Οι σχέσεις του ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους με την Κίνα: η εικόνα του Βυζαντίου στις κινεζικές πηγές

Abstract

The Greco-Roman world’s relations with the Far East, in particular China, have been an attracting subject which enjoyed much attention for centuries. As a main component of that, the relations of the Roman Empire with China have been studied in width and depth, and valuable conclusions have also been achieved. Needless to say, the achievements gained through centuries’ research have proved the existing relations between the Roman Empire and China, and more significantly, they cleared up lots of problems and ambiguities lying in the sources themselves (through the identification of geographical names, comparing the correspondence of products and historical events, and pursuing the routes of communication between the two civilizations). Although the studies of over the centuries have reached remarkable conclusions, they have not exhausted the topic; in addition, in the twenty-first century, the globalization is continuously developing, the relations between the West and China are more involving in. Considering the two mentioned aspects and the significance of the subject to the development of the West-Chinese relationship, there is still existing necessity to proceed the study. On the basis of previous research findings, this dissertation will pay more attention to the Chinese sources concerning the image of the Roman Empire conceived by Chinese, which has not received enough attention. Since this research is history one, the basic methods of history studies are referred to; the comparative approach is also adopted for the comparison of Chinese and western sources; in addition, the Imagology is the center of the methodology for the research of the Roman image in Chinese sources. Through analysis in six chapters of this dissertation, the following conclusions are achieved: The image of Da-qin, on the basis of the information from different bearers (Chinese, so-called Da-qin people, and other foreigners, most of whom were envoys or merchants) or the written sources from Central and Western Asia, was constructed by the Chinese authors. The image, apart from the realities shown inside, also contains many utopian, fanciful, and Chinese elements. This basic feature not only reflects the difficulties of understanding a far away state for Chinese, but more so reflects the Chinese’s (mainly the Chinese authors’) own thought regarding an alien civilization and their special intentions for the effect of their writings. The way that the ancient Chinese conceived of this alien state, and the method treating it reflect a strong sense of Sinocentrism which shows Chinese vanity and arrogance, meanwhile they also reflect Chinese respect to a foreign civilization.

Αντικείμενο της παρούσας διατριβής είναι η μελέτη των σχέσεων της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και της Κίνας, οι οποίες βρίσκονται στις δύο άκρες της ευρασιατικής στέπας. Η μελέτη επικεντρώνεται στην εικόνα της πρώτης, όπως αυτή αποτυπώνεται στις κινεζικές πηγές από τον 1ο μέχρι τον 7ο αιώνα μ. Χ. σε σύγκριση και με ορισμένες ελληνολατινικές πηγές. Μετά την μελέτη όλων των προαναφερθέντων εξάγονται ορισμένα γενικότερα συμπεράσματα. Στις κινεζικές πηγές (από τον 1ο έως τον 7ο αιώνα) χρησιμοποιείται το όνομα Da-qin για την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία και αναφέρεται σε αυτήν για την περίοδο από τον 1ο μέχρι και τον 6ο αιώνα. Στις πηγές περιγράφεται ως ένα εξέχον κράτος με έναν ιδιαίτερα αναπτυγμένο πολιτισμό και πολύ πλούτο, τοποθετημένο εδαφικά στις δυτικές εσχατιές της Κίνας. Πέραν τούτων, περιγράφονται πτυχές της γεωγραφίας του κράτους, των ανθρώπων, των προϊόντων, της κουλτούρας, της πολιτικής, καθώς και οι σχέσεις του με την Άπω Ανατολή και κυρίως με την Κίνα. Εξετάζοντας προσεκτικά τις πληροφορίες, διαπιστώνουμε τέσσερα βασικά χαρακτηριστικά αυτών: συνδυασμός πραγματικοτήτων και μη πραγματικοτήτων στοιχείων, εξιδανίκευση, «θεοποίηση», «κινεζοποιήση». Κρίνοντας με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά και αναλύοντας τις πηγές, πιστεύουμε ότι η κατασκευή μιας τέτοιας εικόνας επηρεάστηκε από αυτούς που μετέδωσαν τις δικές τους πληροφορίες, τις πηγές πιθανόν από την κεντρική Ασία, αλλά κυριότερα από τους ίδιους τους Κινέζους συγγραφείς. Η εικόνα αντικατοπτρίζει τόσο την κινεζική φιλοσοφία όσο και τις προθέσεις του κάθε συγγραφέα. Η αντίφαση που παρουσιάζεται στις πηγές μεταξύ του «ανεπτυγμένου πολιτισμού» και της «βαρβαρικής κατάστασης» διαμορφώθηκε συνειδητά από τους Κινέζους συγγραφείς. Καθρεφτίζει τον τρόπο που ένας Κινέζος αντιλαμβάνεται τον κόσμο («σινοκεντρισμός») καθώς και την κινεζική ματαιοδοξία. Παρά το γεγονός ότι η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία είχε «ανεπτυγμένο πολιτισμό», σύμφωνα με την κινεζική θεώρηση των πραγμάτων, ανήκε στην κατηγορία των βαρβάρων. Για να μην γίνει αντιληπτή αυτή η αντίφαση, οι Κινέζοι συγγραφείς κατέφευγαν στην «κινεζοποιήση» για να περιγράψουν την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία ή απλά δήλωναν πως η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία ήταν ένα παρακλάδι της κινεζικής. Αυτή η θεώρηση των πραγμάτων δεν περιοριζόταν μόνο στους Da-qin αλλά αφορούσε και άλλους λαούς και περιοχές. Ήταν η βασική μέθοδος συμπεριφοράς της Κίνας προς τον υπόλοιπο κόσμο. Η κινεζική αντίληψη περί της παγκόσμιας τάξης συνεχώς αναπτυσσόταν και βελτιωνόταν και κατά τον 14ο έως τον 18ο αιώνα, έφτασε στην μέγιστη ακμή της. Τον 20ο αιώνα, όμως, με την άνοδο και τον άφιξη των δυτικών δυνάμεων, αυτή η αντίληψη αμφισβητήθηκε και τελικά αντικαταστάθηκε από το δυτικό σύστημα διεθνών σχέσεων. Τον 21ο αιώνα με την ραγδαία αύξηση της παγκοσμιοποίησης και τις αναπτυσσόμενες σχέσεις μεταξύ Ευρώπης και Κίνας, η ανάγκη για σύσφιξη των αμοιβαίων σχέσεων καθίσταται επιτακτική, γι' αυτό και η μελέτη αναφορικά με τις σχέσεις Κίνας και Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, και ιδιαίτερα η εικόνα που κατασκεύασαν οι Κινέζοι για την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, μπορεί να μας παρέχει χρήσιμες ενδείξεις για τις σύγχρονες διεθνείς σχέσεις.