Οι παράγοντες που επηρεάζουν τη συνταγογράφηση για την υπέρταση και τη δυσλιπιδαιμία στην Κύπρο και η συμμόρφωση των ιατρών με τις αντίστοιχες κατευθυντήριες ευρωπαϊκές οδηγίες

Abstract

Introduction: Cardiovascular diseases are the main cause of death in developed countries. Hypertension and dyslipidemia are two of the most important risk factors for the occurrence of cardiovascular disease while the adoption of specific guidelines and doctors’ compliance with them are the best way of their treatment.Study objective: The main aim of this study was the examination of doctors’ awareness of guidelines about hypertension and dyslipidemia as well as the degree of compliance to the guidelines (diagnostic procedure, type/induction of medication). In parallel, it was assessed the influence of specific diseases on patients’ quality of life. The questionnaire EQ-5D was used for the measurement of patients’ quality of life which included the European indexes of weight in order to have a total evaluation of their health. Also, the patients’ cardiovascular risk was estimated using risk charts SCORE, in which the European guidelines were applied for the prevention of cardiovascular riskMethodology: For data collection, a specific query was constructed. The study population consisted of 68 doctors and 654 new patients with hypertension or/and dyslipidemia, according to the definitions of European standards.Concerning patients’ sample, it wasn’t selected with random way but it was a convenience which was accumulated from 40 centres of patients’ admission and from the 5 districts of Cyprus (inpatient and outpatient services) of public and private sector.Concerning the choice of a representative sample of doctors, it was selected a stratified random sample, representative of the analogy of specialties per district, working sector (inpatient and outpatient care) and the legal status of working sector (public/private).Data analysis was made with the use of statistical programme SPSS 16.0 and tests Kolmogorov-Smirnov, McNemar, McNemar-Bowker, Friedman, Mann-Whitney και Kruskal-Wallis were used.Doctors’ compliance with guidelines was estimated considering sensitivity and specificity, where sensitivity was refered to the percentage of patients with hypertension or/and dyslipidemia who have been administered a therapy, while specificity was refered to the percentage of no patients that they have not been administered a therapy.Main results: The main findings of this study were:1.In patients’ sample 59,6% (n=386) were men and 40,4% (n=262) were women. Fifty two per cent of men had increased cardiovascular risk ≥5 while only 27% of women had increased risk.2.Almost 83% of patients with increased cardiovascular risk age, that is men >55 years old and women >65 years old, had increased cardiovascular risk ≥5 while only 19% of patients with decreased cardiovascular risk age, that is men <55 years old and women <65 years old, had increased cardiovascular risk ≥5.3.Examining 412 patients who should receive an antihypertensive treatment, 320 finally received the suitable treatment, that is 77% of patients (sensitivity). Moreover, examining 228 patients that they had not to receive an antihypertensive treatment, 128 didn’t received finally medication, that is 56,1% of patients (specificity).4.Examining 258 patients who should receive an antilipidemic treatment, 171 finally received the suitable treatment, that is 66,3% of patients (sensitivity). Moreover, examinig 382 patients who had not to receive an antilipidemic treatment, 234 didn’t received finally medication, that is 61,3% of patients (specificity).5.Concerning quality of life, hypertension and dyslipidemia were closely connected only with anxiety and depression and not with mobility, physical activities and pain/discomfort. In parallel, specific sociodemografic characteristics were associated with better quality of life. Respondents employed, those with higher education, those who get exercised ≥1 time/week and hypertensive and dyslipidemic participants who were classified in group risk <5 (low cardiovascular risk group) had better quality of life than those with higher risk and co morbidities.6.Also, the implementation of guidelines lead to improvement to many cardiometabolic indexes, like weight, waist circumference, body mass index and significant improvement in other indexes, like systolic and diastolic blood pressure, total and HDL cholesterol and triglycerides.

Εισαγωγή: Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν την κυριότερη αιτία θανάτου στις αναπτυγμένες χώρες. Η υπέρταση και η δυσλιπιδαιμία αποτελούν δύο από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου ενώ η υιοθέτηση εξειδικευμένων κατευθυντήριων οδηγιών και η συμμόρφωση των ιατρών με αυτές αποτελεί τον καλύτερο τρόπο αντιμετώπισής τους.Αντικείμενο: Βασικός σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η διερεύνηση του βαθμού ενημέρωσης των ιατρών για τις υφιστάμενες κατευθυντήριες οδηγίες για την υπέρταση και την δυσλιπιδαιμία και ο βαθμός συμμόρφωσής τους σε αυτές (διαγνωστική διερεύνηση, είδος/έναρξη αγωγής). Παράλληλα, εκτιμήθηκε η επίδραση των συγκεκριμένων νοσολογικών καταστάσεων στην ποιότητα ζωής των ασθενών. Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκε το ερωτηματολόγιο EQ-5D για το οποίο εφαρμόστηκαν οι Ευρωπαϊκοί δείκτες βαρύτητας, έτσι ώστε να ληφθεί μία συνολική αξιολόγηση της κατάστασης της υγείας των ασθενών. Επίσης, έγινε εκτίμηση του καρδιαγγειακού κινδύνου των ασθενών μέσω των χαρτών κινδύνου SCORE, όπου χρησιμοποιήθηκαν οι πρόσφατες Ευρωπαϊκές οδηγίες για την πρόληψη του καρδιαγγειακού κινδύνου. Μεθοδολογία: Για την συλλογή των δεδομένων κατασκευάστηκε ειδικό ερωτηματολόγιο. Ο μελετώμενος πληθυσμός αποτελούνταν από 68 ιατρούς και 654 νέες περιπτώσεις ασθενών με υπέρταση ή/και δυσλιπιδαιμία, όπως ορίζονται σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα.Όσον αφορά το δείγμα των ασθενών δεν επιλέχθηκε με τυχαίο τρόπο αλλά αποτέλεσε ένα δείγμα ευκολίας το οποίο συγκεντρώθηκε από 40 κέντρα εισαγωγής ασθενών και από τις πέντε επαρχίες της Κύπρου (νοσοκομειακά τμήματα και εξωνοσοκομειακές υπηρεσίες, όπως ιατρεία), τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα. Όσον αφορά την επιλογή ενός αντιπροσωπευτικού δείγματος ιατρών, εφαρμόστηκε τυχαιοποιημένη δειγματοληψία μέσω διαστρωμάτωσης, αντιπροσωπευτικό ως προς την αναλογία των ειδικοτήτων κατά επαρχία, τον τομέα εργασίας τους (εξωνοσοκομειακή/νοσοκομειακή περίθαλψη) και τη νομική μορφή του φορέα απασχόλησής τους (δημόσιος/ιδιωτικός). Η ανάλυση των δεδομένων έγινε με τη χρήση του στατιστικού προγράμματος SPSS 16.0 και χρησιμοποιήθηκαν οι έλεγχοι Kolmogorov-Smirnov, McNemar, McNemar-Bowker, Friedman, Mann-Whitney και Kruskal-Wallis.Η συμμόρφωση των ιατρών με τις κατευθυντήριες οδηγίες προσδιορίστηκε από τον υπολογισμό της ευαισθησίας και της ειδικότητας, όπου στη συγκεκριμένη μελέτη, η ευαισθησία αναφερόταν στο ποσοστό των ασθενών που έπασχαν από υπέρταση ή/και δυσλιπιδαιμία, και στους οποίους δόθηκε θεραπεία, ενώ η ειδικότητα αναφερόταν στο ποσοστό των μη ασθενών στους οποίους δεν δόθηκε θεραπεία.Αποτελέσματα: Τα κυριότερα ευρήματα της παρούσας μελέτης ήταν τα εξής:1)Στο δείγμα των ασθενών το 59,6% (n=386) ήταν άνδρες και το 40,4% (n=262) ήταν γυναίκες. Το 52,4% (n=189) των ανδρών είχαν αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο ≥ 5 ενώ στις γυναίκες το αντίστοιχο ποσοστό ήταν μόνο 27% (n=65). 2)Το 82,6% (n=180) των ασθενών με ηλικία αυξημένου καρδιαγγειακού κινδύνου, δηλαδή άνδρες >55 ετών και γυναίκες >65 ετών, είχαν αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο ≥ 5 ενώ στους ασθενείς με ηλικία μειωμένου καρδιαγγειακού κινδύνου, δηλαδή άνδρες <55 ετών και γυναίκες <65 ετών, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν μόνο 19% (n=72). 3)Από τους 412 ασθενείς που θα έπρεπε να λάβουν αντιϋπερτασική αγωγή, οι 320 τελικά έλαβαν την απαραίτητη αγωγή, δηλαδή το 77,7% των ασθενών (ευαισθησία) (95% ΔΕ= 73,3%-81,5%). Επιπλέον, από τους 228 ασθενείς που δεν θα έπρεπε να λάβουν αντιϋπερτασική αγωγή, οι 128 δεν έλαβαν τελικά φαρμακευτική αγωγή, δηλαδή το 56,1% των ασθενών (ειδικότητα) (95% ΔΕ= 49,4%-62,6%). 4)Από τους 258 ασθενείς που θα έπρεπε να λάβουν αντιλιπιδαιμική αγωγή, οι 171 τελικά έλαβαν την απαραίτητη αγωγή, δηλαδή το 66,3% των ασθενών (ευαισθησία) (95% ΔΕ= 60,1%-72%). Επιπλέον, από τους 382 ασθενείς που δεν θα έπρεπε να λάβουν αντιλιπιδαιμική αγωγή, οι 234 δεν έλαβαν τελικά φαρμακευτική αγωγή, δηλαδή το 61,3% των ασθενών (ειδικότητα) (95% ΔΕ= 56,2%-66,1%). 5)Όσον αφορά την ποιότητα ζωής, η υπέρταση και η δυσλιπιδαιμία συνδέονταν στενά μόνο με το άγχος και την κατάθλιψη των ασθενών και όχι με την κινητικότητα, την εκτέλεση συνήθων δραστηριότητων και την ύπαρξη πόνου/δυσφορίας. Παράλληλα, συγκεκριμένα κοινωνικοδημογραφικά χαρακτηριστικά συνδέονταν με καλύτερη ποιότητα ζωής. Οι εργαζόμενοι, αυτοί με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο, αυτοί που ασκούνταν ≥1 φορά την εβδομάδα και οι υπερτασικοί και δυσλιπιδαιμικοί συμμετέχοντες που κατατάχθηκαν στην κατηγορία κινδύνου <5 (χαμηλός καρδιαγγειακός κίνδυνος) είχαν καλύτερη ποιότητα ζωής από αυτούς με υψηλότερο καρδιαγγειακό κίνδυνο και συνυπάρχοντα νοσήματα. 6)Επίσης, με την εφαρμογή των κατευθυντήριων οδηγιών υπήρξε βελτίωση σε πολλούς καρδιομεταβολικούς δείκτες των ασθενών, όπως βάρος, περίμετρο μέσης, δείκτης μάζας σώματος και σημαντική βελτίωση σε αρκετούς άλλους, όπως συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση, ολική και LDL χοληστερόλη και τριγλυκερίδια.