Η αναπτυξιακή πορεία ορθρογραφικής απόδοσης θεματικών μορφημάτων και παραγωγικών επιθημάτων από παιδιά δημοτικού: μία συγχρονική μελέτη

Abstract

To spell accurately in Greek requires morphological knowledge as there are many mismatches between phonemes and graphemes. Students of elementary school face many difficulties in spelling stems and derivational suffixes, whereas inflectional suffixes perform well at a high rate. The question that this thesis attempted to answer is whether elementary school students have morphological knowledge that enables them to use morphological strategy when spelling stems and derivational suffixes. Does the frequency of appearance of morphemes and degree of difficulty affect their spelling? Or the frequency of appearance of the whole word appears to affect their spelling? In which part of the word do most errors occur, (a) in stems, (b) in derivational suffixes or (c) in inflectional suffixes? The study involved 526 students 3rd to 6th grades in elementary school, who were given two spelling tests. We investigated the writing of 21 derivational suffixes, 4 verbal-inflectional suffixes, and 20 stems, through writing five words and one pseudoword per morpheme. The selected morphemes were graded by frequency of appearance in the textbooks of the primary school. Also the words that children have to write in the test with derivational suffixes were graded by frequency of appearance in the textbooks of the primary school. The results of the research showed that the percentage of students who are using the morphological strategy in spelling stems and derivational suffixes is extremely low. The rest of the students seem to spell accurately the morphemes of the words with high frequency of appearance, probably by using the memorization strategy while they spell the other morphemes by using other strategies, writing by guessing and writing by analogy. The degree of difficulty of the spelling of morphemes affected the students who use the strategy writing by guessing as they tend to spell correctly the morphemes which are spelled with the most common graphemes. Derivational suffixes were more difficult for students than stems.

Για να γράψει κάποιος ορθογραφημένα στην ελληνική γλώσσα χρειάζεται μορφολογική γνώση καθώς οι αντιστοιχίες μεταξύ φωνημάτων-γραφημάτων είναι πολλές. Οι μαθητές/τριες του δημοτικού συναντούν πολλές δυσκολίες κατά την απόδοση των θεματικών μορφημάτων και των παραγωγικών επιθημάτων ενώ αντίθετα τα κλητικά επιθήματα τα αποδίδουν σωστά σε υψηλό ποσοστό. Το ερώτημα που επιχείρησε να απαντήσει η παρούσα διατριβή είναι αν οι μαθητές/τριες του δημοτικού σχολείου έχουν μορφολογική γνώση που να τους επιτρέπει να χρησιμοποιούν τη μορφολογική στρατηγική κατά την απόδοση των θεματικών μορφημάτων και των παραγωγικών επιθημάτων. Επηρεάζει η συχνότητα εμφάνισης και ο βαθμός δυσκολίας των μορφημάτων την ορθογραφημένη γραφή τους; Ή η συχνότητα εμφάνισης ολόκληρης της λέξης είναι αυτή που επιδρά κυρίως στην απόδοσή τους; Σε ποιο τμήμα της λέξης σημειώνονται τα περισσότερα λάθη, α) στο θεματικό μόρφημα, β) στο παραγωγικό ή γ) στο κλιτικό επίθημα; Στην έρευνα συμμετείχαν 526 μαθητές/τριες Γ΄ ως Στ΄ τάξης δημοτικού, στους οποίους δόθηκαν δύο δοκιμασίες ορθογραφημένης γραφής. Διερευνήθηκε η γραφή 21 παραγωγικών επιθημάτων, 4 ρηματικών-κλιτικών επιθημάτων και 20 θεματικών μορφημάτων, μέσα από τη γραφή 5 λέξεων και μίας ψευδολέξης ανά μόρφημα. Τα μορφήματα που επιλέχτηκαν ήταν διαβαθμισμένης συχνότητας εμφάνισης στα σχολικά εγχειρίδια της γλώσσας του δημοτικού όπως και οι προς εξέταση λέξεις στη δοκιμασία με τα παραγωγικά επιθήματα. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι το ποσοστό των μαθητών/τριών που χρησιμοποιεί τη μορφολογική στρατηγική κατά την απόδοση των θεματικών μορφημάτων και των παραγωγικών επιθημάτων είναι εξαιρετικά μικρό. Οι υπόλοιποι μαθητές/τριες φαίνεται να αποδίδουν σωστά τα μορφήματα των λέξεων που έχουν μεγάλη συχνότητα εμφάνισης, κάνοντας μάλλον χρήση της στρατηγικής της απομνημόνευσης ενώ τα υπόλοιπα μορφήματα τα αποδίδουν κάνοντας χρήση άλλων στρατηγικών, της γραφής κατ’ επινόηση και της γραφής κατ’ αναλογία. Ο βαθμός δυσκολίας των μορφημάτων επηρέασε τους μαθητές/τριες που κάνουν χρήση της γραφής κατ’ επινόηση καθώς τείνουν να αποδίδουν σωστά τα μορφήματα που αποδίδονται με τα συνηθέστερα γραφήματα. Τα παραγωγικά επιθήματα δυσκόλεψαν περισσότερο τους μαθητές/τριες σε σχέση με τα θεματικά μορφήματα.