Κοινωνικές Και δημογραφικές μεταβολές: υγειονομικές δομές, νοσηρότητα και θνησιμότητα στην Αργολίδα τον 19ο αιώνα: η περίπτωση του Δημοτικού Νοσοκομείου Ναυπλίου, 1837-1861

Abstract

The present work dealt with the Nosological situation of the city of Nafplio and, in a more ample way, of the province of Nafplio, based on the processing of lists of incoming-outgoing patients in the Municipal Hospital of Nafplio, setting it in the geographical, demographic and health context of the period from 1834 to 1861. Additionally, the demographic characteristics of the most important diseases of the period were investigated and recorded, on the basis of which the Nosological Table of the region was established for the studied period.In order to achieve the main goal of the dissertation, the geophysical profile of the area as well as the climatic living conditions of the population for that period were assessed; the residential structure of the area and the evolution of both the urbanization and the population concentration in urban and semi-urban centers were studied; the demographic evolution of the population was examined and the main demographic indicators were estimated, as far as the nature of the sources permitted; the stage of the demographic transition of the population of Argolida and especially of Nafplio was described, in combination with the professional activity of local residents. The aforementioned analysis was the basic framework to which the quantitative and qualitative analysis of the primary data from the list of incoming patients of the Municipal Hospital of Nafplio was integrated in order to describe the morbidity pattern of that period for Nafplio, to highlight the basic diseases, to assess their demographic profile and finally to establish the Nosological Table of the period.The pattern of morbidity, as it emerged from the study, is part of an early stage of urbanization of the city of Nafplio, that was characterized by high rates of concentration-density of the population in highly unhealthy living conditions with substandard urban services as even the Hospital itself was in an embryonic phase and only offered basic services. In particular, it is confirmed that, like in the same period of early development of hospitals throughout Europe, the percentage of patients who visit the hospital was very low in relation to the general population and it mainly consisted of men whose principal disease was fever and gastrointestinal problems. The percentage of women was even lower with main reasons of admission being venereal disease and mental disorder.

Η παρούσα εργασία πραγματεύτηκε τη Νοσολογική κατάσταση του Ναυπλίου και κατ’ επέκταση της επαρχίας Ναυπλίας, όπως προκύπτει από την επεξεργασία των καταλόγων εισερχομένων-εξερχομένων ασθενών στο Δημοτικό Νοσοκομείο Ναυπλίου, εντάσσοντάς την στο γεωγραφικό, δημογραφικό και υγειονομικό πλαίσιο της χρονικής περιόδου από το 1834 έως το 1861. Σε συνέχεια των παραπάνω διερευνήθηκαν και αποτυπώθηκαν τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των σημαντικότερων ασθενειών της περιόδου βάσει των οποίων συστάθηκε ο Νοσολογικός Πίνακας της περιοχής για την μελετούμενη περίοδο.Για την επίτευξη του βασικού στόχου της διατριβής αρχικά αποτυπώθηκε το γεωφυσικό προφίλ της περιοχής καθώς και οι κλιματολογικές συνθήκες διαβίωσης του πληθυσμού εκείνης της περιόδου. Στη συνέχεια μελετήθηκε η οικιστική δομή της περιοχής και η εξέλιξη της αστικοποίησης και της συγκέντρωσης του πληθυσμού σε αστικά και ημιαστικά κέντρα. Μελετήθηκε η δημογραφική εξέλιξη του πληθυσμού και παρουσιάστηκαν οι βασικοί δημογραφικοί δείκτες, στο βαθμό που ήταν δυνατό από τη φύση των πηγών που επεξεργαστήκαμε, και αποτυπώθηκε το στάδιο της δημογραφικής μετάβασης του πληθυσμού της Αργολίδας και ειδικότερα του Ναυπλίου, με την μελέτη και της επαγγελματικής δραστηριότητας των κατοίκων της περιοχής. Η παραπάνω ανάλυση αποτέλεσε το βασικό πλαίσιο, στο οποίο εντάχθηκε η ποσοτική και ποιοτική ανάλυση των πρωτογενών στοιχείων από των κατάλογο εισερχομένων ασθενών του Δημοτικού Νοσοκομείου Ναυπλίου προκειμένου να περιγραφεί το πρότυπο νοσηρότητας της περιόδου εκείνης για το Ναύπλιο, να αναδειχθούν οι βασικές ασθένειες, να αποτυπωθεί το δημογραφικό τους προφίλ και εν τέλει να συσταθεί ο Νοσολογικός Πίνακας της περιόδου.Το πρότυπο νοσηρότητας, έτσι όπως προέκυψε από τη μελέτη, εντάσσεται σε ένα πρώιμο στάδιο αστικοποίησης της πόλης του Ναυπλίου στο οποίο παρουσιάζονται υψηλά ποσοστά συγκέντρωσης-πυκνότητας του πληθυσμού σε ιδιαίτερα ανθυγιεινές συνθήκες διαβίωσης με υποτυπώδεις εξυπηρετήσεις αστικού χαρακτήρα καθώς ακόμα και το ίδιο το Νοσοκομείο βρίσκεται σε εμβρυακή φάση και στοιχειώδεις παροχές. Συγκεκριμένα, επιβεβαιώνεται το γεγονός ότι στην ίδια περίοδο της πρώιμης ανάπτυξης των νοσοκομείων σε όλη την Ευρώπη το ποσοστό των ασθενών που επισκέπτονται το νοσοκομείο είναι ιδιαίτερα χαμηλό σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό και αφορά κυρίως άνδρες των οποίων η βασική ασθένεια είναι οι πυρετοί και τα γαστρεντερολογικά προβλήματα. Η προσέλευση των γυναικών είναι ακόμη χαμηλότερη ενώ οι βασικές αιτίες εισαγωγής είναι τα αφροδισιακά πάθη και οι ψυχικές διαταραχές.