Διδασκάλισσες της Κρήτης - Υποκείμενα ιστορίας: εκπαίδευση και επαγγελματική σταδιοδρομία: αρχές 19ου αιώνα έως το τέλος της Κρητικής Πολιτείας -1913

Abstract

The current paper aims to inquire systematically and to present the women teachers of Crete as subjects of History during the period of the beginning of 19th century until the end of the period of Independency (1913). Furthermore, the study scrutinizes their co-optation inside the educational system (training, choices and career opportunities) and the influences that affected their education and their professional career in the context of specific ideological, political, social and economic changes, where the dynamics of power are dictated by a patriarchical rhetoric and by conflictive religious and national interests. Assessing the presence of the women teachers of Crete in History, the research underlines their role as subjects of History by demonstrating the importance of the requisition for the singularity of the experience of well known, less known and completely unknown women teachers, who served the educational system, who innovated and who were controverted. More precisely, their ‘vehicle’ for their exit in the public sphere and for the transition in the professional life is the education. The objectives of the Cretan teacher’s education were determinate by the time factor, the geographical area and the type of school they attended. From the other hand, the study of the proceeding of the development and evolution of their professional activity points out the practices and the innovations of Cretan teacher’s to promote the female education and their professional activity and also to contest against social stereotypes based on gender. More precisely, their entrance in the professional track, manifests their contestation for their role and tasks in society. At the same time, the aforementioned mutation is considered as a threat against the social stability and against the prevalent women’s social roles (mother wife, hostess), roles traditionally perceived as positive to relegate women in the private sphere. The current paper relies mostly on primary documentary sources, unpublished and published, as well as on secondary sources, and on the existence and relative with the subject bibliography. The methodological approach combines historical- hermeneutical analysis of documentary sources with biographical tools. The study provides an opportunity for discerning indicative trend lines in the academic research concerning the identification of a wider category of Cretan women teachers, as the Muslim Cretan teachers, and the recognition of the plurality and the variety of Cretan women’s experiences in different fields of activities during the aforementioned period. Ultimately that leads in to a correlative approach with similar cases of male’s experiences and of female’s experiences in the Greek official state and in the east side of Mediterranean basin.

Το θέμα στο οποίο επιχειρεί να συμβάλει η παρούσα μελέτη είναι η ανάδειξη των διδασκαλισσών της Κρήτης κατά τη χρονική περίοδο των αρχών του 19ου αιώνα έως το τέλος της περιόδου της Αυτονομίας (1913), ως δρώντων υποκειμένων της Ιστορίας. Επιμέρους στόχοι αποτέλεσαν η διερεύνηση της επαγγελματικής τους κατάρτισης αλλά και η εξέταση της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας ενώ ο τρίτος στόχος, ο οποίος διαπερνά τους δύο προηγούμενους, είναι η ανάδειξη της ιδιαίτερης ιστορικής τους εμπειρίας. Προκειμένου να επιτευχθούν ο βασικός σκοπός και οι επιμέρους στόχοι της μελέτης, η μέθοδος που επιλέχθηκε ήταν, κατά κύριο λόγο, η ιστορική ερμηνευτική και συμπληρωματικά η βιογραφική. Στην προκείμενη διατριβή, το υλικό που αξιοποιήθηκε προέρχεται από αρχεία και πρωτογενείς πηγές, ενώ κατά δεύτερο λόγο βασίζεται σε δευτερογενείς πηγές. Η μελέτη διαρθρώνεται σε τρία μέρη: Την Εισαγωγή, στο Κύριο μέρος, το οποίο αποτελείται από δύο βασικούς θεματικούς άξονες που εστιάζονται στη μελέτη της εκπαίδευσης των διδασκαλισσών της Κρήτης και στη διερεύνηση της διαμόρφωσης και της εξέλιξης της επαγγελματικής τους δραστηριότητας καθόλη την υπό εξέταση περίοδο και στα Συμπεράσματα. Ειδικότερα, όσον αφορά το θεματικό άξονα της εκπαίδευσής τους, η παρούσα μελέτη φέρνει για πρώτη φορά στο φως τις επιδράσεις που αυτή δέχτηκε, αρχικά από το σύνολο των ξένων ιεραποστολών, εξετάζοντας παράλληλα τις διαδικασίες που μεσολάβησαν και επέτρεψαν τη μετάβαση στη θεσμοθετημένη επαγγελματική κατάρτιση τόσο στην Κρήτη όσο και στο Ελληνικό κράτος. Όσον αφορά την επαγγελματική τους σταδιοδρομία, η έρευνα εστιάζεται στους τρόπους με τους οποίους οι διδασκάλισσες της Κρήτης αξιοποιούν την επαγγελματική τους ιδιότητα, αφενός για να προάγουν τη γυναικεία εκπαίδευση και το επάγγελμά τους και αφετέρου για να αμφισβητήσουν έμφυλες στερεοτυπικές αντιλήψεις, τοποθετώντας στο νησί τα θεμέλια της διαδικασίας επαναπροσδιορισμού του ρόλου και της θέσης της γυναίκας στην κοινωνία