Επίδραση κλιματικών συνθηκών και τροφικών πόρων στην αναπαραγωγή δύο ειδών παπαδίτσας (οικογένεια Paridae) σε πευκοδάσος της ανατολικής μεσογειακής περιοχής

Abstract

The present thesis studies a series of breeding parameters of the Great and the Blue Tit [Parus major Linnaeus, 1758 and Cyanistes caeruleus (Linnaeus, 1758)] in a pine (Pinus brutia Tenore, 1811) forest located in the area of Mikri Limni (39 07 Ν°, 26 16 Ε°, altitude 210-400m) on the NE Aegean island of Lesvos, Greece. The two species were studied with the use of nest-boxes for 10 breeding seasons (1999-2008). The average clutch size for the Great Tit was estimated at 9,60 eggs (±1,541, 4-15, n=949) and at 8,19 eggs (±1,429, 5-12, n=198) for the Blue Tit. The breeding success (number of fledglings produced/ number of eggs laid) was estimated at 68,91% and 80,84% for the two species respectively. The Great Tit population usually produces a second clutch after the successful raising of the first one, averaging 41,0% (range 10-82%) of pairs successfully rearing a first brood while in the Blue Tit second broods were observed in only two out of ten years, with an average of 7,6% (range 0-39%). We analysed the influence of the prevailing temperatures on the onset and the duration of the breeding season. A strong correlation of the prevailing temperature of the January-March period on the date of breeding onset was found for both species. Also a correlation of the prevailing maximum temperature during late spring on the percentage of second broods produced in the same year by the Great Tit.Using video cameras the items delivered to chicks of the Great Tit was recorded (1694 prey items) in 77 different nests while the chicks were in an advanced stage of growth (9-11 days old) during 3 breeding periods (2003-2005). On average, Great Tit chicks receive 49,9% Butterflies and moths (Lepidoptera) (44,2% larvae, 4,0% pupae, 1,7% imagos), 23,7% Spiders (Araneae), 10,1% Grasshoppers and bush crickets (Orthoptera, Tettigoniidae), 5,5% Stick Insects (Phasmida), 4,7% other [Dictyoptera (Mantodea), snail shell pieces, dipteran, etc.] and 6,1% unknown food items.We investigated the influence of the diet composition (quantity and quality), as this varies through a series of factors (breeding attempt, time of year etc.), on breeding success. In conclusion, first breeding attempts of Great Tits and, to a lesser extent, Blue Tits differ significantly in two respects between years when many second broods are attempted and those in which second broods are few or non-existent: the first difference concerns chick diet in the nest and the second difference concerns prevailing temperature conditions after the initiation and towards the completion of the first broods

Η παρούσα διατριβή ασχολείται με τη μελέτη μιας σειράς αναπαραγωγικών παραμέτρων του Καλόγερου (Parus major Linnaeus, 1758) και της Γαλαζοπαπαδίστας [Cyanistes caeruleus (Linnaeus, 1758)] στο πευκοδάσος Τραχείας Πεύκης (Pinus brutia Tenore, 1811) της περιοχής Μικρής Λίμνης (39 07 Ν°, 26 16 Ε°, υψόμετρο 210-400m) στο νησί της Λέσβου. Η αναπαραγωγή των δύο πουλιών παρακολουθήθηκε με τη χρήση τεχνητών θέσεων για φώλιασμα (nestboxes) για 10 έτη (1999-2008). Έμφαση δίνεται στο ρόλο των περιβαλλοντικών συνθηκών (θερμοκρασίας) και τροφικών πόρων στο χρονισμό, το πρότυπο εκδήλωσης και το αποτέλεσμα της αναπαραγωγικής προσπάθειας.Το συνολικό μέσο πλήθος αυγών (clutch size) βρέθηκε 9,60 (±1,541, 4-15, n=949) για τον Καλόγερο και 8,19 (±1,429, 5-12, n=198) για τη Γαλαζοπαπαδίτσα ενώ η αναπαραγωγική επιτυχία (πλήθος νεοσσών που παράγονται/ πλήθος αυγών που γεννήθηκαν) είναι 68,91% και 80,84%, αντίστοιχα. Ο πληθυσμός του Καλόγερου προχωρά συστηματικά σε δεύτερες γέννες σε συνολικό μέσο υπολογιζόμενο ποσοστό 41,0% (εύρος 10-82%) ενώ της Γαλαζοπαπαδίτσας σε δύο μόνο από τα δέκα έτη μελέτης με συνολικό μέσο υπολογιζόμενο ποσοστό 7,6% (0-39%). Ακολούθως πραγματοποιήθηκαν αναλύσεις προκειμένου να αξιολογηθεί η επίδραση της επικρατούσας θερμοκρασίας περιβάλλοντος στην έναρξη και διάρκεια της αναπαραγωγικής περιόδου για τα δύο είδη. Βρέθηκε επίδραση της επικρατούσας θερμοκρασίας κατά το διάστημα Ιανουαρίου- Μαρτίου στην ημερομηνία έναρξης της αναπαραγωγής και των δύο υπό μελέτη ειδών. Επίσης επίδραση της επικρατούσας μέγιστης θερμοκρασίας αργότερα στην άνοιξη στη εκδήλωση και δεύτερης γέννας μέσα στο ίδιο έτος, για τον Καλόγερο.Με τη χρήση βιντεοσκόπησης καταγράφηκε το διαιτολόγιο από 77 συνολικά φωλιές Καλόγερου (1694 τεμάχια λείας) με νεοσσούς σε προχωρημένο στάδιο ανάπτυξης (9-11 ημέρες ηλικίας) κατά τη διάρκεια 3 αναπαραγωγικών περιόδων (2003-2005). Τα δεδομένα αφορούν τόσο σε πρώτες όσο και δεύτερες γέννες σε χρονιές όπου εκδηλώθηκαν δεύτερες γέννες σε πολύ μικρό και πολύ μεγάλο ποσοστό. Ανάλυση των δεδομένων έδειξε πως κατά μέσο όρο παρέχονται στους νεοσσούς 49,9% Λεπιδόπτερα (44,2% προνύμφες, 4,0% χρυσαλίδες, 1,7% ενήλικα), 23,7% Αράχνες, 10,1% Ορθόπτερα (Tettigoniidae), 5,5% Φασματώδη, 4,7% άλλα και 6,1% άγνωστα τεμάχια λείας.Ακολούθως πραγματοποιήθηκαν αναλύσεις προκειμένου να αξιολογηθεί η επίδραση του διαιτολογίου (ποσότητας και ποιότητας), όπως αυτό διαφοροποιείται μέσα από σειρά παραγόντων (είδος γέννας, ημερομηνία στην περίοδο κ.ά.), στην αναπαραγωγική επιτυχία. Συμπερασματικά καταγράφηκε στατιστικά σημαντική διαφοροποίηση στις πρώτες γέννες μεταξύ των αναπαραγωγικών ετών ανάλογα με το αν σημειώνονταν μία ή δύο γέννες τόσο όσον αφορά στο διαιτολόγιο των νεοσσών όσο και στις επικρατούσες θερμοκρασιακές συνθήκες μετά την έναρξη της πρώτης γέννας.