Γνώσεις, στάσεις και συμπεριφορές του ελληνικού πληθυσμού και των επαγγελματιών υγείας απέναντι στον εμβολιασμό ενηλίκων: μελέτη μικτών μεθόδων

Abstract

Introduction: Vaccines save over 6 million lives annually by preventing deaths from many communicable diseases. However, adult vaccination coverage remains low. Individuals' knowledge, attitudes and beliefs about the necessity, effectiveness and safety of vaccination, consist a strong predictor of their vaccination behavior. The recommendation of vaccination provided by health professionals (HP) mobilize people in favor of it, increasing their chances of being immunized.Aim: To investigate the relationship between knowledge, attitudes, beliefs and behaviors of the general population and HPs towards immunization (for influenza, tetanus, diphtheria, pneumococcal pneumonia and herpes zoster) and to understand how they affect adults’ decision about immunization and the compliance of HPs towards national vaccination recommendations (NVRs). Materials and Methods: Mixed methods with explanatory sequential design was selected, where quantitative data were collected through the distribution of questionnaires to the general population and to the HPs involved in adult vaccination. Subsequently, the resulting quantitative data informed the design of the qualitative phase (semi-structured in-depth interviews). Descriptive and regression analysis was performed for quantitative and thematic analysis for qualitative data.Results: Data of 1500 individuals from the general population and 748 from HPs were included in the quantitative analysis. Those who had been vaccinated for one or more of the infectious diseases examined, had a positive attitude towards vaccination, were informed by an HP, knew the vaccines they should have and scored a lower misconception score (p <0,001). The positive attitude of HPs towards adult immunization was associated with fewer perceived barriers, more promotion measures and higher compliance with NVRs (p <0,001). The subsequent qualitative analysis revealed four central pillars, which shape the current situation and relate to 1) characteristics of HPs, 2) population, 3) clinical practice and 4) the external environment.Conclusion: Adults should understand that the risk of infection and complications is high, that communicable diseases pose a significant health threat, and that vaccination is the best means of prevention. Increasing the compliance of HPs with NVRs is expected to increase the immunization acceptance of the population and consequently, to increase the vaccination coverage of adults in Greece.

Εισαγωγή: Τα εμβόλια σώζουν πάνω από 6 εκατομμύρια ζωές ετησίως αποτρέποντας θανάτους από πολλά μεταδιδόμενα νοσήματα. Ωστόσο, η εμβολιαστική κάλυψη των ενηλίκων παραμένει χαμηλή. Οι γνώσεις, οι στάσεις και οι πεποιθήσεις των ατόμων γύρω από την αναγκαιότητα, την αποτελεσματικότητά και την ασφάλεια του εμβολιασμού, αποτελούν ισχυρό προγνωστικό δείκτη της εμβολιαστικής τους συμπεριφοράς. Η σύσταση εμβολιασμού από τους επαγγελματίες υγείας (ΕΥ) κινητοποιεί τα άτομα υπέρ αυτού, αυξάνοντας την πιθανότητα ανοσοποίησής τους. Σκοπός: Ο προσδιορισμός και η διερεύνηση της σχέσης μεταξύ των γνώσεων, των στάσεων των πεποιθήσεων και της συμπεριφοράς του γενικού πληθυσμού και των ΕΥ απέναντι στον εμβολιασμό (για γρίπη, τέτανο- διφθερίτιδα, πνευμονιοκοκκική πνευμονία και έρπητα ζωστήρα) και η κατανόηση του πώς αυτές επιδρούν στην ανοσοποίηση των ενηλίκων και στη συμμόρφωση των ΕΥ με τις εθνικές συστάσεις εμβολιασμού (ΕΣΕ). Υλικό και Μέθοδος: Η ερευνητική μεθοδολογία μικτών μεθόδων, επεξηγηματικής διαδοχικής σχεδίασης επιλέχθηκε, όπου ποσοτικά δεδομένα συλλέχθηκαν μέσω διανομής ερωτηματολογίων στον γενικό πληθυσμό και στους ΕΥ που ασχολούνται με τον εμβολιασμό των ενηλίκων. Ακολούθως, τα δεδομένα που προέκυψαν, ενημέρωσαν τον σχεδιασμό του ποιοτικού σκέλους (ημιδομημένες προσωπικές συνεντεύξεις εις βάθος). Περιγραφική ανάλυση και ανάλυση παλινδρόμησης πραγματοποιήθηκε για τα ποσοτικά και θεματική ανάλυση για τα ποιοτικά δεδομένα. Αποτελέσματα: Δεδομένα 1500 ατόμων από τον γενικό πληθυσμό και 748 από ΕΥ συμπεριλήφθησαν στην ποσοτική ανάλυση. Όσοι είχαν εμβολιαστεί για ένα ή περισσότερα εκ των εξεταζόμενων νοσήματα, είχαν θετική στάση για τον εμβολιασμό, είχαν ενημερωθεί από κάποιο ΕΥ, γνώριζαν τα εμβόλια που πρέπει να κάνουν και σημείωσαν χαμηλότερο σκορ λανθασμένων πεποιθήσεων (p<0,001). Η θετική στάση των ΕΥ απέναντι στην ανοσοποίηση των ενηλίκων σχετίστηκε με λιγότερα αντιλαμβανόμενα εμπόδια, περισσότερα μέτρα προώθησης και υψηλότερη συμμόρφωση με τις ΕΣΕ (p<0,001). Η ακόλουθη ποιοτική ανάλυση αποκάλυψε τέσσερις κεντρικούς άξονες οι οποίοι αποτελούν τους βασικούς λόγους διαμόρφωσης της υφιστάμενης κατάστασης και σχετίζονται με 1) χαρακτηριστικά των ΕΥ, 2) του πληθυσμού, 3) της κλινικής πρακτικής και 4) του εξωτερικού περιβάλλοντος.Συμπεράσματα: Οι ενήλικες θα πρέπει να κατανοήσουν ότι η πιθανότητα εμφάνισης λοίμωξης και επιπλοκών είναι μεγάλη, ότι τα μεταδοτικά νοσήματα αποτελούν σημαντικές απειλές για την υγεία και ότι ο εμβολιασμός συνιστά το καλύτερο μέσο πρόληψης. Η αύξηση της συμμόρφωσης των ΕΥ με τις ΕΣΕ αναμένεται να συμβάλλει στην αύξηση της δεκτικότητας ανοσοποίησης του πληθυσμού και κατά συνέπεια στην αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης των ενηλίκων στην Ελλάδα.