Η επίδραση του χρηματοπιστωτικού συστήματος στην οικονομία

Abstract

The causality studies that have been conducted between the financial system and economic growth, although often reaching conflicting conclusions as to the direction of causality, clearly show that the relationships between the two sectors are real. There is evidence (Patrick, 1966) that the direction of causality is related to the level of development of the economy and that the financial system leads to economic growth in developing countries, while in developed countries economic growth stimulates the financial sector. According to Rouseau and Wachtel, 2005 and Fink et al., 2005, this relationship depends on both the level of development of the country and the level of development of the financial system and is strongest in middle-income and middle-rated countries in terms of financial liberalization. However, in view of the complexity of economic conditions, the substitution relationships between sectors of the financial system, the effectiveness or otherwise of economic indicators and the problems mainly of endogeneity and linearity of economic methods, it would be an oversimplification to try to standardise the relationship in question. It is obvious that the heterogeneity of the results leads to the need to use specialized methods capable of dealing with econometric errors, but also to the focus and in-depth examination of the problem, country by country. The study of Greece is interesting because of the specificity of the state-directed financial system and its recent liberalization. Financial constraints, either initially in the form of credit restraint or later through interest rates, were intended to serve the anti-inflationary policy necessitated by large budgetary expenditures. The results of both the least squares models and the Var models show that even under these restrictive conditions, the financial system is associated with economic growth. Of course, the relationship in Greece is weak and one could say that the theory of growth through demand is validated, as the real sector stimulates finance. In particular, GDP plays a decisive role in the evolution of deposits and the government deficit in total lending to GDPHowever, although unsurprisingly, due to the directed financial system, its scope does not play a decisive role, there is a link between competitiveness and its degree of liberalization with economic growth. In particular, the reduction in the interest rate margin appears to have a positive effect on gross natural capital formation and the investment-to-GDP ratio, and the reduction in monetary authorities' assets to GDP, implying a higher share of banks' assets relative to monetary authorities in relation to GDP and an increase in financial liberalisation; leads to a reduction in the public deficit. Greece is then studied as part of the EU-15, which enables us to exploit the advantages of dynamic cross-layered elements. In this case we arrive at the existence of an indirect relationship between the financial system and economic growth, according to the Pedroni co-integration results, which concerns the scope of the financial system, through the variable "domestic credit to GDP", according to GMM models. On the other hand, links between the degree of liberalisation, the competitiveness of the financial system and growth were not identified, due to problems of heterogeneity between countries in disparate phases of financial liberalisation. This led to the study of Greece as part of a group of countries with similar economies (Greece, Spain, Portugal and Ireland) and a similar phase of financial liberalization. The aim of the study was to draw additional conclusions for Greece, using alternative and more specialized methods, such as that of Pedroni cointegration and the GMM estimator. The results were similar to those of the time series study for Greece. Specifically, in this case too, it appears that economic growth is the root cause, affecting the ratio of domestic credit to GDP, but the financial system affects growth through the growth of the stock market (capitalization to GDP), but also through increasing its competitiveness. Taking into account the above conclusions, it is necessary for the policy of the Central Banks, especially in the period of crisis we are going through, to be directed not so much towards increasing the size of the financial market, but towards increasing its competitiveness by containing the interest margin, thus contributing to the social surplus, which of course should not be measured only in terms of money. but also in improving the quality of service.

Oι μελέτες αιτιότητας που έχουν διενεργηθεί μεταξύ του χρηματοπιστωτικού συστήματος και της οικονομικής ανάπτυξης, αν και συχνά καταλήγουν σε αντικρουόμενα συμπεράσματα, ως προς την κατεύθυνση της αιτιότητας αναδεικνύουν σαφώς ότι οι σχέσεις μεταξύ των δυο τομέων είναι υπαρκτές. Υπάρχουν ενδείξεις (Patrick, 1966) ότι η κατεύθυνση της αιτιότητας σχετίζεται με το επίπεδο ανάπτυξης της οικονομίας και ότι το χρηματοπιστωτικό σύστημα οδηγεί στην ανάπτυξη της οικονομίας στις αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ στις ανεπτυγμένες χώρες η οικονομική ανάπτυξη υποκινεί τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Κατά τους Rouseau and Wachtel, 2005 και Fink and al., 2005, η σχέση αυτή εξαρτάται τόσο από το επίπεδο ανάπτυξης της χώρας, όσο και από το επίπεδο ανάπτυξης του χρηματοπιστωτικού συστήματος και είναι ισχυρότερη σε χώρες μεσαίου εισοδήματος και μεσαίας διαβάθμισης, ως προς την χρηματοπιστωτική απελευθέρωση. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τη συνθετότητα των οικονομικών συνθηκών, των σχέσεων υποκατάστασης μεταξύ των τομέων του χρηματοπιστωτικού συστήματος, την αποτελεσματικότητα ή μη των οικονομικών δεικτών και των προβλημάτων κυρίως της ενδογένειας και της συγγραμμικότητας των οικονομικών μεθόδων, θα ήταν υπεραπλούστευση να προσπαθήσει κανείς να εντάξει σε συγκεκριμένα πρότυπα την υπό εξέταση σχέση.Είναι φανερό, ότι η ετερογένεια των αποτελεσμάτων οδηγεί στην ανάγκη χρήσης εξειδικευμένων μεθόδων, ικανών να αντιμετωπίσουν τα οικονομετρικά σφάλματα, αλλά και στην επικέντρωση και σε βάθος εξέταση του προβλήματος, ανά χώρα. Η μελέτη της Ελλάδας παρουσιάζει ενδιαφέρον, λόγω της ιδιαιτερότητας του κατευθυνόμενου από το κράτος χρηματοπιστωτικού συστήματος και της προσφατης απελευθέρωσής του. Οι χρηματοπιστωτικοί περιορισμοί, είτε αρχικά με τη μορφή του περιορισμού των πιστώσεων, είτε αργότερα μέσω του επιτοκίου, είχαν σαν στόχο την εξυπηρέτηση της αντιπληθωριστικής πολιτικής, που ήταν απαραίτητη, λόγω των μεγάλων δημοσιονομικών δαπανών. Τα αποτελέσματα τόσο των υποδειγμάτων ελαχίστων τετραγώνων, όσο και των υποδειγμάτων Var δείχνουν ότι ακόμα και υπό αυτές τις παραπάνω περιοριστικές συνθήκες, το χρηματοπιστωτικό σύστημα σχετίζεται με την οικονομική ανάπτυξη. Βέβαια, η σχέση στην Ελλάδα είναι ασθενής και θα μπορούσε να πεί κανείς ότι επαληθεύεται η θεωρία της ανάπτυξης, δια μέσου της ζήτησης, καθώς ο πραγματικός τομέας υποκινεί το χρηματοπιστωτικό. Συγκεκριμένα, το ΑΕΠ παίζει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη των καταθέσεων και το δημόσιο έλλειμμα στο συνόλου των χορηγήσεων προς το ΑΕΠΩστόσο, αν και αναμενόμενα, λόγω του κατευθυνόμενου χρηματοπιστωτικού συστήματος, το εύρος του δεν παίζει καθοριστικό ρόλο, εντοπίζεται σχέση μεταξύ της ανταγωνιστικότητας και του βαθμού απελευθέρωσης του με την οικονομική ανάπτυξη. Συγκεκριμένα, η μείωση του περιθωρίου επιτοκίου φαίνεται να επιδρά θετικά στο σχηματισμό του ακαθάριστου φυσικού κεφαλαίου και στο λόγο των επενδύσεων προς ΑΕΠ και η μείωση του ενεργητικού των νομισματικών αρχών προς το ΑΕΠ, που συνεπάγεται μεγαλύτερη συμμετοχή του ενεργητικού των τραπεζών σε σχέση με τις νομισματικές αρχές ως προς το ΑΕΠ και αύξηση της χρηματοπιστωτικής απελευθέρωσης, οδηγεί σε μείωση του δημοσίου ελλείμματος. Στη συνέχεια, η Ελλάδα μελετάται ως τμήμα της Ευρώπης των 15, γεγονός που μας δίνει τη δυνατότητα να εκμεταλευτούμε τα πλεονεκτήματα των δυναμικών διαστρωματικών στοιχείων. Στην περίπτωση αυτή καταλήγουμε στην ύπαρξη έμμεσης σχέσης μεταξύ του χρηματοπιστωτικού συστήματος και της οικονομικής ανάπτυξης, σύμφωνα με τα αποτελέσματα συνολοκλήρωσης Pedroni, που αφορα στο εύρος του χρηματοπιστωτικού συστήματος, μέσω της μεταβλητής «εγχώριες πιστώσεις προς ΑΕΠ», κατά τα υποδείγματα GMM. Αντίθετα, σχέσεις μεταξύ του βαθμού απελευθέρωσης και της ανταγωνιστικότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος και της ανάπτυξης δεν εντοπίστηκαν, λόγω προβλημάτων ετερογένειας των χωρών που βρίσκονταν σε ανόμοιες φάσεις χρηματοπιστωτικής απελευθέρωσης.Τα παραπάνω οδήγησαν στη μελέτη της Ελλάδας, ως τμήμα μιας ομάδας χωρών παρόμοιων οικονομιών (Ελλάδας, Ισπανίας, Πορτογαλίας και Ιρλανδίας) και παρόμοιας φάσης χρηματοπιστωτικής απελευθέρωσης. Στόχος της μελέτης ήταν να εξαχθούν επιπρόσθετα συμπεράσματα για την Ελλάδα, χρησιμοποιώντας εναλλακτικές και πλέον εξειδικευμένες μεθόδους, όπως αυτής της συνολοκλήρωσης Pedroni και του εκτιμητή GMM. Τα αποτελέσματα ήταν παρόμοια με αυτά της μελέτης της χρονολογικής σειράς, για την Ελλάδα. Συγκεκριμένα και στην περίπτωση αυτή διαφαίνεται ότι η οικονομική ανάπτυξη αποτελεί τη γενεσιουργό αιτία, επηρεάζοντας το λόγο των εγχώριων πιστώσεων προς το ΑΕΠ, αλλά το χρηματοπιστωτικό σύστημα επιδρά στην ανάπτυξη μέσω της ανάπτυξης του χρηματιστηρίου (κεφαλαιοποίηση ως προς ΑΕΠ), αλλά και μέσω της αύξησης της ανταγωνιστικότητάς του. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω συμπεράσματα, είναι απαραίτητο η πολιτική των Κεντρικών Τραπεζών, ειδικά στην περίοδο κρίσης που διανύουμε, να κατευθυνθεί όχι τόσο προς την αύξηση του εύρους της χρηματοπιστωτικής αγοράς, αλλά προς την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της, μέσω της συγκράτησης του περιθώριο επιτοκίου, συνεισφέροντας έτσι στο κοινωνικό πλεόνασμα, το οποίο βέβαια δεν πρέπει να αποτιμάται μόνο σε όρους χρήματος, αλλά και σε βελτίωση της ποιότητας εξυπηρέτησης.