Κοινωνιολογικές παράμετροι που καθορίζουν το προφίλ των γυναικών που ασχολούνται με τον αγωνιστικό αθλητισμό στην Ελλάδα

Abstract

The purpose of the present research was to study the sociological profile of high level female athletes and to explore social parameters which influence the athletes to participate in sports which are stereotypically characterized as «masculine» and «feminine». The parameters which were explored were the demographic and sociological traits of the female athletes and their families, the relationship of their families with the sports, the support of the athletes by the "significant others" and the opinions concerning the treatment they received by their social and athletic peers. The sample of the present research was 250 female athlete members of the national teams of 12 sports. The sports were classified as «masculine» and «feminine», having as criteria international bibliography, the Olympic Games programme and three researches which were conducted among the Greek population. A questionnaire was constructed for the research and was used through the process of three pilot- researches. The statistic design included seven research cases, which were confirmed by the results. The common characteristics of the female athletes were: the ruling influence of the family concerning their sport, the support and encouragement of the father, the highest support given to the female athletes by the parents who were ex-athletes, the feelings and emotions experienced in their sport and the reasons they chose it. The parameters which differentiated the profile of the female athletes were: their training age, the socioeconomic and educational level of the athletes and their parents, the structure of the family, the encouragement and support by the mother and the siblings and the acceptance of the particular sport by the family. The female athletes of the «masculine» sports appeared to be of a lower socioeconomic and educational profile receiving much less acceptance and support from their mothers. Negative treatment of the female athletes, who dealt with «masculine» sports, was also recorded by the administrations of the associations, the federations, their coaches and the Mass Media. It seems that in Greece, the social stereotypes which characterize the sports as «masculine» and «feminine» ones remain strong; they are connected to the sociological characteristics of the female athletes and this in turn affects their social and athletic treatment. The importance and the originality of the present research is due to the fact that while most of the research in the field of the sports throughout the years, look for differences between the two sexes, concerning female sports as a unified entity, the present research investigates the sociological characteristics of the female athletes and their environment, in the light of "gender" identity and the suitability of sports for women. In the applied stage, the research demonstrates the need to revise the labels of racial suitability of the athletes which will contribute to the change of the family mentality, of the school, of the athletic associations, of the federations and the Mass Media, towards the female athletes who deal with sports which are considered «masculine». Institutional changes in the field of female organized athletics, promotion of all sports without any stereotype characterizations and aiming at attracting female athletes from various social levels, will differentiate the social Charter of female sports and will help toward its evolution.

Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να μελετήσει το κοινωνιολογικό προφίλ των αθλητριών υψηλού επιπέδου και να διερευνήσει κοινωνικές παραμέτρους, οι οποίες επηρεάζουν τις αθλήτριες να ασχοληθούν με αθλήματα, που στερεότυπα χαρακτηρίζονται ως «ανδρικά» ή «γυναικεία». Οι παράμετροι που διερευνήθηκαν ήταν: τα δημογραφικά και κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά των αθλητριών και της οικογένειάς τους, η σχέση της οικογένειας με τον αθλητισμό, η στήριξη των αθλητριών από τους "σημαντικούς άλλους" και οι απόψεις των αθλητριών για την αντιμετώπιση που είχαν από το κοινωνικό και αθλητικό τους περιβάλλον. Το δείγμα της έρευνας ήταν 250 αθλήτριες εθνικών ομάδων από δώδεκα αθλήματα. Τα αθλήματα κατηγοριοποιήθηκαν σε «ανδρικά» και «γυναικεία» με κριτήρια τη διεθνή βιβλιογραφία, το πρόγραμμα των Ολυμπιακών αγώνων και τρεις έρευνες που διεξήχθησαν σε ελληνικό πληθυσμό. Για την έρευνα κατασκευάστηκε και χρησιμοποιήθηκε ερωτηματολόγιο, μέσα από διαδικασία τριών πιλοτικών ερευνών. Ο στατιστικός σχεδιασμός περιελάμβανε επτά ερευνητικές υποθέσεις, οι οποίες επιβεβαιώθηκαν από τα αποτελέσματα. Τα κοινά χαρακτηριστικά των αθλητριών ήταν: η κυρίαρχη επίδραση της οικογένειας ώστε να ασχοληθούν με το άθλημά τους, η υποστήριξη και ενθάρρυνση του πατέρα, η υψηλότερη στήριξη που παρείχαν στις αθλήτριες οι γονείς που υπήρξαν αθλητές-τριες, τα συναισθήματα που βιώνουν οι αθλήτριες στο άθλημά τους και οι λόγοι που το επιλέγουν. Οι παράμετροι που διαφοροποιούσαν των προφίλ των αθλητριών ήταν: η προπονητική ηλικία, το κοινωνικοοικονομικό και μορφωτικό επίπεδο των αθλητριών και των γονέων τους, η δομή της οικογένειας, η ενθάρρυνση και υποστήριξη από τη μητέρα και τα αδέλφια και η αποδοχή του αθλήματος από την οικογένεια. Οι αθλήτριες των «ανδρικών» αθλημάτων εμφανίστηκαν με χαμηλότερο κοινωνικοοικονομικό και μορφωτικό προφίλ και μικρότερη αποδοχή και στήριξη από τη μητέρα τους. Αρνητική αντιμετώπιση των αθλητριών των «ανδρικών» αθλημάτων καταγράφηκε, από τις διοικήσεις των σωματείων και των ομοσπονδιών, τους προπονητές τους και τα ΜΜΕ. Τα κοινωνικά στερεότυπα που χαρακτηρίζουν τα αθλήματα σε «ανδρικά» και «γυναικεία» στην Ελλάδα φαίνεται ότι παραμένουν ισχυρά, συνδέονται με τα κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά των αθλητριών και παράλληλα επηρεάζουν την κοινωνική και αθλητική αντιμετώπισή τους. Η σημασία και η πρωτοτυπία της μελέτης οφείλεται στο ότι, ενώ οι περισσότερες έρευνες στον χώρο του αθλητισμού διαχρονικά αναζητούν διαφορές μεταξύ των δύο φύλων, θεωρώντας τον γυναικείο αθλητισμό ως ενιαίο σύνολο, η παρούσα έρευνα διερευνά τα κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά των αθλητριών και του περιβάλλοντός τους, κάτω από το πρίσμα της "φυλετικής" ταυτότητας και της καταλληλότητας των αθλημάτων για τις γυναίκες. Σε εφαρμοσμένο επίπεδο, η έρευνα καταδεικνύει την ανάγκη να αναθεωρηθούν οι ταμπέλες φυλετικής καταλληλότητας των αθλημάτων, το οποίο θα συμβάλλει στην αλλαγή νοοτροπίας της οικογένειας, του σχολείου, των αθλητικών σωματείων, των ομοσπονδιών και των ΜΜΕ, απέναντι στις αθλήτριες που ασχολούνται με αθλήματα τα οποία θεωρούνται ακόμη «ανδρικά». Θεσμικές αλλαγές στον γυναικείο οργανωμένο αθλητισμό, προβολή όλων των αθλημάτων χωρίς στερεότυπους χαρακτηρισμούς και στόχευση σε προσέλκυση αθλητριών από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα, θα διαφοροποιήσουν τον κοινωνικό χάρτη των γυναικείων αθλημάτων και θα βοηθήσουν στην εξέλιξη τους.