Εξελικτικές διαστάσεις της πολιτικής σκέψης

Abstract

The aim of the present study is to investigate the development of political thinking amongchildren and adolescents between eight and eighteen years of age. The developmentalpattern of adolescents’ reasoning regarding key political concepts such as authority,government, public and private interest, democracy, law, human rights, conflict resolutionetc. is explored in relation to internal, maturational factors such as socio-moral and cognitivedevelopment and external, environmental factors such as diversified family communicationpatterns. Students were given hypothetical political and moral dilemmas, as well as a seriesof cognitive tasks; the data were collected within the framework of focus groups and inclassroom settings. Participating parents were given a questionnaire that measured theircommunicative behaviour pattern with their children. A total of 413 students participated inthe study, assigned in four groups as follows: a) 8-10 year-olds, b) 10-12 year-olds, c) 12-15 year-olds and d) 15-18 year-olds and 70 of their families returned completed the parentsurvey. The qualitative analysis of students’ responses brought to light structural andqualitative differences that shape different phases of political reasoning, whereas thestatistical analyses revealed complicated associations between the developmental patternsof political reasoning and the stage of socio-moral and cognitive development. The patternof influence of different patterns of family communication on political reasoningdevelopment should be considered as tentative due to the relatively small number of theparticipating parents.The different developmental patterns in political reasoning across the age groups adhere tothe tangible and concrete event or to the actual person and access political issues at thelevel of personal experience; as they mature, they fight free of the concrete and itsconstraints and reach the abstract thinking and the social perspective. Despite thepersonalized approach characterizing the younger subjects’ political reasoning, the majorityof participants across the age groups supported the application of law, the elimination ofeconomic inequalities, the protection of human rights and the amelioration of racialprejudices.

Στόχος της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη της πολιτικής σκέψης, η οποία ερευνάταιεξελικτικά σε ευρύ φάσμα υποκειμένων ηλικίας 8 έως 18 ετών. Η εξελικτική διαφοροποίησητης κατανόησης πολιτικών εννοιών όπως η εξουσία, η κυβέρνηση, το δημόσιο και το ιδιωτικόσυμφέρον, η δημοκρατία, ο νόμος, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η επίλυση συγκρούσεων κ.α.εξετάζεται σε σχέση με την πιθανή επίδραση εσωγενών παραγόντων διαμόρφωσής της(κοινωνικο-ηθική σκέψη και αμιγώς γνωστική ανάπτυξη) και με εξωγενείς επιδράσεις, όπως οιδιαφοροποιημένες μορφές οικογενειακής αλληλεπίδρασης. Η μελέτη της πολιτικής και τηςκοινωνικο-ηθικής σκέψης πραγματοποιήθηκε με τη χρήση πολιτικών και ηθικών διλημμάτωνσε επίπεδο ομάδων εστίασης (focus groups) και σχολικής τάξης. Δείκτες της γνωστικήςανάπτυξης αποτέλεσαν οι επιδόσεις των συμμετεχόντων/ουσών σε έργα λογικής σκέψης,ενώ τα διαφοροποιημένα πρότυπα επικοινωνίας γονέων-παιδιών μελετήθηκαν μέσα από τιςαπαντήσεις των γονέων σε ερωτηματολόγιο το οποίο τους δόθηκε. Συμμετείχαν 413 μαθητέςκαι μαθήτριες που κατανεμήθηκαν στις επιμέρους ομάδες ηλικίας (8-10, 10-12, 12-15 και 15-18 ετών), ενώ οι συμμετέχοντες γονείς ήσαν 70. Η ποιοτική ανάλυση των απαντήσεων τωνπαιδιών στα πολιτικά διλήμματα ανέδειξε τους διαφοροποιημένους τρόπους κατανόησης τωνυπό μελέτη πολιτικών εννοιών και η στατιστική επεξεργασία των δεδομένων πουσυνελέγησαν ανέδειξε ένα σύνθετο πρότυπο σύνδεσης μεταξύ των τρόπων κατανόησης τωνπολιτικών εννοιών, του σταδίου της κοινωνικο-ηθικής ανάπτυξης και του επιπέδου τηςγνωστικής επάρκειας. Ο σχετικά μικρός αριθμός των γονέων που συμμετείχαν έθεσεπεριορισμούς στην καταγραφή της επίδρασης των γονεϊκών προτύπων αλληλεπίδρασης. Ηεξελικτική διαφοροποίηση της πολιτικής σκέψης, όπως διαφάνηκε μέσα από την κατά ηλικίαπροσέγγιση των υπό μελέτη πολιτικών εννοιών, εκκινεί από μοτίβα σκέψης άμεσασυνδεόμενα με συγκεκριμένες συνθήκες ή πρόσωπα τα οποία στη συνέχεια υπερκεράζονταιαπό πιο αφαιρετικά ή κοινωνικο-κεντρικά επίπεδα σκέψης. Παρά, ωστόσο, τηνπροσωποκεντρική προσέγγιση της πολιτικής σκέψης των μικρότερων κυρίως ηλικιών, σε όλοτο φάσμα των ηλικιών που μελετήθηκαν, η πλειονότητα των υποκειμένων έδειξε ναπροκρίνει την αναγκαιότητα εφαρμογής των νόμων, την άμβλυνση των οικονομικώνανισοτήτων, τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την απάλειψη των εθνοτικώνπροκαταλήψεων.