Conventionality and creativity in the conceptualization of time in modern greek: metaphors and blends in language and literature

Abstract

This dissertation deals with time conceptualization in Modern Greek in the context of cognitive linguistics. I specifically focus on linguistic expressions that provide evidence for time conceptualization with particular emphasis on poetic discourse. To this end, a small, specialized corpus of Modern Greek poetry was constructed and used in parallel with a general corpus of Modern Greek. The aim of the dissertation is to provide an integrated account of time conceptualization in everyday and poetic discourse, while at the same time addressing the relationship between two prominent theories in cognitive linguistics, namely Conceptual Metaphor Theory and Conceptual Integration Theory, as well as the distinction between conventionality and creativity. The findings of the research suggest that time in everyday discourse is metaphorically structured in terms of space and motion, whereas in poetic discourse it involves metaphorical and non-metaphorical construals alike. Specifically, metaphorical construals can be grounded on, and elaborate, spatial patterns of time conceptualization but can also involve non-spatial conceptual mappings. However, all temporal construals seem to be psychologically and culturally constrained. In theoretical terms, I argue for an analysis of time conceptualization along the lines of Conceptual Integration Theory, thus refining and complementing Conceptual Metaphor Theory. Findings from cognitive poetics inform the proposed analysis in terms of the textual features and the genre that motivate specific interpretations in poetic discourse. Finally, in this dissertation I put forward a set of criteria in order to distinguish between various degrees of (non-)conventionality, which is amenable to psycholinguistic investigation.

Η παρούσα διατριβή ασχολείται με τις γλωσσικές εκφράσεις του χρόνου που απαντώνται στον καθημερινό και ποιητικό λόγο στα Νέα Ελληνικά στο πλαίσιο της γνωσιακής γλωσσολογίας. Στόχος της εργασίας είναι να προσφέρει μια ενιαία ανάλυση των γλωσσικών εκφράσεων του χρόνου στον καθημερινό και τον ποιητικό λόγο και συγχρόνως να διερευνήσει θεωρητικά ζητήματα όπως η σχέση μεταξύ της Θεωρίας της Εννοιακής Μεταφοράς και της Θεωρίας της Εννοιακής Μίξης αλλά και η διάκριση μεταξύ γλωσσικής συμβατικότητας και δημιουργικότητας. Για τον σκοπό αυτό, δημιουργήθηκε ένα σώμα ποιητικών κειμένων νεολληνικής λογοτεχνίας που χρησιμοποιήθηκε παράλληλα με τον Θησαυρό της Ελληνικής Γλώσσας. Η ανάλυση των δεδομένων δείχνει ότι στον καθημερινό λόγο ο χρόνος κωδικοποιείται μεταφορικά με βάση τον χώρο και την κίνηση, εύρημα το οποίο εντοπίζεται εκτενώς και στον ποιητικό λόγο. Στην ποίηση, όμως, εμφανίζονται και μη χωρικές μεταφορικές εκφράσεις για τον χρόνο αλλά και μη μεταφορικές εκφράσεις. Σε θεωρητικό επίπεδο προτείνεται ότι η Θεωρία της Εννοιακής Μίξης εξηγεί επαρκώς τις εκφράσεις του χρόνου, καθημερινές και ποιητικές, και με αυτόν τον τρόπο συμπληρώνει τη Θεωρία της Εννοιακής Μεταφοράς. Παράλληλα, ευρήματα από τη Γνωσιακή Ποιητική συμπληρώνουν την ανάλυση εξηγώντας την ανάδυση συγκεκριμένων ερμηνειών των ποιητικών εκφράσεων του χρόνου. Τέλος, η παρούσα εργασία προτείνει μια σειρά από κριτήρια για τη διάκριση μεταξύ διαφόρων βαθμών (μη) συμβατικότητας των γλωσσικών εκφράσεων του χρόνου, η οποία μπορεί μελλοντικά να διερευνηθεί με τη χρήση ψυχογλωσσολογικής μεθοδολογίας.