Protocol architecture: a study of complex systems and of computational models of self-organization in architectural design

Abstract

‘Protocol Architecture’ proposes a new direction for the production of architecture that tries to reposition the architect in the context of the current, distributed and networked condition of contemporary societies. It is an approach that breaks away from the conception established by modernity about the architect and the design, by challenging its dialectical nature. It also seeks a different route from the one that the omnipresence of digital media and data provides to the current design practices and methods and which is based on standardization and prediction. It is an approach that places all the elements of the design process on the same level so they can operate in parallel in order to form an autonomous entity. Design intent, tools, tactics, material properties, fabrication methods, personal intuition etc., are all understood as elements of virtually equal importance in the design process. They operate in relation to one another through constant transformation, modulation and bricolage. Design emerges through their interaction.The proposed approach to the design process arises through a new understanding of the relation of design to digital media as it was developed in the last 60 years. An understanding that has as its driving force the protocol, both as a technology and as a concept. The thesis discusses the protocol on both of these levels. On the technical level, as the framework that allows communication between separate elements to happen and therefore as the means to our current, networked condition. On the conceptual level the protocol is understood as the management style of contemporary societies. On both levels it is the means to control. Architectural protocols therefore, already in place in current architectural practices, on the one hand challenge the authority of the architect as the ‘master’ of the design process, while on the other they transfer control outside architecture. The transition from the traditional top-down approach to design that has the architect at its center, to one that is distributed and seemingly bottom-up, challenges the importance of the architect within the process and raises questions of control and power relations, which are ultimately political. The proposed approach to the design process and the re-evaluation of its link to digital media, suggested by the thesis, are therefore a political ‘project’ that understands architecture as a cultural apparatus, autonomous and generative that produces subjectivity through its constant transformations without negating the current distributed condition. This understanding departs from the common view that digital design is mainly a technical matter and contributes to current philosophical accounts about architecture and its relation to culture as a whole.

Η παρούσα διδακτορική διατριβή προτείνει μία νέα κατεύθυνση σε σχέση με τους τρόπους και τις μεθόδους παραγωγής της αρχιτεκτονικής. Μέσα από αυτήν προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει τη θέση του αρχιτέκτονα στα πλαίσια της τωρινής, διανεμημένης και δικτυωμένης συνθήκης των σύγχρονων κοινωνιών. Προτείνει μία προσέγγιση της αρχιτεκτονικής που απομακρύνεται από την αντίληψη των εννοιών του αρχιτέκτονα και του σχεδιασμού έτσι όπως αυτές καθορίστηκαν από την νεωτερικότητα, αμφισβητώντας τον διαλεκτικό τους χαρακτήρα. Ταυτόχρονα όμως, αναζητεί αυτή την κατεύθυνση μακριά από τα χαρακτηριστικά και τις μεθόδους που βασίζονται στην τυποποίηση και την πρόβλεψη έτσι όπως αυτά μοιάζει να επιβάλλονται από τη συνολική επικράτηση των ψηφιακών μέσων και της πληροφορίας. Ερευνά μία προσέγγιση που τοποθετεί όλα τα στοιχεία που συμμετέχουν στην σχεδιαστική διαδικασία στο ίδιο επίπεδο, έτσι ώστε να μπορούν να λειτουργούν παράλληλα και με απώτερο στόχο τη δημιουργία μίας αυτόνομης διαδικασίας. Στοιχεία όπως η σχεδιαστική πρόθεση, τα σχεδιαστικά εργαλεία και μέσα, οι μέθοδοι κατασκευής, η υλικότητα κτλ., γίνονται κατανοητά ως στοιχεία που έχουν δυνητικά ίση σημασία στα πλαίσια της σχεδιαστικής διαδικασίας. Σε αυτή την παράλληλη οργάνωση τα στοιχεία αυτά λειτουργούν σε σχέση το ένα με το άλλο και μέσα από συνεχή διαφοροποίηση, αλλοίωση και ‘bricolage’. Ο σχεδιασμός αναδύεται μέσα από τη διαντίδρασή τους.Η προτεινόμενη προσέγγιση στη σχεδιαστική διαδικασία προκύπτει μέσα από μία νέα κατανόηση της σχέσης του σχεδιασμού με τα ψηφιακά μέσα, έτσι όπως η σχέση αυτή αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια των τελευταίων 60 χρόνων. Μία κατανόηση που έχει ως βασικό της άξονα το πρωτόκολλο, εννοούμενο τόσο ως τεχνολογία όσο και ως έννοια γενικότερα. Η διατριβή συζητάει το πρωτόκολλο και στα δύο αυτά επίπεδα. Σε τεχνικό επίπεδο το πρωτόκολλο συνιστά το πλαίσιο που κάνει δυνατή την επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών στοιχείων, και επομένως το πλαίσιο που επιτρέπει τη δημιουργία της σημερινής, διαδικτυωμένης κατάστασης. Σε εννοιολογικό επίπεδο, το πρωτόκολλο γίνεται κατανοητό ως ο τρόπος διαχείρισης των σημερινών κοινωνιών. Και στα δύο επίπεδα το πρωτόκολλο είναι το πλαίσιο εκείνο που δίνει πρόσβαση στον έλεγχο. Τα αρχιτεκτονικά πρωτόκολλα επομένως, ήδη μέρος των σύγχρονων σχεδιαστικών διαδικασιών, από τη μία εκτοπίζουν τον αρχιτέκτονα από κέντρο της σχεδιαστικής διαδικασίας ενώ από την άλλη μεταφέρουν τον έλεγχο αυτής εκτός της αρχιτεκτονικής. Η μετάβαση λοιπόν από μία πιο παραδοσιακή προσέγγιση, οργανωμένη από πάνω προς τα κάτω και με τον αρχιτέκτονα ή την αρχιτεκτονική ιδέα στο κέντρο της, αμφισβητεί τη σημασία του αρχιτέκτονα στα πλαίσια των διαδικασιών παραγωγής χώρου και εγείρει θέματα ελέγχου και σχέσεων εξουσίας που ο χαρακτήρας τους είναι εντέλει πολιτικός. Η προτεινόμενη από τη διατριβή προσέγγιση στη σχεδιαστική διαδικασία και η επανεξέταση της σχέσης της με τα ψηφιακά μέσα, αποτελεί μία προσπάθεια πολιτικής φύσης που κατανοεί την αρχιτεκτονική ως ένα πολιτιστικό μηχανισμό, αυτόνομο και γενεσιουργό, που παράγει υποκειμενικότητα μέσα από συνεχείς διαφοροποιήσεις, χωρίς να αρνείται τη σημερινή, διανεμημένη κατάσταση. Αυτή η κατανόηση, απομακρύνεται από την κυρίαρχη αντιμετώπιση των ψηφιακών μέσων ως θέματος τεχνικής φύσης και συνεισφέρει στις σύγχρονες φιλοσοφικές αναζητήσεις ως προς την αρχιτεκτονική και τη σχέση της με τον πολιτισμό εν γένει.