Η διαχρονική διαφοροποίηση της πανίδας της Ελλάδας

Abstract

The content of this work concerns the Greek fauna of classical and late antiquity and the change over time of populations to date.The main sources for the fauna of antiquity is, apart from historical, geographical and zoological texts of the time, the animal motifs on vases, coins, frescoes and mosaics, various statues of animals and animal residues (mainly bones) from archaeological excavations.The study of the texts of classical and late antiquity (5th century BC - 3rd century AD) in the following 8 classical authors: Xenophon, Aristotle, Aristophanes, Aristophanes Byzantios, Plinios, Dion Chrysostom, Plutarch, Pausanias and Aelianus, found reports of 163 different animal species or taxa. The knowledge of the people of that time for the animal kingdom, as revealed by the texts, refers mainly on the following four animal divisions: Mollusks, Arthropods, Echinoderms and Chordates, with overwhelming superiority of chordates (152 species or 74.15% of all species). Regarding the division of chordates prevail Birds, Fish and Mammals with rates 37,50% (57 species), 33.56% (51 species) and 21.05% (32 species), respectively.Some items included in the Greek fauna of classical and late antiquity, such as the lion, the leopard and the Grouse (Otis), today are extinct from Greece; some other species that today are common, such as the cat, the chicken and the peacock, were introduced about that time or a little earlier from other regions; and some other species that today are also common, such as the wild rabbit and the pheasant, were unknown at that time (not mentioned in the texts), because they appeared later in Greece from other regions.As a result of our work, the Greek landscape until the late 19th century was an area of incomparably rich fauna and several species of animals now extinct or in much smaller numbers. For the current state of the environment and the fauna of our country, human activities and interventions are responsible almost exclusively. Today, the Greek fauna, despite the environmental disasters remains one of the richest in Europe and the Mediterranean, both in number of species, and in population sizes of specific species and animals. Overall in our country, there have been recorded according to recent data about 23,130 species of land and freshwater, and 3,500 species of the sea, and when fully studied, it is likely to include up to 50,000 species.Regarding the future of the Greek fauna, it can be promising, if public awareness is heightened and more effective enforcement of protection measures is adopted by national and international legislation.

Το περιεχόμενο της συγκεκριμένης εργασίας αφορά την ελληνική πανίδα της κλασικής και της ύστερης αρχαιότητας και τη διαχρονική μεταβολή των πληθυσμών της μέχρι σήμερα. Οι κυριότερες πηγές για την πανίδα της αρχαιότητας είναι, εκτός, από ιστορικά, γεωγραφικά και ζωολογικά κείμενα της εποχής, οι απεικονίσεις ζώων σε αγγεία, νομίσματα, τοιχογραφίες και ψηφιδωτά, διάφορα αγάλματα ζώων, καθώς και ζωικά κατάλοιπα (κυρίως οστά) από αρχαιολογικές ανασκαφές.Από τη μελέτη των κειμένων της κλασικής και της ύστερης αρχαιότητας (5ος αιώνας π.Χ. – 3ος αιώνας μ.Χ.) των εξής 8 αρχαίων συγγραφέων: Ξενοφών, Αριστοτέλης, Αριστοφάνης, Βυζάντιος, Πλίνιος, Δίων Χρυσόστομος, Πλούταρχος, Παυσανίας και Αιλιανός, βρέθηκαν αναφορές για 205 διαφορετικά είδη ή τάξα ζώων. Οι γνώσεις των ανθρώπων εκείνης της εποχής για το ζωικό βασίλειο, όπως προέκυψε από τα κείμενα αφορά κυρίως τα εξής 4 ζωικά φύλα: Μαλάκια, Αρθρόποδα, Εχινόδερμα και Χορδωτά, με συντριπτική υπεροχή των Χορδωτών (152 είδη ή 74,15% του συνόλου των ειδών). Όσον αφορά το φύλο των Χορδωτών επικρατούν οι ομοταξίες Πτηνά, Ιχθύες και Θηλαστικά με ποσοστά 37,50% (57 είδη), 33,56% (51 είδη) και 21,05% (32 είδη) αντίστοιχα.Κάποια είδη που περιλαμβάνονταν στην ελληνική πανίδα της κλασικής και της ύστερης αρχαιότητας, όπως το λιοντάρι, η λεοπάρδαλη και η μεγάλη ωτίδα, σήμερα έχουν εκλείψει από τον ελλαδικό χώρο, κάποια άλλα είδη που σήμερα είναι κοινά, όπως είναι η γάτα, η κότα και το παγώνι εισήχθησαν, περίπου, εκείνη την εποχή ή λίγο νωρίτερα από άλλες περιοχές, ενώ κάποια άλλα είδη που σήμερα είναι επίσης κοινά, όπως το αγριοκούνελο και ο φασιανός, ήταν άγνωστα εκείνη την εποχή (δεν αναφέρονται στα κείμενα), γιατί η εισαγωγή τους έγινε αργότερα στον ελλαδικό χώρο από άλλες περιοχές.Όπως προέκυψε από την εργασία, ο ελλαδικός χώρος σ` ένα μεγάλο βαθμό μέχρι και τα τέλη του 19ου αιώνα αποτελούσε μια περιοχή με ασύγκριτα πλούσια πανίδα και με αρκετά είδη ζώων που σήμερα έχουν εξαφανιστεί ή υπάρχουν σε πολύ μικρότερους αριθμούς. Για τη σημερινή κατάσταση του περιβάλλοντος και της πανίδας της χώρας μας, είναι υπεύθυνες σχεδόν αποκλειστικά οι ανθρώπινες δραστηριότητες και παρεμβάσειςΣήμερα, η ελληνική πανίδα, παρά τις περιβαλλοντικές καταστροφές παραμένει μια από τις πιο πλούσιες στην Ευρώπη και τη Μεσόγειο, τόσο σε αριθμό ειδών, όσο και σε μεγέθη πληθυσμών συγκεκριμένων ειδών και ζώων. Συνολικά στη χώρα μας έχουν καταγραφεί σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία περίπου 23.130 είδη ζώων της ξηράς και του γλυκού νερού και 3.500 είδη της θάλασσας, ενώ όταν μελετηθεί πλήρως είναι πιθανό να περιλάβει έως και 50.000 είδη.Όσον αφορά το μέλλον της ελληνικής πανίδας, αυτό θα μπορέσει να είναι ευοίωνο, αν αυξηθεί η ευαισθητοποίηση του κοινού και εφαρμοστούν αποτελεσματικότερα τα μέτρα προστασίας που έχουν θεσπιστεί από την εθνική και τη διεθνή νομοθεσία.