Πολιτιστική συμμετοχή και ποιότητα ζωής: μία παρέμβαση τέχνης κοινοτικής βάσης και ψυχοπαιδαγωγικής για την κοινωνική αλλαγή

Abstract

The aim of this dissertation was to form a clear picture of the connection between the activities of Cultural Participation and the Quality of Life and specifically the sense of Well-being, to the students of a Greek university. To investigate this connection, a Community-based Art intervention with psycho-pedagogical design and application, was carried out in a community of 32 students of the University of Western Macedonia. The intervention offered over a period of two months in seven meetings and its investigation was done, through the collection of quantitative and qualitative data, both by the "target group" and by the utilization of a "control group" of 30 people with similar characteristics. For the gathering of quantitative data, two research instruments were used: a Cultural Participation questionnaire, tailored to the research needs and the Mental Health Continuum-Sort Form (MHC-SF) questionnaire. Interviews were conducted with the participants of both groups (n = 62), for the gathering of qualitative data, as well as, evaluation provided by the students for the intervention. Research instruments were used at baseline and just after the intervention. Moreover, the quantitative instruments used at follow-up a year after the intervention. The quantitative results show a lack of connection between students' Cultural Participation activities and their Quality of Life. However, qualitative research shows that students perceive Cultural Participation to affect their sense of Well-being and self-determination. On the other hand, the participants in the intervention show a small to moderate improvement in the sense of overall Well-being and in each of its dimensions, in relation to the students of the "control group", where there is a decrease in the same feeling. Respectively are the results for mental health. The research shows that, although students realized that their Cultural Involvement has a beneficial effect on their Quality of Life, the number of activities they practiced was not enough to favor them. The implementation, however, of the structured activities of Community-based Art on psycho-pedagogical planning, was presented as capable of delivering benefits to the Well-being and mental health of the student community. Further study and implementation of similar actions is recommended to pursue positive social change.

Στην παρούσα διατριβή τέθηκε ως στόχος, η διαμόρφωση σαφούς εικόνας για τη σύνδεση των δραστηριοτήτων Πολιτιστικής Συμμετοχής με την Ποιότητα Ζωής και συγκεκριμένα την αίσθηση Ευζωίας, στους φοιτητές ελληνικού πανεπιστημίου. Για τη διερεύνηση αυτής της σύνδεσης πραγματοποιήθηκε παρέμβαση Τέχνης Κοινοτικής-βάσης με ψυχοπαιδαγωγικό σχεδιασμό και εφαρμογή, σε κοινότητα 32 φοιτητών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας. Η διάρκεια της παρέμβασης ήταν επτά συναντήσεις σε διάστημα δύο μηνών και η διερεύνηση της έγινε μέσα από τη συλλογή ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων, τόσο από την «ομάδα στόχο» όσο και από την αξιοποίηση «ομάδας ελέγχου» 30 ατόμων, αντίστοιχων χαρακτηριστικών. Για τη συλλογή των ποσοτικών δεδομένων χρησιμοποιήθηκαν δύο ερευνητικά εργαλεία: ένα ερωτηματολόγιο για την Πολιτιστική Συμμετοχή, προσαρμοσμένο στις ανάγκες της έρευνας και το ερωτηματολόγιο Mental Health Continuum-Sort Form (MHC-SF). Η συλλογή των ποιοτικών δεδομένων, έγινε κυρίως μέσα από τη χορήγηση συνεντεύξεων στους συμμετέχοντες και των δύο ομάδων (n=62), αλλά και μέσα από αξιολόγηση που παρείχαν οι φοιτητές της παρέμβασης. Οι χορηγήσεις των ερευνητικών εργαλείων, πραγματοποιήθηκαν πριν και αμέσως μετά την παρέμβαση, ενώ πραγματοποιήθηκε ένα χρόνο μετά, follow-up χορήγηση στα εργαλεία της ποσοτικής διερεύνησης. Στα αποτελέσματα, τα ποσοτικά ευρήματα εμφανίζουν απουσία σύνδεσης των δραστηριοτήτων Πολιτιστικής Συμμετοχής των φοιτητών με την Ποιότητα Ζωής τους. Ωστόσο, η ποιοτική διερεύνηση δείχνει ότι οι φοιτητές αντιλαμβάνονται την Πολιτιστική Συμμετοχή να επιδρά στην αίσθηση Ευζωίας τους και στον Αυτοπροσδιορισμό τους. Από την άλλη, οι συμμετέχοντες μετά την παρέμβαση, εμφανίζουν μικρή έως μέτρια βελτίωση στην αίσθηση της συνολικής Ευζωίας και σε κάθε μία από τις διαστάσεις της, σε σχέση με τους φοιτητές της «ομάδας ελέγχου», όπου εμφανίζεται μείωση στην ίδια αίσθηση. Αντίστοιχα είναι τα αποτελέσματα για την ψυχική υγεία. Η διερεύνηση που πραγματοποιήθηκε, υποδεικνύει ότι αν και οι φοιτητές αντιλαμβάνονταν ότι η Πολιτιστική Συμμετοχή επιδρά ευεργετικά στην Ποιότητα Ζωής τους, το πλήθος των δραστηριοτήτων που εξασκούσαν δεν ήταν από μόνο του αρκετό για να τους ευνοήσει. Η εφαρμογή, ωστόσο, των δομημένων δραστηριοτήτων Τέχνης Κοινοτικής–βάσης ψυχοπαιδαγωγικού σχεδιασμού, παρουσιάστηκε ικανή να αποδώσει οφέλη στην Ευζωία και την ψυχική υγεία της κοινότητας των φοιτητών. Η περαιτέρω μελέτη και εφαρμογή παρόμοιων δράσεων, συνίσταται για την επιδίωξη της θετικής κοινωνικής αλλαγής.