Εφαρμογή της εξισορροπημένης προσέγγισης στη διδασκαλία της γλώσσας στην Α΄τάξη του δημοτικού σχολείου: μια διδακτική εφαρμογή

Abstract

Over the years, research into the field of literacy in the international literature has led to redefining both the content of the term and also the language teaching methods in primary schools. As a result, a number of dissertations containing notable propositions were published. However, contrary to the international literature, the propositions concerning language teaching in the first grade of primary school in the greek educational system take up only a small part, since the analytic- synthetic method has dominated the field for decades due to the solidified notion that the main purpose of teaching is teaching letter-sound correspondences and decoding skills. The balanced approach is a notable proposition concerning language teaching which has been increasingly used over the years in curriculums in the USA but also in european countries. The aim of this research was to evaluate the application of the balanced approach in teaching language in the first grade of primary school so as to assess its applicability in the greek educational system. The research was conducted following suit the methodology of the action research through a series of successive courses, each one of which leads to the next, based on redefining the planning through self-reflection. This planning was based on children’s previous knowledge, interests and needs respecting their social and cultural background. All the texts were organized in thematic units using a cross-curricular approach of knowledge as well as emphasis on all levels of both oral and written language. In this context, teaching involved strategies and skills in a systematic way always based on the whole-part-whole method using authentic texts and a holistic approach in a variety of communication contexts. Finally, the organization of the classroom was based on groups to facilitate cooperation and interaction. The results of this research verify what the literature states, namely that the balanced approach can be applied in teaching the first grade of primary school. It can also have a positive contribution to mastering literacy in multiple levels at the same time, including letter-sound correspondence and decoding skills. Nevertheless, teaching is not limited in these skills. It also involves developing the children’s ability to comprehend and produce oral and written language, since our main goal is to respond to current but also future needs.

Τα τελευταία χρόνια η έρευνα στο πεδίο του γραμματισμού στη διεθνή βιβλιογραφία, οδήγησε στον επαναπροσδιορισμό τόσο του περιεχομένου του όρου, όσο και των μεθόδων διδασκαλίας της γλώσσας στο δημοτικό σχολείο, με αποτέλεσμα τη δημοσίευση εργασιών με αξιόλογες προτάσεις. Ωστόσο, σε αντίθεση με τη διεθνή βιβλιογραφία, οι προτάσεις για τη διδασκαλία της γλώσσας στην α΄ τάξη του δημοτικού σχολείου στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα, αποτελούν ένα μικρό μέρος, αφού εδώ και δεκαετίες εξακολουθεί να είναι κυρίαρχη μία συγκεκριμένη μέθοδος, η αναλυτικο-συνθετική, εξαιτίας της παγιωμένης αντίληψης ότι η διδασκαλία των γραμμάτων και της ικανότητας αποκωδικοποίησης είναι ο βασικός στόχος της διδασκαλίας. Η εξισορροπημένη προσέγγιση (Balanced), αποτελεί μια αξιόλογη πρόταση, η οποία χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια στη διδασκαλία της γλώσσας σε Αναλυτικά Προγράμματα τόσο των ΗΠΑ, όσο και των ευρωπαϊκών χωρών. Σκοπός της παρούσας έρευνας, ήταν η αξιολόγηση της εφαρμογής της εξισορροπημένης προσέγγισης, στη διδασκαλία του γλωσσικού μαθήματος στην α΄ τάξη του δημοτικού σχολείου, προκειμένου να αποτιμηθεί η δυνατότητα εφαρμογής της στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε ακολουθώντας τη μεθοδολογία της έρευνας δράσης, μέσω μιας πορείας συνεχών επάλληλων κύκλων, κατά την οποία, κάθε κύκλος οδηγεί στον επόμενο, με βάση τον επαναπροσδιορισμό του σχεδιασμού, μέσα από το πρίσμα της αυτοκριτικής και του αναστοχασμού. Ο σχεδιασμός βασίστηκε στις προηγούμενες γνώσεις, τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες των παιδιών, με σεβασμό στο κοινωνικοπολιτισμικό τους υπόβαθρο. Όλα τα κείμενα οργανώθηκαν στο πλαίσιο θεματικών ενοτήτων με διαθεματική προσέγγιση της γνώσης και έμφαση ταυτόχρονα, σε όλα τα επίπεδα της γλώσσας, τόσο του προφορικού όσο και του γραπτού λόγου. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, η διδασκαλία περιλάμβανε στρατηγικές και δεξιότητες με συστηματικό τρόπο, πάντοτε όμως βασισμένες στην αρχή όλο-μέρος-όλο, με χρήση αυθεντικών κειμένων πλήρους νοήματος, μέσα σε ποικίλα πλαίσια επικοινωνίας. Τέλος, η οργάνωση της τάξης βασίστηκε στη λειτουργία ομάδων, με στόχο τη συνεργασία και την αλληλεπίδραση. Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας, επιβεβαιώνουν τη θέση που εκφράζεται στη βιβλιογραφία, ότι η εξισορροπημένη προσέγγιση, μπορεί να εφαρμοστεί στη διδασκαλία της α΄ τάξης του δημοτικού σχολείου και να συνεισφέρει θετικά στην κατάκτηση του γραμματισμού σε πολλαπλά επίπεδα ταυτόχρονα, συμπεριλαμβανομένων των γραφοφωνημικών αντιστοιχιών και της ικανότητας αποκωδικοποίησης. Ωστόσο, η διδασκαλία δεν σταματά στις ικανότητες αυτές, αλλά περιλαμβάνει ταυτόχρονα και την ανάπτυξη ικανοτήτων κατανόησης και παραγωγής κειμένων γραπτών και προφορικών, καθώς βασική επιδίωξη αποτελεί ο στόχος της ανταπόκρισης σε ανάγκες τόσο παρόντος όσο και του μέλλοντος.