Οι εικαστικές τέχνες στη θεσσαλονίκη στο β’ μισό του 20ου αιώνα (1950-2000)

Abstract

The aim of this PhD dissertation is to investigate: a) the in-depth progress of the visual arts in the city of Thessaloniki, b) the historical and social conditions in which the artistic works were created, c) the analysis of the cultural data of the city, d) the intercultural examination of the artistic creation and e) the registration of the artistic works and the artistic potential active in Thessaloniki.The up to date scientific research on Art in Thessaloniki, is distinguished by its fragmentary and epidermal character, since it is referred almost exclusively to individual artists and works that were accepted only by a particular public without anyone getting deeper to factors that played a significant role in the evolution of art and culture in the city.After the Great War, historical and social conditions were changed in Thessaloniki. Specifically we can refer to the refugee issue and the Macedonian topic, the intercultural character of the city, the historical factors, the new economic conditions, the urbanization, and the fact that Thessaloniki was considered to be the predominant city in northern Greece. These conditions combined with its primary intellectual development, also being so close to Mount Athos and its influence, as well as the cultural institutions that emerged dynamically in the city in the post-war years, strengthened a "profile" of intellectual autonomy, which promoted movements and actions having as main objective the projection of an artistic style with many peculiar characteristics and attributes.The "School of Thessaloniki", which was the subject of a critical study in the field of literature, was a symptom of this perception of Thessaloniki's role in the contemporary Greek culture and its significance to the history of the artistic modernism in modern Greece.The expected results will be based, on one hand, on a horizontal examination of the visual events in combination with the historical and social facts and on the other hand on a correlation with the views of culture (literature, theater and cinema) that vertically compose the spiritual qualities of the city.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή έχει ως αντικείμενο να διερευνήσει: α) την εις βάθος πορεία των εικαστικών πραγμάτων στη συμπρωτεύουσα, β) τις ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες δημιουργίας των καλλιτεχνικών έργων, γ) την ανάλυση των πολιτισμικών δεδομένων της πόλης, δ) τη διαπολιτισμική θεώρηση της καλλιτεχνικής δημιουργίας και ε) την καταγραφή των καλλιτεχνικών ειδών και του καλλιτεχνικού δυναμικού που δραστηριοποιείται στη Θεσσαλονίκη.Η έως τώρα έρευνα για την Τέχνη στη Θεσσαλονίκη διακρίνεται για τον αποσπασματικό και επιδερμικό χαρακτήρα της, καθώς κινήθηκε σχεδόν αποκλειστικά σε μεμονωμένους καλλιτέχνες και σε έργα που τύχαιναν αποδοχής από ένα συγκεκριμένο κοινό, χωρίς να γίνεται εμβάθυνση σε παράγοντες που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της τέχνης και του πολιτισμού.Μετά τον μεγάλο πόλεμο, οι ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες, άλλαξαν στη Θεσσαλονίκη. Το προσφυγικό ζήτημα και το μακεδονικό θέμα, ο διαπολιτισμικός της χαρακτήρας, οι ιστορικοί παράγοντες, οι νέες οικονομικές συνθήκες και η αστυφιλία, όπως και η θεωρούμενη «πρωτοκαθεδρία» της στη βόρεια Ελλάδα, σε συνδυασμό με την πρωτογενή πνευματική της ανάπτυξη, τη γειτνίαση με το Άγιο Όρος και με τους πολιτιστικούς θεσμούς που εμφανίστηκαν δυναμικά στην πόλη στα μεταπολεμικά χρόνια, ενίσχυσαν ένα «προφίλ» πνευματικής αυτονομίας, που προώθησε κινήσεις και δράσεις με κύριο στόχο την προβολή ενός καλλιτεχνικού ύφους με πολλά ιδιάζοντα χαρακτηριστικά και γνωρίσματα.Η «Σχολή Θεσσαλονίκης», η οποία αποτέλεσε αντικείμενο κριτικής μελέτης στο χώρο της λογοτεχνίας, ήταν ένα σύμπτωμα αυτής της αντίληψης για το ρόλο της Θεσσαλονίκης στον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό και τη σημασία που αυτή έχει για την ιστορία του καλλιτεχνικού μοντερνισμού στη σύγχρονη Ελλάδα.Τα αναμενόμενα αποτελέσματα θα βασίζονται αφενός σε μία οριζόντια εξέταση των εικαστικών συμβάντων σε συνδυασμό με τα ιστορικά και κοινωνικά γεγονότα και αφετέρου σε μία συσχέτιση με όψεις του πολιτισμού (από τη λογοτεχνία, το θέατρο και τον κινηματογράφο), που συνθέτουν κάθετα τις πνευματικές ιδιότητες της πόλης.