Διερεύνηση της σχέσης μονονουκλεοτιδικών πολυμορφισμών των γονιδίων που κωδικοποιούν ένζυμα μεταβολισμού του φυλλικού οξέος με δομικούς και λειτουργικούς αρτηριακούς δείκτες μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών: αλληλεπίδραση με τα αγγειοκινητικά, ψυχολογικά και ψυχοσωματικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης

Abstract

Menopause is the permanent cessation of the menstrual cycle that follows the cessation of ovary function. The period of hormonal transition before menopause is known as climacteric and occurs around the average age of 51. The aim of the present study is the evaluation of vasomotor, psychological, psychosomatic and sexual climacteric symptoms, and their correlation with demographic, anthropometric and hormonal parameters in peri- and recently postmenopausal Greek women, and to evaluate whether the presence and intensity of climacteric symptoms correlates with changes in arterial structure and function.The study is a retrospective analysis based on the files of the Menopause Clinic of Aretaieio Hospital. A total of 1025 peri- and recently postmenopausal women with an average age of 50 years were included in the analysis, of which most had experienced a natural menopause. Overall, 29,8% of women had moderate to severe menopause symptoms. Among them, 39,2% of women reported moderate to severe intensity for vasomotor symptoms, 21.3% of women for psychological symptoms, 6,3% of women for psychosomatic symptoms and 34,5% of women for sexual symptoms. Further, menopause symptoms were correlated with demographic, life-style and hormonal parameters. Years since menopause, waist circumference, and low estrogen levels, as reflected by high FSH and low estradiol, were positively correlated with the intensity of menopause symptoms combined. No association was detected between body mass index, waist circumference, smoking, type of menopause (natural or surgical), or physical exercise and any of the assessed menopause symptoms.In addition, we evaluated whether the presence and intensity of climacteric symptoms correlates with changes in arterial structure and function, in 110 healthy postmenopausal women aged 45 to 55 years. More specifically, we evaluated endothelial function as quantified by the flow-mediated dilation of the branchial artery (FMD), the common carotid intima-media thickness (ΙΜΤ) and finally the pulse-wave velocity (PMW), as well as arterial pressure. Neither FMD, nor PWV or AI were significantly associated with the intensity of vasomotor symptoms, while measures of IMT of the common carotid artery exhibited a significant association with the severity of hot flushes. Finally, we evaluated the association between the climacteric symptomatology and circulating hormone levels. Hot flushes and psychological symptoms were not associated with any of the assessed hormones. Only levels of T3 tended to associate with the occurrence of psychological symptoms, without however reaching statistical significance.The enzyme methylenetetrahydrofolate reductase (MTHFR) participates in folic acid metabolism, and is important for homocysteine remethylation to methionine, limiting thus homocysteine concentration in blood and reducing its toxic action on vessels. MTHFR Ala222Val (C677T) polymorphism may lead to increased homocysteine levels that correlate with increased risk of thromboembolytic events. In the present study, the association between arterial indices with MTHFR genotype was evaluated. In the total of women analyzed, 75% of them were of wild-type genotype (CC), 10% were heterozygotes (CT) and 15% were homozygotes (ΤΤ). No association was however found between MTHFR genotype and any of the measured arterial indices.In conclusion, 30% of peri- and recently postmenopausal Greek women had a complex climacteric symptomatology, including psychological, psychosomatic, sexual or vasomotor characteristics. In the simple univariate analysis, menopause age, central obesity and sex hormones were the only predictors of the intensity of climacteric symptoms. Despite their statistical significance, these correlations however were weak since they could account only for 7% of the variation of menopause symptoms.

Εμμηνόπαυση είναι η μόνιμη διακοπή της εμμήνου ρύσεως που ακολουθεί την διακοπή της λειτουργίας των ωοθηκών. Η περίοδος της ορμονικής μετάβασης πριν την εμμηνόπαυση είναι γνωστή ως κλιμακτήριος και λαμβάνει χώρα κατά μέσο όρο στην ηλικία των 51 ετών. Ο στόχος της παρούσας μελέτης είναι η αξιολόγηση των αγγειοκινητικών, ψυχολογικών, ψυχοσωματικών και σεξουαλικών κλιμακτηριακών συμπτωμάτων, και η συσχέτιση τους με δημογραφικές, ανθρωπομετρικές και ορμονικές παραμέτρους σε περιεμμηνοπαυσιακές και πρόσφατα μετεμμηνοπαυσιακές Ελληνίδες, και να αξιολογήσει το κατά πόσον η παρουσία και η ένταση των κλιμακτηριακών συμπτωμάτων συσχετίζεται με τις διαταραχές στην αρτηριακή δομή και λειτουργία.Η μελέτη είναι αναδρομική και βασίζεται στα αρχεία της Κλινικής Εμμηνόπαυσης του Αρεταίειου Νοσοκομείου. Συνολικά 1025 περιεμμηνοπαυσιακές ή μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με μέση ηλικία 50 χρόνων συμπεριλήφθηκαν στην ανάλυση, εκ των οποίων οι περισσότερες είχαν βιώσει μια φυσιολογική εμμηνόπαυση. Συνολικά, το 29,8% των γυναικών είχαν μέτρια έως σοβαρά εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα. Μεταξύ αυτών, το 39,2% των γυναικών ανέφεραν μέτρια έως σοβαρή ένταση για αγγειοκινητικά συμπτώματα, το 21.3% των γυναικών για ψυχολογικά συμπτώματα, το 6,3% των γυναικών για ψυχοσωματικά συμπτώματα και το 34,5% των γυναικών για σεξουαλικά συμπτώματα. Περαιτέρω, τα εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα συσχετίστηκαν με δημογραφικές, συμπεριφορικές και ορμονικές παραμέτρους. Τα χρόνια μετά την εμμηνόπαυση, η περιφέρεια μέσης και τα χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων, όπως αντανακλώνται από τα υψηλά επίπεδα θυλακιοτρόπου ορμόνης και τα χαμηλά επίπεδα οιστραδιόλης, συσχετίστηκαν θετικά με την ένταση των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων συνδυαζόμενα. Κανένας συσχετισμός δεν βρέθηκε μεταξύ του δείκτη μάζας σώματος, της περιφέρειας μέσης, του καπνίσματος, του είδους της εμμηνόπαυσης (φυσιολογική ή χειρουργική), ή την σωματική άσκηση με τα εκτιμώμενα εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα.Επιπλέον, αξιολογήθηκε το κατά πόσον η παρουσία και η ένταση των κλιμακτηριακών συμπτωμάτων συσχετίζεται με τις διαταραχές στην αρτηριακή δομή και λειτουργία, σε 110 υγιείς μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες ηλικίας από 45 εώς και 55 ετών. Συγκεκριμένα, εκτιμήθηκε η ενδοθηλιακή λειτουργία μέσω του υπολογισμού της εξαρτώμενης από τη ροή αγγειοδιαστολής της βραχιονίου αρτηρίας (FMD), το πάχος του έσω-μέσου χιτώνα (ΙΜΤ) των καρωτίδων και τελικώς η ταχύτητα του σφυγμικού κύματος (PMW), καθώς και η αρτηριακή πίεση. Οι δείκτες FMD, PWV και AI δεν παρουσίασαν σημαντικό συσχετισμό με την οξύτητα των αγγειοκινητικών συμπτωμάτων, ενώ οι μετρήσεις του ΙΜΤ στην κοινή καρωτιδική αρτηρία επέδειξαν μια σημαντική συσχέτιση με την οξύτητα των εξάψεων. Τέλος, υπολογίστηκε η σχέση μεταξύ της κλιμακτηριακής συμπτωματολογίας και των επιπέδων των κυκλοφορούντων ορμονών. Οι εξάψεις όσο και τα ψυχολογικά συμπτώματα, δεν συσχετίσθηκαν με καμία από τις ορμόνες που μελετήθηκαν. Τα επίπεδα της ελεύθερης Τ3, ωστόσο, έτειναν να συσχετισθούν με την επικράτηση των ψυχολογικών συμπτωμάτων, χωρίς όμως στατιστική σημαντικότητα.Το ένζυµο αναγωγάση του μεθυλενοτετραϋδροφυλλικού (MTHFR) συμμετέχει στον μεταβολισμό του φυλλικού οξέος, και είναι σημαντικό για την επαναμεθυλίωση της οµοκυστεΐνης σε μεθειονίνη, περιορίζοντας με αυτόν τον τρόπο την συγκέντρωση της οµοκυστεΐνης στο αίμα και μειώνοντας την τοξική της δράση στα αγγεία. Ο πολυμορφισμός MTHFR Ala222Val (C677T) μπορεί να οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα οµοκυστεΐνης, τα οποία συσχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο θρομβοεμβολικών επεισοδίων. Στην παρούσα μελέτη έγινε συσχέτιση των αγγειολογικών δεικτών με τον γονότυπο MTHFR. Στο σύνολο των γυναικών που συμμετείχαν στην ανάλυση, το 75% ήταν wild type (CC), το 10% ήταν ετερόζυγες (CT) και το 15% ήταν ομόζυγες (ΤΤ). Δεν διαπιστώθηκε, ωστόσο, συσχέτιση μεταξύ του γονότυπου MTHFR και κάποιον από τους μετρηθέντες αγγειακούς δείκτες.Εν κατακλείδι, το 30% των περιεμμηνοπαυσιακών και πρόσφατα μετεμμηνοπαυσιακών Ελληνίδων είχαν πιο πολύπλοκη κλιμακτηριακή συμπτωματολογία, η οποία περιελάμβανε ψυχολογικά, ψυχοσωματικά, σεξουαλικά ή αγγειοκινητικά στοιχεία. Στην απλή μονομεταβλητή ανάλυση, μόνο η εμμηνοπαυσιακή ηλικία, η κεντρική παχυσαρκία και οι ορμόνες του φύλου ήταν προγνωστικοί παράγοντες της έντασης των κλιμακτηριακών συμπτωμάτων. Παρ’ όλη την στατιστική τους σημαντικότητα, οι συσχετισμοί αυτοί, ωστόσο, ήταν αδύναμοι, εξηγώντας ένα μέγιστο 7% της διακύμανσης των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων.