Η επίδραση της άσκησης στη λειτουργικότητα του άνω άκρου, στην εκτέλεση των δραστηριοτήτων καθημερινής ζωής (ΔΚΖ) και στην ποιότητα ζωής των ασθενών με συστηματικό ερυθηματώδη λύκο (ΣΕΛ)

Abstract

Objective. The doctoral dissertation consists of 3 parts - published works. In the first study, hand function and ADL performance of patients with Systemic Lupus Erythematosus (SLE) were evaluated in comparison with healthy controls, as well as possible correlations with demographic and disease-related characteristics. The second study investigates the effect of upper limb exercise on hand function, activities of daily living (ADL) performance and quality of life of patients with SLE. In the third study, the relationship between SLICC-FI questionnaire and objective physical function measures, ADL performance, and quality of life in SLE, was examined.Methods. In the first study, hand function (grip strength, pinch strength, dexterity) and ADL performance were evaluated in 240 patients with SLE and 122 age- and gender-matched healthy controls. Regression analysis was performed to assess the determinants of hand dysfunction. In the second study a pilot randomized, 24-week follow-up, unmasked controlled trial was performed. Inclusion criteria were upper limb arthralgias, a Disabilities of Arm, Shoulder and Hand (DASH) questionnaire score>10, and a stable treatment over the past 3 months. Patients were randomly allocated in the routine care (control) or exercise group that received an individually tailored 30 min daily upper-limb exercise program by a hand therapist for 12 weeks. Both groups were evaluated at 0, 6, 12 and 24 weeks, on the performance of daily activities with DASH and HAQ questionnaires, the grip and pinch strength with Jamar dynamometer and pinch gauge tool respectively, the dexterity with Purdue pegboard test, the quality of life with LUPUSQoL questionnaire, and the pain level by VAS score.In the third study, the frailty index was assessed in 240 patients with SLE using the SLICC-FI questionnaire, which tests the degree of frailty of patients with SLE, based on the presence of 48 health problems (14 for active inflammation, 14 for organ damage, 6 for comorbidities and 14 related to functional impairment, mobility, health attitude and mental health. Regression analysis was performed to examine associations between SLICC-FI and DASH, HAQ, grip strength, purdue και LUPUSQoL.Results. In the first study, the cross-sectional study included 240 SLE patients (90% female, mean (SD) age: 47.63 (13.01), median (IQR) disease duration: 9 (4-16). All hand function and ADL performance variables were significantly impaired in the entire SLE cohort and the subgroup of patients achieving lupus low disease activity state (LLDAS) (n=157) compared to healthy subjects (p<0.05). Joint pain, often underestimated in SLE, was the major determinant of hand function and ADL performance in multiple regression models. In addition, age was correlated with grip strength and purdue scores, gender with grip strength, arthritis with DASH and HAQ and immunosuppressives use with DASH, HAQ and grip strength. Similarly, in patients in LLDAS, painful joints correlated with DASH and HAQ, age with grip strength and purdue (p<0.001), gender with grip strength and immunosuppressives with HAQ and grip strength.In the second study, data from 32 patients allocated to the exercise group and 30 to the control group were analyzed. There was a significant difference between the two groups in percentage changes of DASH, HAQ, grip strength, pinch strength, LupusQoL-physical health and fatigue domains, and VAS scores from baseline to 6, 12 and 24 weeks, and from baseline to 12 weeks for dexterity test (p<0.001). No interaction was observed between exercise and disease activity or medication use at baseline and during the observation period.In the third study, mean (SD) SLICC-FI was 0.09 (0.06). Forty-three (17.9%) patients were classified as robust, 105 (43.8%) as relatively less fit, 77 (32.1%) as least fit, and 15 (6.2%) as frail. In univariate analysis, SLICC-FI was significantly associated with DASH and HAQ with an inverse association with grip strength, pinch strength, and all purdue scores (all p<0.001). A negative correlation was found between SLICC-FI score and all LupusQoL domain scores (all p<0.001). All associations remained statistically significant in multivariate regression analysis, after adjustment for age, disease duration, SLEDAI-2K, SLICC, immunosuppressives use, corticosteroids and Charlson score.Conclusion. Hand function and daily activities performance are significantly impaired in SLE, even in patients who achieved LLDAS, suggesting the need for their evaluation and management in clinical practice. Upper-limb exercise significantly improves hand function, pain, daily activity performance and quality of life in SLE. SLICC-FI is independently associated with poor physical function and ADL performance and impaired quality of life and may help to identify patients in need for additional interventions beyond routine care.

Σκοπός. Η διδακτορική διατριβή αποτελείται από 3 μέρη – δημοσιευμένες εργασίες. Στην 1η εργασία αξιολογήθηκαν η λειτουργικότητα και η εκτέλεση των ΔΚΖ των ασθενών με ΣΕΛ σε σύγκριση με υγιείς μάρτυρες, καθώς και πιθανές συσχετίσεις με δημογραφικά και σχετιζόμενα με τη νόσο χαρακτηριστικά. Η 2η εργασία ερευνά την επίδραση της άσκησης άνω άκρων στη λειτουργικότητα, στην εκτέλεση των Δραστηριοτήτων Καθημερινής Ζωής (ΔΚΖ) και στην ποιότητα ζωής των ασθενών με Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο (ΣΕΛ). Στην 3η εργασία εξετάστηκε η σχέση μεταξύ του ερωτηματολογίου SLICC - Frailty Index (SLICC-FI) και των μετρήσεων λειτουργικότητας, εκτέλεσης ΔΚΖ και ποιότητας ζωής των ασθενών με ΣΕΛ. Μέθοδοι. Στην 1η εργασία, η λειτουργικότητα (δύναμη λαβής, συλληπτική δύναμη, επιδεξιότητα) και η εκτέλεση ΔΚΖ αξιολογήθηκαν σε 240 ασθενείς με ΣΕΛ και 122 υγιείς μάρτυρες εξομοιωμένους ως προς την ηλικία και το φύλο. Πραγματοποιήθηκε ανάλυση παλινδρόμησης για την αξιολόγηση των καθοριστικών παραγόντων που οδηγούν στην δυσλειτουργία των άνω άκρων. Στη 2η εργασία πραγματοποιήθηκε μία πιλοτική τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη ανοιχτή μελέτη, διάρκειας 24 εβδομάδων. Τα κριτήρια εισαγωγής περιλάμβαναν αρθραλγίες άνω άκρων, Disabilities of Arm, Shoulder and Hand (DASH) score>10 και σταθερή φαρμακευτική αγωγή για 3 μήνες. Οι ασθενείς χωρίστηκαν τυχαία στην ομάδα άσκησης ή στην ομάδα ελέγχου. Η ομάδα άσκησης εκτέλεσε ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα ασκήσεων, διάρκειας 30’ καθημερινά για 12 εβδομάδες. Και οι δύο ομάδες αξιολογήθηκαν στις 0, 6, 12 και 24 εβδομάδες ως προς την εκτέλεση των ΔΚΖ με τα ερωτηματολόγια DASH και HAQ, την δύναμη λαβής και τη συλληπτική δύναμη με τα εργαλεία Jamar dynamometer και pinch gauge αντίστοιχα, την επιδεξιότητα με το εργαλείο Purdue pegboard test, την ποιότητα ζωής με το ερωτηματολόγιο LUPUSQoL και τον πόνο με την κλίμακα VAS. Στην 3η εργασία εκτιμήθηκε ο δείκτης ευπάθειας (frailty index) σε 240 ασθενείς με ΣΕΛ με το ερωτηματολόγιο SLICC-FI, το οποίο ελέγχει το βαθμό ευπάθειας των ασθενών με ΣΕΛ με βάση την παρουσία 48 προβλημάτων υγείας (14 για ενεργό φλεγμονή, 14 για οργανική βλάβη, 6 για συννοσηρότητες και 14 για μειωμένη λειτουργικότητα, κινητικότητα, στάση υγείας και ψυχική υγεία). Ακολούθησε ανάλυση παλινδρόμησης για την αξιολόγηση της συσχέτισης μεταξύ του SLICC-FI με DASH, HAQ, grip strength, purdue και LUPUSQoL.Αποτελέσματα. Στην 1η εργασία η συγχρονική μελέτη περιλάμβανε 240 ασθενείς με ΣΕΛ (90% γυναίκες, μέση (ΤΑ) ηλικία: 47,63 (13,01), διάμεση διάρκεια νόσου (IQR): 9 (4-16). Όλες οι μεταβλητές της λειτουργικότητας των χεριών και της εκτέλεσης ΔΚΖ ήταν σημαντικά μειωμένες σε ολόκληρη την κοόρτη του SLE ακόμη και στην υποομάδα ασθενών με χαμηλή ενεργότητα νόσου (LLDAS) (n=157), σε σύγκριση με υγιή άτομα (p<0,05).Ο πόνος στις αρθρώσεις, που συχνά υποτιμάται στον ΣΕΛ, ήταν ο κύριος καθοριστικός παράγοντας της λειτουργικότητας και εκτέλεσης ΔΚΖ σε μοντέλα πολλαπλής παλινδρόμησης. Επιπλέον, η ηλικία συσχετίστηκε με τη δύναμη λαβής και τα purdue scoreς, το φύλο με τη δύναμη λαβής, η αρθρίτιδα με DASH και HAQ και η χρήση ανοσοκατασταλτικών με DASH, HAQ και δύναμη λαβής. Ομοίως, στους ασθενείς σε LLDAS, οι επώδυνες αρθρώσεις συσχετίστηκαν με DASH και HAQ, ηλικία με δύναμη λαβής και purdue score (p<0,001), το φύλο με δύναμη λαβής και τα ανοσοκατασταλτικά με HAQ και δύναμη λαβής. Στη 2η εργασία αναλύθηκαν δεδομένα από 32 ασθενείς που κατανεμήθηκαν στην ομάδα άσκησης και από 30 ασθενείς στην ομάδα ελέγχου. Παρατηρήθηκε σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων σε ποσοστιαίες αλλαγές του DASH, του HAQ, της δύναμης λαβής, της συλληπτικής δύναμης, των τομέων του LupusQoL σωματική υγεία και κόπωση και του VAS score από την έναρξη στις 6, 12 και 24 εβδομάδες και από την έναρξη στις 12 εβδομάδες για το τεστ επιδεξιότητας (p<0,001). Δεν παρατηρήθηκε αλληλεπίδραση μεταξύ της άσκησης και της δραστηριότητας της νόσου ή της χρήσης φαρμάκων κατά την έναρξη και κατά την περίοδο παρατήρησης.Στην 3η εργασία η μέση τιμή (ΤΑ) του SLICC-FI ήταν 0,09 (0,06). Σαράντα τρεις (17,9%) ασθενείς ταξινομήθηκαν ως εύρωστοι, 105 (43,8%) ως σχετικά λιγότερο υγιείς, 77 (32,1%) ως λιγότερο υγιείς και 15 (6,2%) ως ευπαθείς. Σε μονοπαραγοντική ανάλυση, το SLICC-FI συσχετίστηκε σημαντικά με το DASH και το HAQ με μια αντίστροφη συσχέτιση με τη δύναμη λαβής, τη συλληπτική δύναμη και όλα τα purdue scoreς (όλα p<0,001). Βρέθηκε αρνητική συσχέτιση μεταξύ του SLICC-FI και όλων των τομέων του LupusQoL (όλα p<0,001). Όλες οι συσχετίσεις παρέμειναν στατιστικά σημαντικές στην πολυπαραγοντική ανάλυση παλινδρόμησης, μετά από στάθμιση για την ηλικία, τη διάρκεια της νόσου, το SLEDAI-2K, το SLICC, την ανοσοκατασταλτική αγωγή, τα κορτικοστεροειδή και το Charlson score.Συμπεράσματα. Η λειτουργικότητα και η εκτέλεση των ΔΚΖ είναι σημαντικά μειωμένες στον ΣΕΛ, ακόμη και σε ασθενείς με χαμηλή ενεργότητα νόσου (LLDAS), υποδηλώνοντας την ανάγκη αξιολόγησης και αντιμετώπισής τους στην κλινική πρακτική. Η άσκηση των άνω άκρων βελτιώνει σημαντικά τη λειτουργία των χεριών, τον πόνο, την απόδοση της καθημερινής δραστηριότητας και την ποιότητα ζωής στον ΣΕΛ. Το SLICC-FI συσχετίζεται ανεξάρτητα με την μειωμένη λειτουργικότητα, την εκτέλεση των ΔΚΖ και την μειωμένη ποιότητα ζωής και μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό ασθενών που χρειάζονται πρόσθετες παρεμβάσεις πέρα από τη συνήθη φροντίδα.