Δοκίμια για το θεσμικό πλαίσιο τη δομή των μισθών στην ελληνική αγορά εργασίας

Abstract

The purpose of this doctoral thesis, is the investigation of the wage structure and the wage differentials in the Greek labour market, given some specific characteristics, especially those pertaining to the institutional framework which underlies it and governs the labour relations. This thesis consists of four distinct essays, however, their findings and conclusions can be more generally applied. The first part of this doctoral thesis examines the establishment size-wage premium in Greece using a matched employer-employee dataset. The results of the econometric estimation suggest that such a premium is also present in the Greek market sector and its magnitude is in line with those reported in other economies. The validity of various explanations of the size-wage premium, put forward in the pertinent economics literature, is also tested. This exercise suggests that in the Greek case, human capital, compensating wage differentials, incentive payment schemes and internal labour markets are primarily responsible for its presence. The second part of this doctoral thesis analyses the effect of firm-level contracting on the wage structure in the Greek private sector. Using a matched employer–employee dataset for 2006, unconditional quantile regressions and relevant decomposition methods, leads to the identification of a wage premium associated with firm-level contracting, which follows a hump-shaped profile across the wage distribution. Furthermore, the wage differential between workers under firm-level and broader-level collective agreements can be primarily attributed to differences in the regime-specific wage setting structure, for those below the median of the unconditional wage distribution, and to differences in worker and firm-specific characteristics for those in the upper tail. The third part of this doctoral thesis investigates the existence of a wage curve in Greece using microdata for the period 2001-2012. According to the estimated results, the implied by the “empirical law of Economics” short-run negative relationship between regional unemployment and wage levels can be only identified for the period after 2010 where, due to the increasing unemployment rate, a series of fiscal cuts and reforms of the collective bargaining system were imposed in order to reduce the labour cost in the private sector of the economy. Regarding the period before this structural break, a systematic relationship between regional unemployment and individual wage levels could not be identified. This finding can be mainly attributed to institutional rigidities which prevented downward wage flexibility, since a wage curve could not be established at any level of collective bargaining either. Finally, the fourth part of this doctoral thesis uses a unique dataset developed from official firm-level collective agreements signed during the period 2009-2012 to perform a first evaluation of a recent institutional reform which decentralized the highly regulated Greek labour relations framework in order to facilitate wage adjustments to firm-specific and prevailing labour market conditions. The estimated results from a series of limited dependent variable models indicate that the new labour law affects significantly the probability of a bargained downward wage adjustment, especially to the national minimum level, while the prevailing labour market conditions are also important determinants of the bargained wage cuts.

Στόχος της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η διερεύνηση της δομής των μισθών και των μισθολογικών διαφορών στην Ελληνική αγορά εργασίας, δεδομένων ορισμένων χαρακτηριστικών της, ιδιαίτερα εκείνων που σχετίζονται με το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία της αγοράς εργασίας και ρυθμίζει τις εργασιακές σχέσεις. Η διδακτορική διατριβή αποτελείται από τέσσερις ξεχωριστές μελέτες, ωστόσο τα ευρήματα και συμπεράσματα της κάθε μίας έχουν γενικότερη εφαρμογή και ερμηνεία. Το πρώτο μέρος της διδακτορικής διατριβής ερευνά τις μισθολογικές διαφορές που οφείλονται στο μέγεθος των επιχειρήσεων, όπως αυτό μετράται από τον συνολικό αριθμό των εργαζόμενων σε αυτές. Οι εκτιμήσεις πραγματοποιούνται μέσω της χρήσης διαστρωματικών ενοποιημένων δεδομένων εργαζόμενων-εργοδοτών. Τα αποτελέσματα των οικονομετρικών εκτιμήσεων υποδεικνύουν την ύπαρξη ενός μισθολογικού πλεονεκτήματος υπέρ των εργαζόμενων σε επιχειρήσεις μεγαλύτερου μεγέθους, το μέγεθος του οποίου είναι ανάλογο με αντίστοιχα εκτιμημένα πλεονεκτήματα τα οποία αναφέρονται στη διεθνή βιβλιογραφία. Επίσης, εξετάζεται η εγκυρότητα διαφόρων πιθανών ερμηνειών που έχουν προταθεί στην σχετική βιβλιογραφία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των εκτιμήσεων, οι διαφορές σε ανθρώπινο κεφάλαιο, η ύπαρξη ανταποδοτικών αμοιβών, οι μισθοί αποδοτικότητας και η λειτουργία εσωτερικών αγορών εργασίας είναι παράγοντες ικανοί να ερμηνεύσουν το μεγαλύτερο μέρος του μισθολογικού πλεονεκτήματος υπέρ των εργαζόμενων σε μεγαλύτερες επιχειρήσεις. Σκοπός του δεύτερου κεφαλαίου της παρούσας διδακτορικής διατριβής, είναι η διερεύνηση των επιπτώσεων της σύναψης επιχειρησιακών συλλογικών συμβάσεων εργασίας στη δομή των μισθών στην αγορά εργασίας. Για τους σκοπούς της ανάλυσης χρησιμοποιούνται ενοποιημένα στοιχεία εργαζόμενων-εργοδοτών για το έτος 2006, εκτιμήσεις μη δεσμευμένων ποσοστημορίων καθώς και οι σχετικές μέθοδοι διαχωρισμού επιδράσεων. Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν την ύπαρξη ενός μισθολογικού πλεονεκτήματος υπέρ των εργαζόμενων που καλύπτονται από επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις εργασίας, το οποίο ακολουθεί μια κοίλη τάση κατά μήκος κατανομής των ατομικών αμοιβών. Επιπλέον, οι μισθολογικές διαφορές μεταξύ των εργαζόμενων που καλύπτονται από επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις και εκείνων που καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις που υπογράφονται σε πιο κεντρικά επίπεδα διαπραγμάτευσης, οφείλονται σε διαφορές στον τρόπο συλλογικής διαπραγμάτευσης για όσους βρίσκονται στο αριστερό ήμισυ της συνολικής κατανομής των ατομικών αμοιβών, ενώ για όσους βρίσκονται στο δεξί ήμισυ της κατανομής, το μεγαλύτερο μέρος των μισθολογικών διαφορών εξηγείται από διαφορές στο ανθρώπινο κεφάλαιο και στα χαρακτηριστικά των επιχειρήσεων. Το τρίτο μέρος της διδακτορικής διατριβής ερευνά την ύπαρξη μιας καμπύλης μισθών στην Ελληνική αγορά εργασίας χρησιμοποιώντας μικροοικονομικά δεδομένα για την περίοδο 2001-2012.Τα εκτιμημένα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι ο “εμπειρικός νόμος της Οικονομικής Επιστήμης” σύμφωνα με τον οποίο υπάρχει μια βραχυχρόνια αρνητική σχέση μεταξύ ατομικών αμοιβών και τρέχουσας περιφερειακής ανεργίας, μπορεί να επιβεβαιωθεί μόνο για την περίοδο μετά το 2010, όπου μια σειρά δημοσιονομικών μέτρων και μεταρρυθμίσεων του θεσμικού πλαισίου των εργασιακών σχέσεων έλαβαν μέρος, με στόχο τη μείωση του μισθολογικού κόστους και την αύξηση του βαθμού ευελιξίας της αγοράς εργασίας. Πριν το 2010, δεν ήταν δυνατός ο προσδιορισμός μιας συστηματικής σχέσης μεταξύ ατομικών αμοιβών και περιφερειακής ανεργίας. Η ανυπαρξία μιας τέτοιας σχέσης, μπορεί να αποδοθεί κυρίως σε θεσμικές δυσκαμψίες οι οποίες απαγόρευαν τις μισθολογικές προσαρμογές προς τα κάτω. Το συμπέρασμα αυτό ενισχύεται από το γεγονός ότι η ύπαρξη καμπύλης μισθών πριν το 2010, δεν επιβεβαιώνεται ανεξάρτητα από το επίπεδο των συλλογικών διαπραγματεύσεων στο οποίο προσδιορίζονται οι αμοιβές στην Ελληνική αγορά εργασίας. Τέλος, το τέταρτο μέρος της παρούσας διδακτορικής διατριβής πραγματοποιεί την πρώτη αποτίμηση μιας πρόσφατης θεσμικής μεταρρύθμισης στην Ελληνική αγορά εργασίας. Σκοπός της μεταρρύθμισης αυτής είναι η αποκέντρωση του συστήματος των συλλογικών διαπραγματεύσεων έτσι ώστε να διευκολύνεται η προσαρμογή των μισθών στα χαρακτηριστικά των επιχειρήσεων και στις επικρατούσες συνθήκες στην αγορά εργασίας. Για τους σκοπούς αυτής της μελέτης, αναπτύχθηκε μια μοναδική βάση δε-δομένων αποτελούμενη από πληροφορίες που προέρχονται από το σύνολο των επιχειρησιακών συμβάσεων που υπογράφηκαν στην Ελληνική αγορά εργασίας τα τελευταία χρόνια. Τα αποτελέσματα μιας σειράς εκτιμήσεων υποδειγμάτων περιορισμένων εξαρτημένων μεταβλητών υποδεικνύουν ότι η εισαγωγή της νέας εργασιακής νομοθεσίας επηρεάζει σημαντικά την πιθανότητα τα διαπραγματευόμενα μέρη να συμφωνήσουν σε προς τα κάτω μισθολογική προσαρμογή, ειδικά στο επίπεδο του κατώτατου μισθού που περιγράφεται στην Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, ενώ οι τρέχουσες συνθήκες που επικρατούν στην αγορά εργασίας είναι επίσης σημαντικοί προσδιοριστικοί παράγοντες των συμφωνηθεισών μισθολογικών προσαρμογών.