Προγνωστικοί δείκτες στον καρκίνο του παγκρέατος και συσχετισμός τους με επιπλοκές και επιβίωση

Abstract

Background: Pancreatic cancer is the fourth leading cause of cancer death, and its prognosis remains poor despite recent treatment advances. We aimed to determine prognostic factors associated with pancreatic cancer outcome by retrospective analysis of the clinical characteristics and follow-up data of patients who received palliative or curative surgical treatment. Also, our goal was to examine the validity of a new tumor marker. Methods: In this retrospective study, we analyzed the medical records and follow-up information of 344 pancreatic cancer patients who received curative or palliative surgical treatment at the Agios Dimitrios General Hospital department of surgery in Thessaloniki from January 2004 to December 2015. The overall survival (OS) and disease-free survival (DFS) rates were determined by the Kaplan- Meier method and univariate analysis was conducted to identify potential prognostic factors. Multivariate analysis, using the Cox proportional hazards model, was conducted to define independent prognostic factors. Additionally, we evaluated immunohistochemically the expression of the a3 chain of typ VI collagen (COL6A3) in both pancreatic cancer and healthy pancreas tissue from 30 patients. Results: Among the 344 patients in the study cohort, 226 and 118 patients, respectively, underwent curative and palliative surgical resection. The median survival after curative resection was statistically better compared to palliative resection (23.129 vs 5.025months, p<0.05). The estimated 1-, 2-, and 5-year OS rates after curative resection were 35.84%, 15.48%, and 6.19% respectively. Univariate and multivariate analyses identified the following independent prognostic factors for OS: microvacular invasion, neutrophil to lymphocyte ratio (NLR), modified Glasgow prognostic score (mGPS) and lymph node ratio (LNR). Additionally, microvascular invasion, NLR and PLR were independent prognostic factors for DFS.COL6A3 protein levels were overexpressed in 88% of the pancreatic cancer tissue examined, while there was no overexpression in health pancreas tissue. Conclusion: Surgery remains the only curative therapy in pancreatic cancer treatment. Inflammation markers and LNR should be thoroughly assessed as independent prognostic factors in pancreatic cancer patients. Protein COL6A3 may serve as tumor marker in the diagnosis and prognosis of pancreatic cancer

Εισαγωγή: Ο καρκίνος του παγκρέατος αποτελεί μια κακοήθεια με αρκετά δυσμενή πρόγνωση. Πάρα τις σημαντικές εξελίξεις των τελευταίων ετών, στους τομείς της διάγνωσης και αντιμετώπισης της νόσου, η επιβίωση των ασθενών παραμένει αρκετά χαμηλή. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η αξιολόγηση και η ανάδειξη νέων προγνωστικών δεικτών της επιβίωσης των ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος.Ασθενείς και μέθοδοι: Μελετήθηκαν αναδρομικώς οι ιατρικοί φάκελοι και τα δεδομένα από τα αρχεία καταγραφών των επανελέγχων, συνολικά 344 ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος που υποβλήθεισαν σε χειρουργική αντιμετώπιση, είτε θεραπευτική είτε παρηγορική, από τον Ιανουάριο του 2005 έως το Δεκέμβριο του 2015 στη Χειρουργική Κλινική του ΓΝΘ “O Άγιος Δημήτριος”. Διενεργήθηκε ανάλυση της συνολικής επιβίωσης και της ελεύθερης νόσου επιβίωσης με καμπύλες Kaplan-Meier και πραγματοποιήθηκε στατιστική ανάλυση των υπό μελέτη δειγμάτων σε σχέση με διάφορους πιθανούς προγνωστικούς παράγοντες. Επίσης διενεργήθηκε πολυπαραγοντική στατιστική ανάλυση, χρησιμοποιώντας το μοντέλο αναλογικών κινδύνων του Cox, για την ανάδειξη των ανεξάρτητων προγνωστικών παραγόντων της συνολικής και της ελεύθερης νόσου επιβίωσης. Επιπροσθέτως, υπολογίσθηκε ανοσοϊστοχημικώς η έκφραση της α3 αλυσίδας του VI τύπου του κολλαγόνου (COL6A3) σε τμήματα όγκου και σε τμήματα υγιούς παγκρεατικού ιστού από 30 ασθενείς που υπεβλήθηκαν από το 2012 έως το 2015 σε παγκρεατεκτομή λόγω αδενοκαρκινώματος του παγκρέατος. Αποτελέσματα: Από τους 344 συνολικά ασθενείς της μελέτης, 226 ασθενείς υποβλήθεισαν σε θεραπευτική χειρουργική εκτομή του όγκου και 118 σε παρηγορικές επεμβάσεις. Η μέση επιβίωση των ασθενών έπειτα από θεραπευτική χειρουργική εκτομή των όγκων ήταν στατιστικώς σημαντικά μεγαλύτερη σε σύγκριση με αυτή των ασθενών με μη εξαιρέσιμους όγκους (23,129 έναντι 5,025 μηνών, p<0,05). Η πιθανότητα επιβίωσης των ασθενών έπειτα από θεραπευτική χειρουργική αφαίρεση του όγκου σε ένα, δύο και σε πέντε έτη από τη διάγνωση ήταν 35,84%, 15,48% και 6,19% αντίστοιχα. Η μονοπαραγοντική και πολυπαραγοντική στατισιτκή ανάλυση της επιβίωσης ανέδειξε τη μικροαγγειακή διήθηση, το λόγο ουδετεροφίλων προς λεμφοκύτταρα (NLR), την τροποποιημένη κλίμακα Γλασκώβης (mGPS) και τον λόγο των διηθημένων προς τους συνολικούς λεμφαδένες (LNR) ως ανεξάρτητους προγνωστικούς παράγοντες της συνολικής επιβίωσης. Επίσης η στατιστική ανάλυση της ελέυθερης νόσου επιβίωσης ανέδειξε τη μικροαγγειακή διήθηση, το λόγο ουδετεροφίλων προς λεμφοκύτταρα (NLR) και το λόγο αιμοπεταλίων προς λεμφοκύτταρα (PLR) ως ανεξάρτητους προγνωστικούς παράγοντες της ελεύθερης νόσου επιβίωσης. Ακόμη η ανοσοϊστοχημική μελέτη ανέδειξε υπερέκφραση της COL6A3 στο 88% των δειγμάτων από όγκους του παγκρέατος, ενώ δεν παρατηρήθηκε υπερέκφραση αυτής στα υγιή τμήματα του παγκρέατος. Συμπεράσματα: Η χειρουργική θεραπεία παραμένει η μοναδική θεραπευτική μέθοδος αντιμετώπισης του καρκίνου του παγκρέατος. Οι δείκτες φλεγμονής και ο λόγος των διηθημένων προς τους συνολικούς λεμφαδένες (LNR) αποτελούν σημαντικούς προγνωστικούς παράγοντες της νόσου και συστήνεται η αξιολόγηση τους κατά την λήψη αποφάσεων στην αντιμετώπιση των ασθενών με καρκίνο του παγκρέατος. Επίσης, η αυξημένη έκφραση της πρωτεΐνης COL6A3 φαίνεται να σχετίζεται με την ανάπτυξη του καρκίνου του παγκρέατος, καθιστώντας την έναν πολλά υποσχόμενο διαγνωστικό και προγνωστικό δείκτη της νόσου.