Μεταφραστικές απόψεις των νεοσυμβολιστών κατά το μεσοπόλεμο: η περίπτωση του Καίσαρα Εμμανουήλ

Abstract

The aim of the present thesis was to collect, describe and examine the literary translations of Caesar Emmanuel, a minor neosymbolist poet who appeared in greek literature in 1920’s. The research was an attempt guided by the principles of Descriptive Translation Studies to detect and describe the various types of shifts in the literary translations of Emmanuel. The study also tried to explain what could be behind the translator’s decisions to implement the different types of the translation shifts in the translation texts. We examined the translator’s views on issues of translation, culture and language and we followed the steps of the creation of a “parallel corpus” (Emmanuel’s translations and their foreign source texts) and its analysis (quantitative and qualitative) in order to find out the translator’s profile. The translator’s profile is seen as being composed by consistent patterns that can be identified throughout his work and which leave his personal mark on the text. The quantitative analysis revealed that there is a considerable number of shifts between Emmanuel’s literary translations and their foreign source texts. The qualitative investigation is based on Toury’s coupled-pairs method. Source-text segments were coupled with their corresponding target-text segments with the aim of describing and interpreting translation shifts. The results showed that Emmanuel’s translation strategy is target-oriented.

Στόχος της εργασίας είναι η συγκέντρωση, περιγραφή και εξέταση των ποιητικών μεταφράσεων του νεοσυμβολιστή Καίσαρα Εμμανουήλ, ενός από τους ελάσσονες ποιητές της δεκαετίας του ’20 για να διαπιστωθεί η μεταφραστική στρατηγική του. Στην εργασία επιχειρούμε μέσα στο πλαίσιο της περιγραφικής μεταφρασεολογίας να εντοπίσουμε και να εξετάσουμε τις διαφορές που υπάρχουν στις ποιητικές μεταφράσεις του Εμμανουήλ προκειμένου να βρεθούν τα μεταφραστικά χαρακτηριστικά του. Εντάσσουμε τον Εμμανουήλ στα πολιτισμικά συμφραζόμενα του μεσοπολέμου και αφού αναφερόμαστε εκτενώς στις απόψεις του για ζητήματα μετάφρασης, κουλτούρας και γλώσσας, παρουσιάζουμε τις ποιητικές μεταφράσεις του που αποθησαυρίσαμε στον περιοδικό τύπο. Οι ποιητικές μεταφράσεις με τα πρωτότυπα αποτελούν ένα «παράλληλο»» corpus, η ανάλυση του οποίου (ποσοτική και ποιοτική) οδηγεί στην εξαγωγή συμπερασμάτων για τα υφολογικά χαρακτηριστικά του μεταφραστή. Από τα ποσοτικά δεδομένα αποδεικνύεται ότι ο Εμμανουήλ επεμβαίνει αρκετά συχνά στα ξένα κείμενα με συγκεκριμένες επιλογές μικροεπιπέδου, οι οποίες επαναλαμβάνονται κατά τη μεταφραστική διαδικασία. Η ποιοτική έρευνα βασίζεται στη μέθοδο των «αντίστοιχων ζευγών» του Toury. Αποσπάσματα μεταφράσεων του Εμμανουήλ «ευθυγραμμίζονται» με αντίστοιχα αποσπάσματα των πρωτοτύπων τους για να ερμηνευθούν οι διαφορές που καταγράφονται. Μετά την εξέταση καταλήγουμε στα εξής συμπεράσματα: ο Εμμανουήλ επεμβαίνει σε αρκετές περιπτώσεις στο ξένο κείμενο και σημειώνονται ποικίλες διαφορές. Οι επεμβάσεις του οφείλονται στην επιθυμία του να ακολουθήσει τις νόρμες της γλώσσας στόχου. Έτσι διαμορφώνει μια στοχοκεντρική μέθοδο, όπου το κείμενο στόχος έχει προτεραιότητα έναντι του κειμένου πηγή.