Εφαρμογή - αξιολόγηση και διαμόρφωση πολιτικής για τη δημόσια ακίνητη περιουσία

Abstract

The country's deep and long-running economic crisis, which has largely been a public debt crisis, has highlighted the need to use public property as a means to improve the economic situation and overcome existing difficulties and hardships. However, the proper and modern use of the public portfolio is problematic and occasionally is subject to ad-hoc and often reactionary decisions. This dissertation attempts to examine and depict the management framework of state property and understand its strengths and weaknesses. The subject of study is the policies and methods of management and utilization of public properties, mainly the ones adopted by the Ministry of Finance which have undergone a number of fundamental changes and interventions, incorporating options for increased privatization. The research focuses on the organization, restructuring and improvement of the efficiency of the Agencies managing these properties. It seeks to identify the problems and severe afflictions of public property and to facilitate a better understanding of public asset management as an integral part of public sector reforms. It examines the effectiveness of structural interventions, while proposing the conditions necessary for the start of sound management of state assets and the development of a stable administration system. Consequently, the study seeks to address four important issues: (1) the ascertainment of the characteristics of a modern public asset management system based on the available bibliography and international practice, (2) the comparison between Greek public management practices and the system standard described above, (3) the evaluation of policies selected by the state and administrative reforms that the sector went through and (4) the implementation of new improved tools for the organization, control, and utilization of government real estate, in order to eliminate the significant administrative, legislative, regulatory and organizational errors that exist today. The discussion also develops around the central theoretical axis of the privatization issue and examines whether and in what way the proposed exploitation methods of public property, function as an economic recovery mechanism. The research methodology was based mainly on desk research (with main sources: bibliography, articles, jurisprudence, international and domestic studies, etc.), but also, secondarily, on primary research with the participatory observation of the researcher and the free conduct of discussions with public service executives of the Greek State and private bodies directly related to the management, control and protection of public property (General Secretariat of Tax Policy and Public Property, HPPC SA, etc.), but also contacts with executives of similar bodies from EU countries. The exploration of all the issues related to the utilization of public property, especially because of its diversity (public ownership, public use, private property of the State, etc.) and the "infrastructure of a policy" of good governance in public property, in terms of modern public administration, constitute but also suggested as a subject of a broader and more thorough professional examination and as a further stage of an academic research.

Η ευρύτατη και μακροχρόνια οικονομική κρίση που βίωσε η χώρα, η οποία εν πολλοίς αποτέλεσε και κρίση δημόσιου χρέους, ανέδειξε την αναγκαιότητα αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, ως μέσο για τη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης και την υπέρβαση των υφιστάμενων αντιξοοτήτων. Εντούτοις, η ορθή και σύγχρονη εκμετάλλευση του δημόσιου χαρτοφυλακίου εμφανίζεται προβληματική, ενώ πολλές φορές υπόκειται σε ad-hoc και συχνά αντιδραστικές αποφάσεις. Η παρούσα διδακτορική διατριβή επιχειρεί να ερευνήσει, να αποτυπώσει το πλαίσιο διαχείρισης της κρατικής ιδιοκτησίας και να κατανοήσει τα δυνατά και αδύνατα σημεία του. Αντικείμενο μελέτης συνιστούν οι πολιτικές και οι μέθοδοι διοίκησης και αξιοποίησης των κρατικών ακινήτων και κατά κύριο λόγο αυτών του Υπουργείου Οικονομικών, οι οποίες δέχτηκαν πληθώρα θεμελιωδών αλλαγών και παρεμβάσεων, ενσωματώνοντας επιλογές αυξημένων αποκρατικοποιήσεων. Η έρευνα επικεντρώνεται στην οργάνωση, την αναδιάρθρωση και τη βελτίωση της αποδοτικότητας των υπηρεσιών που τα διαχειρίζονται. Προσπαθεί να διαπιστώσει τα προβλήματα που ταλανίζουν το χώρο και να διευκολύνει την καλύτερη κατανόηση της διαχείρισης των δημόσιων περιουσιακών στοιχείων ως αναπόσπαστο μέρος των μεταρρυθμίσεων του δημόσιου τομέα. Εξετάζει την αποτελεσματικότητα των διαρθρωτικών παρεμβάσεων, ενώ προτείνει τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την έναρξη της ορθής πρακτικής διαχείρισης των δημόσιων περιουσιακών στοιχείων και την ανάπτυξη ενός σταθερού συστήματος διοίκησης. Ως εκ τούτου, η μελέτη επιδιώκει να ανταποκριθεί σε τέσσερα σημαντικά ζητήματα: (1) στη διαπίστωση των χαρακτηριστικών ενός σύγχρονου δημόσιου συστήματος διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων που βασίζεται στη διαθέσιμη βιβλιογραφία και τη διεθνή πρακτική, (2) στη σύγκριση των δημόσιων πρακτικών διαχείρισης του Ελληνικού κράτους με το πρότυπο συστήματος που περιγράφεται παραπάνω, (3) στην αξιολόγηση των επιλεγόμενων δημόσιων πολιτικών και διοικητικών μεταρρυθμίσεων που επιδέχθηκε ο τομέας και (4) στην εφαρμογή νέων βελτιωμένων εργαλείων οργάνωσης, ελέγχου, και αξιοποίησης των κρατικών ακινήτων, με σκοπό την εξάλειψη των σημαντικών διοικητικών, νομοθετικών ρυθμιστικών και οργανωτικών παθογενειών που υφίστανται σήμερα. Η συζήτηση επίσης αναπτύσσεται γύρω από τον κεντρικό θεωρητικό άξονα της προβληματικής των ιδιωτικοποιήσεων και διερευνάται εάν και με ποιο τρόπο οι προτεινόμενες μέθοδοι αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας λειτουργούν ως μηχανισμός οικονομικής ανάκαμψης. Η μεθοδολογία της έρευνας βασίστηκε κυρίως σε δευτερογενή έρευνα (με κυριότερες πηγές: βιβλιογραφία, αρθρογραφία, νομολογία, διεθνείς και εγχώριες μελέτες κτλ.), αλλά, δευτερευόντως, και σε πρωτογενή έρευνα με τη συμμετοχική παρατήρηση της ερευνήτριας και τη διενέργεια ελεύθερων συνεντεύξεων ή/και συζητήσεων με στελέχη υπηρεσιών του Ελληνικού Δημοσίου και των ιδιωτικών φορέων που συνδέονται άμεσα με τη διαχείριση, τον έλεγχο και την προστασία της δημόσιας περιουσίας (Κτηματικές Υπηρεσίες , ΕΤΑΔ ΑΕ κ.λπ.), αλλά και επαφών με στελέχη παρόμοιων φορέων από χώρες της ΕΕ. Η διερεύνηση του συνόλου των θεμάτων που άπτονται της αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας, ενόψει ιδίως της πολυμορφίας της (δημόσια κτήση, κοινόχρηστα, ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου κ.λπ.) και η "υποδομή μιας πολιτικής" χρηστής διακυβέρνησης στη δημόσια περιουσία, με όρους σύγχρονου δημόσιου μάνατζμεντ αποτελούν, αλλά και προτείνονται ως αντικείμενο ευρύτερης και ενδελεχούς περαιτέρω έρευνας.