context of the dissertation, an experimental research was conducted on elementary school students aged 7-10 years old, who were divided into two groups (control group and experimental group). In the experimental group of students, a specifically designed lesson plan was applied (with the teaching method that of the techniques of drama/theatre education and the subject of teaching being the «comic»). The assessment of the results was performed using the psychometric tests of creativity, Torrance Test of Creative Thinking (Figural A and Figural B), for which we obtained a permission to use license from Scholastic Testing Service Inc. The data analysis findings revealed that the students of the experimental groups demonstrated a steady improvement in their performance during the second creativity test compared to the control groups. The present research study, therefore, confirms the results of similar research studies that correlate the «comic» with the cultivation of creativity. Furthermore, concerning the cultivation of students' humorous skills, data analysis revealed a tendency of relative increase of the «comic» during the second test in the experimental group of students. We could, therefore, conclude that the creation of a pleasant humorous environment or the activation of students' innate humorous skills contributes to the enhancement of human creativity and indirectly contributes to the educational and learning process. At this point, however, the following concerns arise: Does all this approach involve something ephemeral? Based on our modern pedagogical theories, maybe, should the substantial and deeper practice of the students be what is required for the teaching of «comic» and not –only–«comic» simple activation with the sole purpose of achieving a more creative classroom environment and /or for better learning outcomes? What could the educational policy authorities do to ensure the optimal and most effective cultivation of students' humorous skills? Our opinion is that, apart from the decisive contribution that «comic» demonstrates as a teaching tool, the «comic» can also stand and function as an autonomous teaching subject. In our opinion –and this could be the proposal and the practical benefit of this dissertation– the «comic» should be considered as an autonomous subject of study and, based on this fundamental view, a curriculum, that includes the teaching of the «comic» in primary and secondary education, as is the case of other subjects, should be designed.

Το επιστημονικό πεδίο της διδακτορικής διατριβής εμπίπτει στις ανθρωπιστικές επιστήμες και συγκεκριμένα στους τομείς των κοινωνικών και παιδαγωγικών επιστημών. Αντικείμενο μελέτης και έρευνας της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι οι εκπαιδευτικές διαστάσεις της χρήσης και της πρόσληψης του κωμικού. Επιχειρούμε τον συσχετισμό της δημιουργικότητας, του κωμικού και της θεατρικής αγωγής ώστε να προσεγγίσουμε και να αναδείξουμε νέες διδακτικές προοπτικές εναρμονισμένες με σύγχρονες μεθόδους διδασκαλίας, ικανές να ενισχύσουν αποτελεσματικά τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών, τα οποία στοχεύουν στην ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας των μαθητών (καλλιέργεια γνωστικών, συναισθηματικών, κοινωνικών δεξιοτήτων). Η θεωρητική οριοθέτηση και ανάλυση του πεδίου στο Α΄ και Β΄ Μέρος της διατριβής γίνεται με βάση τη βιβλιογραφική επισκόπηση και τεκμηρίωση των διασταυρούμενων επιμέρους θεματικών. Σκοπός του θεωρητικού μέρους είναι να διερευνηθούν οι παιδαγωγικές διαστάσεις του κωμικού και οι διδακτικές του δυνατότητες τόσο ως εργαλείου στη διδασκαλία άλλων μαθημάτων όσο και ως διδακτικού υλικού σε μια –εν δυνάμει– αυτόνομη διδακτική θεματική, σε συνδυασμό και στις δύο περιπτώσεις με την αξιοποίηση των τεχνικών της Θεατρικής Αγωγής και με στόχο την ενίσχυση δημιουργικών, επικοινωνιακών και χιουμοριστικών δεξιοτήτων των μαθητών.Μετά την οριοθέτηση του θεωρητικού πλαισίου ακολουθεί στο Γ΄ Μέρος η πρακτική εφαρμογή και διερεύνηση των αποτελεσμάτων των προγραμματισμένων στόχων. Στο πλαίσιο της διατριβής, διεξήχθη πειραματική έρευνα πεδίου σε μαθητές ηλικίας 7-10 ετών, οι οποίοι διαχωρίστηκαν σε δύο ομάδες (ομάδα ελέγχου και πειραματική ομάδα). Στην πειραματική ομάδα εφαρμόστηκε ειδικά σχεδιασμένο διδακτικό σενάριο (με μέθοδο διδασκαλίας τις τεχνικές της θεατρικής αγωγής και αντικείμενο διδασκαλίας το κωμικό). Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων έγινε με τη χρήση των ψυχομετρικών τεστ δημιουργικότητας, Torrance Test of Creative Thinking (Figural), για τα οποία λάβαμε άδεια χρήσης από το Scholastic Testing Service Inc. Τα ευρήματα από την ανάλυση δεδομένων έδειξαν ότι οι μαθητές των πειραματικών ομάδων παρουσίασαν σταθερή βελτίωση στην επίδοσή τους στο β΄ τεστ δημιουργικότητας συγκριτικά με τις ομάδες ελέγχου. Η παρούσα έρευνα ως εκ τούτου επιβεβαιώνει τα αποτελέσματα παρόμοιων ερευνών που σχετίζουν το κωμικό με την καλλιέργεια της δημιουργικότητας. Ακόμα, αναφορικά με την καλλιέργεια των χιουμοριστικών δεξιοτήτων των μαθητών η ανάλυση των δεδομένων έδειξε τάση σχετικής αύξησης του κωμικού στοιχείου στο β΄ τεστ στην πειραματική ομάδα. Μπορούμε λοιπόν να συμπεράνουμε ότι η δημιουργία ενός ευχάριστου χιουμοριστικού περιβάλλοντος ή/και η ενεργοποίηση των έμφυτων χιουμοριστικών δεξιοτήτων των μαθητών συμβάλλει στην ενίσχυση της δημιουργικότητας και συνεισφέρει έμμεσα στην εκπαιδευτική διαδικασία και μάθηση. Στο σημείο αυτό όμως γεννάται και ο εξής προβληματισμός: Όλα αυτά μήπως ενέχουν κάτι το εφήμερο; Με βάση τις σύγχρονες παιδαγωγικές θεωρίες μήπως το ζητούμενο για τη διδακτική του κωμικού θα πρέπει να είναι η ουσιαστική και βαθύτερη εξάσκηση των μαθητών και όχι –μόνο– η απλή ενεργοποίησή του με μόνο σκοπό την έμμεση συμβολή του στη δημιουργία ευχάριστου κλίματος στην τάξη και στα καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα; Τι μπορεί όμως να κάνει η εκπαιδευτική πολιτική για να εξασφαλίσει τη βέλτιστη και αποτελεσματικότερη καλλιέργεια των χιουμοριστικών δεξιοτήτων των μαθητών; Θεωρούμε ότι, πέρα από την καθοριστική συμβολή που έχει το κωμικό ως εργαλείο διδασκαλίας, δύναται να σταθεί και να λειτουργήσει εκπαιδευτικά ως αυτόνομη διδακτική θεματική. Κατά τη γνώμη μας –και αυτή θα μπορούσε να είναι η πρόταση και η πρακτική ωφέλεια της παρούσας διατριβής–το κωμικό θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως αντικείμενο διδασκαλίας και, βάσει αυτής της θεμελιακής θεώρησης, να σχεδιαστεί ένα αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών που να περιλαμβάνει τη διδακτική του κωμικού στην πρωτοβάθμια και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, όπως συμβαίνει με άλλα αντικείμενα διδασκαλίας.