"Nine Etudes for Saxophones in 4 Books” του Christian Lauba: μουσική ανάλυση και αποτίμηση της δεξιοτεχνικής και παιδαγωγικής υπόστασης των έργων

Abstract

The Ph.D. research examines Christian Lauba’s “Nine Etudes for Saxophones”, as commissioned by J.M. Londeix and published in four volumes by A. Leduc in 1996. This examination is primarily based on their analysis by treating them individually and at the same time as part of a compositional corpus. A methodology comprising diverse analytical tools – set theory along with a mixture of quasi-reductional techniques and elements of semiotic approach – was applied for the extraction of the analytical results. Based on these analytical data, the research focuses on Lauba’s eclectic compositional features (avant-garde, indeterminacy, minimalism). It also attempts to assess the corpus’ virtuosic and pedagogical status through a performer’s perspective (i.e. J. Versavaud’s and R. Ducros’ recordings as well as the author’s empirical understanding of the etudes on the saxophone).

Η παρούσα διατριβή αφορά το corpus έργων “Nine Etudes for Saxophones” του συνθέτη Christian Lauba. Πρόκειται για μία συστηματική μουσικολογική προσέγγιση που βασίζεται πρωτίστως στην ανάλυση των εννέα έργων, ενώ τα αποτελέσματα της παραπάνω διαδικασίας προεκτείνονται στο πεδίο των σπουδών ερμηνείας αλλά και της μουσικής παιδαγωγικής αντίστοιχα. Τα ερευνητικά ερωτήματα σχετίζονται με ζητήματα ανάλυσης (στόχος Ι) και αποτίμησης (στόχος ΙΙ) παραμέτρων του σχετικού υλικού. Αρχικά, ερευνώνται μέσω ανάλυσης τα στιλιστικά στοιχεία των συνθέσεων (στόχος Ια) καθώς και ο εκλεκτικιστικός χαρακτήρας της μουσικής του Lauba (στόχος Ιβ). Στην συνέχεια, κρίνεται σκόπιμο να εξεταστούν μέσω κριτηρίων ερμηνευτικής αποτίμησης, η δεξιοτεχνική (στόχος ΙΙα) και παιδαγωγική (στόχος ΙΙβ) υπόσταση των εννέα concert-studies. Σε μεθοδολογικό επίπεδο, η διαδικασία της ανάλυσης των σπουδών λαμβάνει χώρα μέσα από ένα τριπλό μοντέλο (θεωρία συνόλων, αναγωγικά διαγράμματα, σημειωτική προσέγγιση), ενώ κομβική σημασία για τη μακροδομική τμηματοποίηση των έργων σε επίπεδο υφής αποτελεί η χρήση του όρου sonority, που αποδίδεται με τον περιφραστικό όρο συνολική ηχητική υφή. Αντίστοιχα, η διαδικασία της ερμηνευτικής αποτίμησης βασίζεται, πέραν των αναλυτικών πορισμάτων, στις βιωματικές παρατηρήσεις των Versavaud/Ducros (βασικοί ερμηνευτές της μουσικής του Lauba για σαξόφωνο) καθώς και σε αυτές του συντάκτη. Στη συζήτηση γύρω από τα βασικά συμπεράσματα της ανάλυσης των έργων (Ια/β) παρουσιάζονται συγκεντρωτικά πορίσματα σε ένα εύρος δεκατεσσάρων διακριτών θεματικών που σχετίζονται μεταξύ άλλων με ζητήματα μελωδικού υλικού (χρήση πεντατονικών, συνηχήσεων, μικροδιαστηματικών σχέσεων, κ.α.), διευρυμένων τεχνικών σαξοφώνου (κυκλική αναπνοή, multiphonics, slap, κ.α.), μοντέλων σημειογραφίας (παραδοσιακή, αναλογική, λεκτική), εξέλιξης της συνολικής ηχητικής υφής, κ.α. Ακόμα, σε ό,τι θα αφορούσε το εκλεκτικιστικό στυλ του Lauba, διαφαίνεται η σχέση της avant-garde αισθητικής με τις χρησιμοποιούμενες διευρυμένες τεχνικές παραγωγής ήχου για το σαξόφωνο, συσχετίζονται στοιχεία αλεατορισμού με την χρήση της αναλογικής σημειογραφίας και τέλος καθορίζονται τα στοιχεία μηχανιστικής επανάληψης και δομικών διαδικασιών (process) των εννέα σπουδών στο πλαίσιο του μινιμαλισμού. Αντίστοιχα, στη συζήτηση σχετικά με ζητήματα αποτίμησης (ΙΙα/β), παρουσιάζονται συμπερασματικά τα κριτήρια ερμηνευτικής αποτίμησης της δεξιοτεχνικής (μελωδικό υλικό και επίτευξη χρωματικότητας, εμφάνιση και χρήση των διευρυμένων τεχνικών παραγωγής ήχου, ρυθμικά σχήματα και συνολική ηχητική υφή, κ.α.) και παιδαγωγικής υπόστασης (κλιμακωτή δυσκολία, ιδιωματική γραφή, χρήση εσωτερικών ρυθμο-μελωδικών αναφορών, στοιχεία αυτό-εκπαίδευσης και παράμετροι εξέλιξης) των εννέα σπουδών. Τα πεδία εφαρμογής των παραπάνω συμπερασμάτων σχετίζονται με τομείς όπως η ανάλυση και η σύνθεση μουσικής, η ερμηνεία των σπουδών στο σαξόφωνο καθώς και η εκπαιδευτική διαδικασία που συνεπάγεται η διδασκαλία των συνθέσεων. Ολοκληρώνοντας, τα προσδοκώμενα οφέλη θα αφορούσαν τη δυνατότητα πληρέστερης κατανόησης των επιμέρους παραμέτρων που συναποτελούν τα εννέα αυτά έργα αλλά και το ιδιότυπο ύφος σύνθεσης του Lauba για το σαξόφωνο.