Εφαρμογή μη παραμετρικών μεθόδων για την εκτίμηση και ανάλυση της αποδοτικότητας υπηρεσιών υγείας: η περίπτωση των νοσοκομείων του εθνικού συστήματος υγείας

Abstract

Τhe current study performed a dual efficiency analysis assessing the efficiency of the public hospital sector in the five-year period 2009-2013 as well as the potential efficiency gains from 13 candidate mergers among them. The analysis was carried out applying an extensive set of non-parametric methods based on Data Envelopment Analysis (DEA). More specifically the Free Disposal Hull (FDH), Variable Returns to Scale (VRS), Non-Increasing Returns to Scale (NIRS), Non-Decreasing Returns to Scale (NDRS) and Constant Returns to Scale (CRS) models were applied assuming an input-oriented three inputs (hospital beds, physicians, other health professionals) and three outputs (hospitalized cases, surgeries, outpatient visits) production process. The window-DEA method was chosen to be applied for the intertemporal analysis between 2009–2013. The Malmquist productivity index together with its components were also calculated in order to analyze the sources of productivity change between the first and last year of the study period. The ex-ante efficiency of candidate mergers was assessed utilizing a specific methodology which allows the overall potential gains to be decomposed into three main components of inefficiency, namely technical/learning, scope/harmony and scale/size effects. The analysis was enhanced by applying a series of complementary methods for outlier detection, returns to scale identification and bias correction. At a second stage, the concept of cross-efficiency and a clustering scheme were also employed in order to validate the initial DEA findings, rank hospitals and classify them into productively similar groups. The findings indicate that many hospitals are characterized by a substantial deficit of efficiency. In the context of window analysis, the study revealed that a high level of technical and scale efficiency was maintained over the entire 5-year period. Similarly, the relevant findings of Malmquist productivity index analysis showed that both scale and pure technical efficiency were improved in 2013 whilst technological change was found to be in favor of the two groups with the largest hospitals. Moreover, as regards merger analysis the main finding of the study indicates that almost all mergers show substantial potential room for efficiency improvement, which is mainly attributed to the pre-merger technical inefficiencies of the individual hospitals and therefore it might be possible to be achieved without the need of implementing full scale mergers.

Σκοπός της διατριβής είναι να αναλύσει την αποδοτικότητα των νοσοκομείων του Εθνικού Συστήματος Υγείας και να εξετάσει τα ενδεχόμενα οφέλη αποδοτικότητας πιθανών συνενώσεων. Το δείγμα αποτελείται από 73 γενικά νοσοκομεία μεσαίου μεγέθους κατανεμημένα σε όλη στην ελληνική περιφέρεια. Η αξιολόγηση τους έγινε με την εφαρμογή ενός συνόλου μη παραμετρικών μεθόδων, που βασίζονται στην Περιβάλλουσα Ανάλυση Δεδομένων (ΠΑΔ), σε στοιχεία του έτους 2009. Σαν εισροές χρησιμοποιήθηκαν οι νοσοκομειακές κλίνες, οι γιατροί και το λοιπό προσωπικό, ενώ σαν εκροές το πλήθος των νοσηλευθέντων ασθενών, σταθμισμένο ως προς το μείγμα των περιστατικών, οι χειρουργικές επεμβάσεις και οι εξωτερικοί ασθενείς. Αρχικά εντοπίστηκαν και εξαιρέθηκαν δύο έκτοπες ενώ στις υπόλοιπες 71 μονάδες εφαρμόστηκαν διαδοχικά τα μη-παραμετρικά υποδείγματα FDH, VRS, NIRS, NDRS, CRS και υπολογίστηκαν οι κατά Farrell αποδοτικότητες. Για τη σχετική κατάταξη των αποδοτικών μονάδων εφαρμόστηκαν τα υποδείγματα της υπερ-αποδοτικότητας και της ΠΑΔ σε δεδομένα διαστημάτων. Επιπλέον, σε δεύτερο στάδιο, εφαρμόστηκαν οι τεχνικές της διασταυρούμενης αξιολόγησης και η ανάλυση σε ομάδες, για τον έλεγχο των αποτελεσμάτων του προηγούμενου σταδίου και τη δημιουργία ομάδων ιδίου παραγωγικού προφίλ. Πραγματοποιήθηκε επίσης διαχρονική ανάλυση ΠΑΔ και ανάλυση Malmquist μεταξύ των ετών 2009-2013. Τέλος, πραγματοποιήθηκε ανάλυση για πιθανά οφέλη αποδοτικότητας από 13 συνενώσεις, με την εφαρμογή ειδικής μεθοδολογίας. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα υπό μελέτη νοσοκομεία χαρακτηρίζονται από ένα σημαντικό έλλειμμα αποδοτικότητας. Από τη διαχρονική ανάλυση και το δείκτη Malmquist διαπιστώνεται βελτίωση της αποδοτικότητας (τεχνικής και κλίμακας), μεταξύ 2009 και 2013, για όλες τις ομάδες του δείγματος, ενώ καταγράφεται βελτίωση της τεχνολογίας για τις ομάδες των μεγάλων νοσοκομείων και επιδείνωση για τις ομάδες των μικρότερων. Σε ότι αφορά στις συνενώσεις τα ευρήματα δείχνουν ότι, τουλάχιστον θεωρητικά, υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης της αποδοτικότητας. Τα εκτιμώμενα οφέλη μπορούν να επιτευχθούν κυρίως μέσα από τη βελτίωση της ατομικής τεχνικής αποδοτικότητας και σε μικρότερη έκταση από την εκμετάλλευση των οικονομιών εύρους των νοσοκομείων, ενώ η επίδραση της κλίμακας εμφανίζεται οριακή ή ακόμη και αρνητική. Το τελευταίο εύρημα υποδεικνύει ότι τα οφέλη μπορούν να προσεγγιστούν με παρεμβάσεις που δεν απαιτούν την υλοποίηση συνενώσεων σε πλήρη κλίμακα, καθώς μπορούν να επιτευχθούν μέσα από ένα σχήμα «χαλαρών» συνενώσεων.