Δραματουργία και διαλεκτική στον πλατωνικό Πρωταγόρα

Abstract

The aim of the present thesis is to interpret the platonic dialogue Protagoras by examining the connection between the dramatic form and its philosophical content. I want to show that understanding the dialogue’s arguments will be insufficient unless they are examined within that dramatic construction, which refers both to the way these arguments are formulated as well as to the broader context in which they are presented. In my effort to overcome the problem of the dialogue’s unity, I focused my interest on the dramatic episodes framing the argumentative parts and tried to highlight the significance and the instrumental role they play in the overall grand design of Protagoras. Choosing to present this thesis as a commentary, allowed me to observe the socratic narration step by step and claim that Protagoras is primarily a dialogue for the sake of the dialogue itself, proof that the search for moral knowledge cannot be summed up by an objective body of propositional facts which can then be transferred unaltered from teacher to student, but instead is an ongoing process of transformation involving the inquirer, the object of the inquiry and the method which mediates between them. According to this definition, the word ‘dialectic’ as it appears throughout this dissertation has a broader meaning, that largely concerns the act and the rules of the discussion rather than the mature dialectic method of the middle and late platonic dialogues.

Στόχος της διατριβής είναι να ερμηνεύσει τον πλατωνικό Πρωταγόρα υπό το πρίσμα της σχέσης που συνέχει τη δραματουργική μορφή με το φιλοσοφικό του περιεχόμενο και να δείξει ότι η κατανόηση των επιχειρημάτων του διαλόγου δεν μπορεί να είναι επαρκής παρά μονάχα εάν αυτά εξεταστούν σε σχέση με τη δραματουργική τους συγκρότηση, η οποία αφορά τόσο τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται όσο και το ευρύτερο πλαίσιο εντός του οποίου εμφανίζονται. Στην προσπάθειά μας να υπερβούμε το πρόβλημα της ενότητας του διαλόγου, εστιάσαμε το ενδιαφέρον μας στα δραματικά επεισόδια που πλαισιώνουν τα αμιγή επιχειρηματολογικά τμήματά του και επιχειρήσαμε να αναδείξουμε τη σημασία και τον λειτουργικό ρόλο που επιτελούν στον συνολικό σχεδιασμό του διαλόγου. Υιοθετώντας τη μέθοδο του υπομνηματισμού παρακολουθήσαμε βήμα προς βήμα τη σωκρατική αφήγηση και προσπαθήσαμε να υποστηρίξουμε ότι ο Πρωταγόρας είναι κυρίως ένας διάλογος για τον ίδιο τον διάλογο, μια απόδειξη του γεγονότος ότι η έρευνα για την ηθική γνώση δεν μπορεί να αποτελεί ένα αντικειμενοποιημένο σώμα προτασιακών δεδομένων που μεταφέρεται αυτούσιο από τον δάσκαλο στον μαθητή, αλλά είναι μια συνεχής διαδικασία μεταβολής στην οποία εμπλέκονται σ’ ένα αδιάρρηκτο σύνολο το γνωρίζων υποκείμενο, το αντικείμενο της γνώσης και η μέθοδος που εφαρμόζεται. Υπό το πρίσμα αυτό, η επιλογή του όρου «διαλεκτική», όπου και όπως εμφανίζεται στο κείμενό μας, λαμβάνει ένα ευρύτερο σημασιολογικό περιεχόμενο, που αφορά κυρίως τα γλωσσικά ενεργήματα και τους κανόνες της πράξης του διαλέγεσθαι παρά την ώριμη διαλεκτική μέθοδο των μέσων και ύστερων πλατωνικών διαλόγων.