Νέα ζωή, επιστρέφοντας στην Αλβανία: μια εθνογραφική προσέγγιση

Abstract

The main purpose of this dissertation is to analyze the sense of the self while moving back from Greece to Albania and to conceptualize this sense as it is experienced and produced by the protagonists of the research, in correlation with time and space. The basic question of this study is connected to the multiple subjectivities that compose the self of the protagonists through their experiences, feelings, actions and practices, in their movement from Greece to Albania. In addition, the perpetual shaping of life by the informants of this study, which is sometimes molded into new life, emerges to be of vital importance. The dissertation engages in conversation with the anthropology of movement; a movement in time and space that does not follow the restrictions of a linear progression, (a beginning, a middle and an end) but accepts that people on the move might have one -or more- life defining localities. Methodologically the study was based on multi-sited and moving ethnographic research, with participant observation, while, on a secondary level, in depth interviews were utilized. The research was conducted in Tirana, Thessaloniki, Kukës, Korçë, but also in cities and villages of Albania and Greece, that the informants of this study were visiting or temporarily living in during their moving. At that time, the relations that the protagonists of this research that were formed in time and space, produced a chronotopical condition that mattered. Through this chronotopical condition the self for those on the move is being perpetually shaped and performed. At the same time, a whole set of different perceptions regarding the context of this new life are being created. Thus, the new life is sometimes presented as a constant stake – that “does not come” or “sometime was here”, as a contradictory fusion of past and present – or yet as an ever incoming procedure that can change the present, while focusing on the future.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή έχει ως κεντρικό στόχο την ανάλυση της αίσθησης του εαυτού κατά τη μετακίνηση από την Ελλάδα προς την Αλβανία, έτσι όπως αυτή εννοιολογείται και παράγεται από τους πρωταγωνιστές της εν λόγω μελέτης σε σχέση με τον βιούμενο χώρο και χρόνο. Το βασικό ερώτημα που θέτει η διατριβή σχετίζεται με τις πολλαπλές υποκειμενικότητες που συνθέτουν τον εαυτό των πρωταγωνιστών της έρευνας, μέσα από τις εμπειρίες, τα συναισθήματα, τη δράση και τις πρακτικές τους κατά τη μετακίνησή τους από την Ελλάδα προς την Αλβανία. Επίσης, αναδεικνύεται ως κεντρικής σημασίας η ζωή που πλάθεται συνεχώς από τα δρώντα υποκείμενα και κάποτε μορφοποιείται ως νέα ζωή. Η διατριβή συνομιλεί στενά με την ανθρωπολογία της μετακίνησης. Πρόκειται για το είδος της κίνησης στο χώρο και το χρόνο που δεν επιδέχεται τους περιορισμούς μιας πορείας με αρχή, μέση και τέλος, παρά το γεγονός ότι ίδιοι οι μετακινούμενοι μπορεί να έχουν μία ή και περισσότερες καθοριστικές για τη ζωή τους τοπικότητες ή εντοπιότητες. Μεθοδολογικά η έρευνα υλοποιήθηκε με την εφαρμογή της πολυτοπικής και κινητικής εθνογραφικής έρευνας με συμμετοχική παρατήρηση, ενώ δευτερευόντως χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος των προφορικών συνεντεύξεων βάθους. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε στα Τίρανα, τη Θεσσαλονίκη, το Κούκες, την Κορυτσά, αλλά και σε πόλεις και χωριά της Αλβανίας και της Ελλάδας που οι συνομιλητές μου κατά τις μετακινήσεις τους επισκέπτονταν ή ανά διαστήματα διαβιούσαν. Στη διάρκεια αυτών των μετακινήσεών η σχέση που διαμορφώσαν οι μετακινούμενοι πρωταγωνιστές της έρευνας με το χώρο και το χρόνο παρήγαγε μια χρονοτοπική συνθήκη με σημασία. Τότε, ο εαυτός των μετακινούμενων νοείται, παράγεται και επιτελείται συνεχώς μέσα από τη χρονοτοπική αυτή συνθήκη. Ταυτοχρόνως, νοείται και παράγεται ένα σύνολο διαφορετικών προσλήψεων σχετικά με το περιεχόμενο της έννοιας της νέας ζωής. Έτσι, η νέα ζωή εμφανίζεται άλλοτε ως συνεχές διακύβευμα, ως εκείνο που «δεν έρχεται» ή που «ήρθε κάποτε», ως αντιφατική σύμφυση του παρελθόντος με το παρόν ή ακόμη ως μια συνεχώς ελευσόμενη διαδικασία που δύναται να δυναμιτίζει το παρόν και να προσανατολίζεται στο μέλλον.