Η αγγλική και γαλλική γλώσσα στα αναλυτικά προγράμματα σπουδών δημόσιας πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της Ελλάδας την περίοδο 1836-2016: μια ιστορική και παιδαγωγική προσέγγιση

Abstract

The primary purpose of this research is to locate and investigate the pedagogical characteristics of the Curricula (Programmes of studies) for the teaching of English and French in the context of Greek, public primary and secondary education. The research also aims to compare these two Curricula groups based on their pedagogical orientation. Moreover, it is examined whether these Curricula groups bear elements of the pedagogy of Herbart, which had influenced Greek education in the 19th and early decades (or even the middle) of the 20th century. The methodology applied in this research is content analysis, given the archival material employed. In this context, we coded the pedagogical theory known from relevant, university textbooks, as well as the documents mentioned in the prefaces of the Curricula. Moreover, we compiled a table which briefly renders the content of the French literary texts that are suggested for the teaching of French in the relevant Curricula. The characteristics that result from the content analysis are further divided into linguistic-pedagogical features and purely pedagogical features. The research shows that the intention of the State has been the cultivation and education of the students, their socio-political, individual, moral, cognitive, emotional, professional and inter-cultural development. It is also shown that many of these pedagogical features date back to ancient Greek education and are similarly found in pedagogical theories and systems of later centuries. Furthermore, certain pedagogical features of the examined Curricula are detected in recent theories of Intelligence , in the teaching applications of basic Learning Theories, as well as in specific Approaches / Methods of foreign language teaching. Regarding the differences between the two groups of Curricula (with the exception of the New Integrated Foreign Languages Curriculum), it could be argued that the pedagogical characteristics of the French Curricula often have a strong intercultural character that does not insist on the culture of the target language only. Most importantly, the Curricula in question, despite being older in relation to the English Curricula, introduce early advanced goals and practices of the teaching-learning process. It is also shown that the English Curricula have laid emphasis on issues of a more technical nature, as well as on students' interlinguistic consciousness. The English for Young Learners (EYL) Programme (2016) bears also important pedagogical features, namely those which are related to multiple and emotional intelligence. Finally, the pedagogy of Herbart is detected, to a limited extent, in specific areas of the Curricula.

Πρωταρχικός σκοπός της παρούσας έρευνας είναι η αποτύπωση και η διερεύνηση των παιδαγωγικών χαρακτηριστικών που φέρουν τα Αναλυτικά Προγράμματα σπουδών για τη διδασκαλία της αγγλικής και της γαλλικής γλώσσας στο πλαίσιο του ελληνικού, δημόσιου σχολείου πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η έρευνα αποσκοπεί επίσης στη σύγκριση των δύο προαναφερθεισών ομάδων Αναλυτικών Προγραμμάτων με γνώμονα τον παιδαγωγικό τους προσανατολισμό. Σε δεύτερο επίπεδο, εξετάζεται εάν τα εν λόγω προγράμματα φέρουν στοιχεία της Ερβαρτιανής παιδαγωγικής, η οποία είχε επηρεάσει την ελληνική εκπαίδευση τον 19ο και τις πρώτες δεκαετίες (ή και μέχρι τα μέσα) του 20ου αιώνα. Η μεθοδολογία που εφαρμόζεται στην παρούσα έρευνα είναι η ανάλυση περιεχομένου των δεδομένων της έρευνας, εφόσον το υλικό που εξετάζεται είναι αρχειακής μορφής. Στο πλαίσιο αυτό κωδικοποιούνται α) η γνωστή από τα πανεπιστημιακά συγγράμματα παιδαγωγική θεωρία, και β) τα έγγραφα που αναφέρονται στα προοίμια των Προγραμμάτων, ενώ συντάσσεται και ένας πίνακας με μία σύντομη, θεματική απόδοση του περιεχομένου των κειμένων της γαλλόφωνης Γραμματείας, τα οποία συμπεριλαμβάνονται στα οικεία Αναλυτικά Προγράμματα. Τα χαρακτηριστικά που προκύπτουν από την ανάλυση περιεχομένου χωρίζονται περαιτέρω σε γλωσσοπαιδαγωγικά χαρακτηριστικά και σε αμιγώς παιδαγωγικά χαρακτηριστικά. Από τα συμπεράσματα συνάγεται ότι πρόθεση της Πολιτείας υπήρξε κατά καιρούς η καλλιέργεια και η μόρφωση των μαθητών, η κοινωνικοπολιτική, ατομική, ηθική, γνωστική, συναισθηματική, επαγγελματική και (δια)πολιτισμική τους ανάπτυξη. Διαφαίνεται ότι πολλά από αυτά τα παιδαγωγικά χαρακτηριστικά ανάγονται στην αρχαία ελληνική αγωγή και εντοπίζονται ομοίως σε παιδαγωγικές θεωρίες και συστήματα μεταγενέστερων αιώνων. Προκύπτει επίσης ότι παιδαγωγικά χαρακτηριστικά των εξετασθέντων Αναλυτικών Προγραμμάτων εντοπίζονται στη Θεωρία συναισθηματικής νοημοσύνης, στη Θεωρία της πολλαπλών τύπων νοημοσύνης και σε διδακτικές εφαρμογές βασικών θεωριών μάθησης, καθώς και σε συγκεκριμένες Προσεγγίσεις/ Μεθόδους της διδασκαλίας των ξένων γλωσσών. Σε ό,τι αφορά στις διαφορές μεταξύ των δύο ομάδων Αναλυτικών Προγραμμάτων (με εξαίρεση το ΕΠΣ-ΞΓ), διαφαίνεται ότι τα παιδαγωγικά χαρακτηριστικά των Προγραμμάτων της γαλλικής γλώσσας κατά καιρούς φέρουν έναν έντονα διαπολιτισμικό χαρακτήρα που δεν εμμένει στον πολιτισμό της γλώσσας-στόχου. Επίσης, η ομάδα Αναλυτικών Προγραμμάτων της Γαλλικής, αν και παλαιότερη, εισάγει πρώτη χρονικά προηγμένους στόχους και πρακτικές της διδακτικής-μαθησιακής διαδικασίας. Προκύπτει επίσης ότι τα Προγράμματα αγγλικής γλώσσας κατά καιρούς αποδίδουν έμφαση σε ζητήματα περισσότερο τεχνικού χαρακτήρα και ζητήματα διαγλωσσικής συνείδησης των μαθητών. Σημαντικά παιδαγωγικά χαρακτηριστικά φέρει και το ΠΕΑΠ (2016), το οποίο κάνει λόγο για πολλαπλή και συναισθηματική νοημοσύνη. Η Ερβαρτιανή παιδαγωγική εντοπίζεται, περιορισμένα, σε συγκεκριμένα τμήματα των Αναλυτικών Προγραμμάτων.