Το φανταστικό στο πεζογραφικό έργο για μεγάλους και παιδιά της Ευγενίας Φακίνου

Abstract

Στην παρούσα διατριβή εξετάζονται η παρουσία και η λειτουργία του φανταστικού στο λογοτεχνικό έργο της Ευγενίας Φακίνου. Το μυθιστορηματικό έργο της συγγραφέως για μεγάλους αλλά και οι μικρές ιστορίες της για ανήλικο αναγνωστικό κοινό ανταποκρίνονται σε μία εκ του σύνεγγυς προσέγγιση με βάση τις θεωρητικές προτάσεις και απόψεις που έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς για τη φανταστική λογοτεχνία.Η Ευγενία Φακίνου συμφιλιώνει το ρεαλιστικό με το φανταστικό στοιχείο υιοθετώντας το μοντερνιστικό τρόπο γραφής, ο οποίος κυριαρχεί την εποχή στην οποία εμφανίζεται το έργο της. Η εμφάνιση του φανταστικού ήδη από την Αρχαιότητα έως και τη σύγχρονη εποχή διατηρεί τα ίδια χαρακτηριστικά παρά τις ποικίλες εκφάνσεις του, όπως διαφαίνεται από το πρώτο κεφάλαιο του πρώτου μέρους της παρούσας διατριβής. Στο δεύτερο κεφάλαιο του πρώτου μέρους παρουσιάζουμε τις διάφορες θεωρητικές προσεγγίσεις της έννοιας του φανταστικού και αναφερόμαστε στις προσπάθειες των μελετητών να διατυπώσουν ένα καθολικό ορισμό για το λογοτεχνικό αυτό είδος. Επίσης, αιτιολογούμε τους λόγους για τους οποίους επιλέγουμε ως πιο κατάλληλη τη θεωρία που έχει διατυπώσει ο Tzvetan Todorov για τη λογοτεχνία του φανταστικού προκειμένου να ερμηνεύσουμε τα έργα της Ευγενίας Φακίνου. Η ανάλυση που προτείνει ο Todorov δεν στηρίζεται στην προσέγγιση του φανταστικού με βάση λίστες μοτίβων, αλλά αντίθετα προσφέρει μια συστηματική φόρμα της ποιητικής του φανταστικού, καθώς στηρίζεται σε μιαν ανάλυση με όρους εντός του κειμένου. Η σχέση του φανταστικού με τα πρόσωπα του λογοτεχνικού έργου της Φακίνου αλλά και με το λόγο που εκφέρουν εξετάζεται στο πρώτο κεφάλαιο του δεύτερου μέρους της εργασίας μας. Στο κεφάλαιο αυτό εξετάζονται διάφορα σχήματα λόγου (υπερβολή, αλληγορία, αναχρονίες, υποκρισία) σε συνάρτηση με τα λογοτεχνικά πρόσωπα των έργων της Φακίνου, καθώς και ο τρόπος δόμησης της ιστορίας ανάλογα με το λόγο που εκφέρουν τα πρόσωπα της αφήγησης (πρωτοπρόσωπη ή τριτοπρόσωπη εκφορά). Τα θέματα του φανταστικού εξετάζονται στο δεύτερο κεφάλαιο. Τα θέματα που ενέχουν το στοιχείο του φανταστικού στο λογοτεχνικό έργο της Φακίνου έχουν ομαδοποιηθεί σε δύο θεματικές ενότητες, όπως αυτές προτείνονται από τον Todorov. Στην πρώτη ενότητα εξετάζονται τα θέματα του «εγώ», ο τρόπος δηλαδή που το υποκείμενο αντιλαμβάνεται το φυσικό κόσμο και τα θέματα του «εσύ», τα οποία αφορούν στη σχέση του ατόμου με τις επιθυμίες του σώματός του.Το τρίτο και το τέταρτο κεφάλαιο του δεύτερου μέρους της διατριβής μας αφιερώνεται στην εξέταση των λογοτεχνικών έργων της Ευγενίας Φακίνου για παιδιά. Συγκεκριμένα, στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται ένας διαφορετικός τρόπος θεωρητικής προσέγγισης των λογοτεχνικών έργων του φανταστικού για ανήλικο αναγνωστικό κοινό. Για το λόγο αυτό παρατίθενται, εν συντομία, οι θεωρητικές προσεγγίσεις που έχουν διατυπωθεί, κατά καιρούς, από κριτικούς αλλά και συγγραφείς για τη φανταστική λογοτεχνία που απευθύνεται σε παιδιά. Στο τέταρτο και τελευταίο κεφάλαιο προχωρούμε σε μια κριτική προσέγγιση των έργων για παιδιά της Φακίνου με βάση το θεωρητικό πλαίσιο που παρουσιάσαμε στο τρίτο κεφάλαιο αυτής της ενότητας. Ολοκληρώνουμε την εργασία μας με τη διατύπωση συμπερασμάτων για την παρουσία και τη λειτουργία του φανταστικού στο λογοτεχνικό έργο της Ευγενίας Φακίνου για μεγάλους και παιδιά, ενώ δίνουμε το έναυσμα για περαιτέρω μελέτη της λογοτεχνίας του φανταστικού στην Ελλάδα με την παράθεση μιας σχετικής Βιβλιογραφίας για το θέμα.