Φύσις και τέλος στην προσωκρατική διανόηση

Abstract

The meaning of physis (nature) in the selected fragments of the Presocratic philosophers as well as the meaning of telos (end) is not directly apparent. This means that the meaning of telos, where it is not clearly stated, it is implied or ascends through a process. On the contrary, where telos is clearly stated, as in the fragments of Anaxagoras or Diogenes of Apollonia, it is indicated and interpreted. We find that the concept of telos has more than one meaning in the Presocratic fragments: it is mingled with the concept of purpose, causality, but also the concept of death or decay. In essence, physis and telos seem to be not merely cosmological concepts, but as they are inextricably linked, they highlight the diversity of the natural world.

Η έννοια της φύσεως μέσα στα επιλεγμένα αποσπάσματα των Προσωκρατικών φιλοσόφων όσο και η έννοια του τέλους δεν γίνονται άμεσα φανερές. Αυτό σημαίνει πως η έννοια του τέλους, όπου δεν δηλώνεται σαφώς, υπονοείται ή προκύπτει μέσα από μια διαδικασία. Αντιθέτως όπου δηλώνεται φανερά, όπως στον Αναξαγόρα ή στον Διογένη τον Απολλωνιάτη πάλι επισημαίνεται και ερμηνεύεται. Διαπιστώνουμε ότι η έννοια του τέλους έχει πάνω από μία σημασίες στα αποσπάσματα των Προσωκρατικών: είναι συνυφασμένη με την έννοια του σκοπού, την έννοια της αιτιότητας, αλλά και την έννοια του θανάτου ή της φθοράς. Εν τέλει φύση και σκοπός φαίνεται πως δεν είναι απλώς κοσμολογικές έννοιες, αλλά ως άρρηκτα αλληλένδετες, αναδεικνύουν την ποικιλομορφία του φυσικού κόσμου.