Η σημασία της Ένταξης σε κοινωνικά κινήματα (κινήματα πολιτών) σε προσωπικό επίπεδο

Abstract

This series of surveys studied political participation in social movements and protests from a sociopsychological (SP) perspective, considering different theoretical approaches within the discipline, as well as recent attempts in combining different factors: relative deprivation, “instrumental” variables, social identity, social representations, and emotions. The validation of various theoretical models was pursued (Simon & Klandermans, 2001· van Zomeren, Spears et al., 2004, 2008· van Stekelenburg, Klandermans & van Dijk, 2009, 2011· Sabucedo et al., 2019), in the context of actual participation in social movements in Greece, which varied in terms of issue (labor rights, dignity, country perspectives), occasion (bill, assassination, negotiations), forms of action (demonstration, rebellion, activism, strike) and time frame (systemic stability, political crisis). Two different methodological approaches were endorsed, employing the widespread variable-oriented regression analysis, as well as the less utilized method of person-oriented analysis (profiles). In addition, existing theoretical models were advanced by specifying the factors and expanding on the ideological and representational aspects of the conflict that lead to contentious or oppositional movements. In pilot Survey I (N = 54), protestors in a strike mobilization against a proposed legislation (retirement rights) were surveyed and their politicization profiles were examined. The analyses gave indications of a) the different way in which the SP factors affect the potential to demonstrate (identification with affected category, identification with activists, anger, adversarial attributions, collective motivation, political cynicism, in addition to the representation of the conflict, and the satisfaction with democracy), and b) the existence of sections of protesters that are not included in the SP models of collective action.In Survey II (N = 224), school students were surveyed regarding their participation in the uprising of December 2008 and their politicization profiles were examined. Person-oriented analyses supported a) a differentiated effect of SP factors on heterogeneous sections of the potentially mobilized population and especially among those who actually participated (reasons for participation, adversarial attributions, identifications, fear, anger), b) differences in the way the conflict is framed (beliefs about the future, vulnerability) and c) differences in the levels and forms of participation (organized, aggressive, student). Students’ socioeconomic status was considered.In Survey III (N = 156), employees of the Ministry of Culture of Greece were surveyed, regarding the trade union movement in their field. Variable-oriented regression analyses were carried out, as well as t-test analyses comparing workers with high versus low job insecurity. The results highlighted a) the deviation from the usual SP factor patterns described in collective action models, with only some being confirmed (social motive, beliefs, ideological positioning), as well as b) variations between levels of precariousness (general actions, shared grievances, fear, anger, representations of trade unionism).In Survey IV (N = 193) "NO" voters of the 2015 Referendum were surveyed regarding their participation in actions during the prior week, utilizing two different methodological approaches. Variable-oriented analyses supported the predictive power of some of the most commonly studied SP variables (collective motive, identification with affected category, militancy, adversarial attributions, “Grexit” beliefs, ideological positioning). The person-oriented analyses of the politicization profiles a) demonstrated more efficiently the predictive power of SP models of collective action (inequality, injustice, identification with activists, tokenism, vulnerability), b) without, however, confirming differences in levels or forms of political participation between more politicized groups.

Η παρούσα εργασία πραγματεύεται την πολιτική συμμετοχή σε κοινωνικά κινήματα και διαμαρτυρίες από την κοινωνιοψυχολογική (ΚΨ) σκοπιά, λαμβάνοντας υπόψη τα διαφορετικά ρεύματα σκέψης που αναπτύχθηκαν στους κόλπους της και τις πρόσφατες απόπειρες συνδυασμού των διαφορετικών παραγόντων: σχετική αποστέρηση, «ορθολογικές» μεταβλητές, κοινωνική ταυτότητα, κοινωνικές αναπαραστάσεις και συναισθήματα. Επιδιώχθηκε ο έλεγχος των θεωρητικών μοντέλων (Simon & Klandermans, 2001· van Zomeren, Spears et al., 2004, 2008· van Stekelenburg, Klandermans & van Dijk, 2009, 2011· Sabucedo et al., 2019) στα πλαίσια της πραγματικής συμμετοχής σε τέσσερα εγχώρια κοινωνικά κινήματα τα οποία ποικίλαν ως προς το επίδικο (εργασιακά, αξιοπρέπεια, κατεύθυνση χώρας), την αφορμή (νομοσχέδιο, δολοφονία, διαπραγματεύσεις), τις μορφές δράσης (διαδήλωση, εξέγερση, ακτιβισμοί, απεργία) και το χρονικό πλαίσιο (συστημική ομαλότητα, πολιτική κρίση). Χρησιμοποιήθηκαν δύο διαφορετικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις, αξιοποιώντας τη διαδεδομένη επιλογή της επικέντρωσης στις μεταβλητές (παλινδρομήσεις) αλλά και την λιγότερο αξιοποιημένη μέθοδο της ανάλυσης με επικέντρωση στα άτομα (προφίλ). Επιπλέον, προάχθηκαν τα υπάρχοντα θεωρητικά μοντέλα εξειδικεύοντας τους παράγοντες και επεκτείνοντας τις ιδεολογικές και αναπαραστασιακές πτυχές της σύγκρουσης που οδηγούν σε κινήσεις διεκδίκησης ή αντίδρασης. Στην πιλοτική Έρευνα I (Ν = 54) συμμετείχαν διαδηλωτές σε απεργιακή κινητοποίηση για το ασφαλιστικό, εξετάζοντας τα προφίλ πολιτικοποίησης των συμμετεχόντων. Οι αναλύσεις έδωσαν ενδείξεις για α) τον διαφορετικό τρόπο που οι ΚΨ παράγοντες επιδρούν στο δυναμικό που φτάνει να διαδηλώσει (ταύτιση με πληττόμενη κατηγορία, ταύτιση με ακτιβιστές, θυμός, αποδόσεις ευθυνών, συλλογικό κίνητρο, πολιτικός κυνισμός), β) διαφοροποιήσεις στην αναπαράσταση της σύγκρουσης και την ικανοποίηση από τη δημοκρατία, και γ) ομαδοποιήσεις διαδηλωτών που δεν περιλαμβάνονται στα ΚΨ μοντέλα συλλογικής δράσης. Στην Έρευνα ΙΙ (N = 224) συμμετείχαν μαθητές σχολείων και εξετάστηκε η συμμετοχή τους στην εξέγερση του Δεκέμβρη του 2008. Μελετήθηκαν τα διαφορετικά προφίλ πολιτικοποίησης κατά την οποία αναδείχθηκαν α) η διαφοροποιημένη επίδραση των ΚΨ παραγόντων σε ετερογενή τμήματα του προς κινητοποίηση πληθυσμού και ειδικά σε όσους συμμετείχαν στη συλλογική διαμαρτυρία (λόγοι συμμετοχής, αποδόσεις ευθυνών, ταυτίσεις, φόβος, οργή), β) διαφορές στον τρόπο πλαισίωσης της σύγκρουσης (πεποιθήσεις για το μέλλον, ευαλωτότητα) και γ) διαφορές στα επίπεδα και τις μορφές συμμετοχής (οργανωμένη, επιθετική, μαθητική). Συνεκτιμήθηκε, επίσης, το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο των μαθητών.Στην Έρευνα ΙΙΙ (N = 156) συμμετείχαν εργαζόμενες/οι του Υπουργείου Πολιτισμού, ερωτώμενες σχετικά με το συνδικαλιστικό κίνημα στο χώρο τους. Πραγματοποιήθηκαν αναλύσεις με βάση τις μεταβλητές και επιπλέον εξετάστηκαν οι διαφορές ανάμεσα σε εργαζόμενες με υψηλή και χαμηλή εργασιακή επισφάλεια. Τα αποτελέσματα ανέδειξαν α) την απόκλιση από τα συνήθη μοτίβα ΚΨ παραγόντων των μοντέλων συλλογικής δράσης επιβεβαιώνοντας κάποιους (κοινωνικό κίνητρο, πεποιθήσεις, ιδεολογική τοποθέτηση), όπως και β) διαφοροποιήσεις ανάλογα με την επισφάλεια (γενικές δράσεις, κοινά προβλήματα, φόβος, θυμός, αναπαραστάσεις του συνδικαλισμού).Στην Έρευνα IV (Ν = 193) συμμετείχαν ψηφοφόροι του «ΟΧΙ» στο Δημοψήφισμα του ’15 και εξετάστηκε η συμμετοχή τους σε δράσεις την προηγούμενη εβδομάδα, αξιοποιώντας δύο διαφορετικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις. Οι αναλύσεις με επικέντρωση στις μεταβλητές υποστήριξαν την προβλεπτική ισχύ κάποιων από τις πιο συχνά μελετημένες ΚΨ μεταβλητές (συλλογικό κίνητρο, ταύτιση με πληττόμενη κατηγορία, μαχητικότητα, αποδόσεις, πεποιθήσεις για έξοδο από ΕΕ, ιδεολογική τοποθέτηση). Οι αναλύσεις με βάση τα προφίλ πολιτικοποίησης α) ανέδειξαν με μεγαλύτερη σαφήνεια την προβλεπτική ισχύ των ΚΨ μοντέλων της συλλογικής δράσης (ανισότητα, αδικία, ταύτιση με ακτιβιστές, ανελιξιακή πλάνη, ευαλωτότητα), β) χωρίς ωστόσο να επιβεβαιωθούν διαφορές στη συμμετοχή σε δράσεις ανάμεσα στις πιο πολιτικοποιημένες ομάδες.